مقایسه اثر جیرههای دارای گیاهان دارویی آویشن شیرین بیان و مكمل آنزیمی بر عملكرد رشد ایمنی و مشخصات الشه جوجههای گوشتی

و 2 مقایسه اثر جیرههای دارای گیاهان دارویی آویشن شیرین بیان و مكمل آنزیمی بر عملكرد رشد چكیده ایمنی و مشخصات الشه جوجههای گوشتی 1 2 2 1* مجيد كالنتر جواد نصر مرتضي رضايي مهدي خجسته كي 1*. مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان قم 2. دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه * Emil: m2332002@yhoo.com يك آزمايش با 5 تيمار و 3 تکرار با تعداد 333 جوجه گوشتي مخلوو بوراي مقايسوه اجور جيورههواي داراي آويشو شيري بيان و مکمل آنزيمي بر عملکرد رشد ايمني و مشخصات الشه طراحي و اجرا گرديد. صفات مورد بررسوي شوامل خوراک مصرفي افزايش وزن و ضريب تبديل غذايي درصد اجزاي الشه و اندامهاي داخلي بودند. تيمارهاي آزمايشي بوه ترتيب شامل شاهد )جيره بر پايه ذرت - سويا( جيره شاهد + آويش جيره شاهد + شيري بيان جيره شواهد + مخلوو مساوي دو گياه آويش و شيري بيان و جيره شاهد + مکمل آنزيمي بودند. نتايج نشان داد تيمارهاي آويش شويري بيوان و آنزيم در مقايسه با شاهد باعث بهبود صفات عملکردي و صفات الشه شدند )3/35>P(. درصد چربي شکمي و كبود در تيمارهاي داراي آويش و شيري بيان كاهش داشت )3/35>P(. درصد اندامهاي مرتبط با ايمني در تيمار مخلوو آويشو و شيري بيان بهبود نشان داد )3/35>P(. کلمات کلیدی: آویشن آنزیم جوجه گوشتی شیرین بیان. مقدمه 1 گياهان دارويي و مشتقات حاصل از آن ها كه تحت عنوان فيتوبيوتيك ها شناخته مي شوند جايگزي هاي مناسبي براي آنتي بيوتيكهاي مشوق رشد در جيره يا آب آشاميدني جوجههاي گوشتي ميباشند )8 و 9 (. فيتوبيوتيكها عالوه بر بهبود عملکرد رشد و توليد پرندگان قادر به ايجاد تغييرات مثبت در ديگر زمينهها از جمله وضعيت سالمتي )8 و 15 ( جمعيت ميکروبي روده )5 و 6 ( غلظت سرمي آنتيبادي بيماريهاي ويروسي )7 و 13 و 11 ( و فراسنجههاي بيوشيميايي و خون شناسي ميباشند ) 13 و 11 (. در بي گياهان دارويي آويش 2 3 و شيري بيان كه هر دو از گياهان علفي معطر و به ترتيب متعلق به خانواده نعناعيان و لگومينوسه هستند از اهميت زيادي برخوردار بوده و خواص درماني موجري دارند )1 و 3 (. مطالعات نشان داده آويش داراي اجر ضد باكتري ضد قارچ و ضد كوكسيديا بوده و شيري بيان نيز داراي اجر ضد ميکروبي ضد قارچ و ويروس و ضد التهابي بوده و درعي حال هر دو گياه ار تركيبات آنتياكسيداني مناسبي برخوردار 1(. هستند ( مواد موجره اصلي موجود در اسانس آويش تيمول وكارواكرول و در شيري بيان اسيد گليسرتينيك فالوونوئيد و كالکون ميباشند )2(. هدف اي تحقيق بررسي جنبههاي عملکردي رشد و تاجير بر خصوصيات الشه دو گياه مزبور در مقايسه با مکمل آنزيمي به عنوان شاخص بهبود صفات عملکردي در جيره جوجههاي گوشتي بود. 1. Phytoiotics 2. Thymus Vulgris. Glycyrrihiz glr. 715

مواد و روشها آزمايشي با 5 تيمار 3 تکرار و تعداد 333 جوجه گوشتي مخلو با طرح كامال تصادفي براي بررسي اجر آويش شيري بيان و مکمل آنزيمي بر عملکرد رشد ايمني و خصوصيات الشه اجرا شد. صفات مورد بررسي خوراک مصرفي افزايش وزن و ضريب تبديل غذايي به همراه درصد اجزاي الشه و اندامهاي داخلي بودند. تيمارها شامل شاهد )جيره پايه ذرت- سويا( جيره شاهد + آويش جيره شاهد + شيري بيان جيره شاهد + مخلو مساوي دو گياه آويش و شيري بيان و جيره شاهد + مکمل آنزيمي بودند برنامه واكسيناسيون و پرورش بر طبق راهنماي پرورش راس ولي تنظيم جيرهها براساس توصيه جداول )1991( NRC صورت گرفت. جوجهها در كل دوره پرورش بهطور آزاد به آب و غذا دسترسي داشتند و تا س 21 روزگي از جيره دوره آغازي و از س 22 تا 12 روزگي از جيره دوره پاياني )جدول 1( تغذيه شدند. آنزيم مصرفي به نام كمبو )Como ( بود كه در هر گرم آن 1333 واحد فيتاز و 183 واحد مولتيگايکاناز)سلوالز هميسلوالز زايالناز و بتاگلوكاناز( وجود داشت. سطح پروتئي تراكم انرژي و توازن الکتروليتي جيرهها متعادل شد. وزن كشي جوجهها و اندازهگيري مقدار مصرف خوراک افزايش وزن زنده و ضريب تبديل غذايي در پايان هر هفته و دوره انجام شد. در پايان دوره از هر واحد آزمايشي 2 قطعه جوجه به تصادف انتخاب و بعد از وزن كشي انفرادي و كشتار صفات الشه از قبيل درصد الشه در صد سينه درصد ران درصد چربي شکمي و درصد اندامهاي داخلي شامل كبد بورس و طحال اندازهگيري شدند. آناليز داده ها با استفاده از نرم افزار SAS و رويه مدل خطي عمومي )GLM( و مقايسه ميانگي ذرت سويا روغ سويا كربنات كلسيم دي كلسيم فسفات ها توسط آزمون چند دامنهاي دانک صورت گرفت مکمل آنزيمي )فقط براي تيمار 5 ( * مکمل ويناميني** مکمل معدني** نمك متيوني ليزي جمع جدول 1- فرمول و تركيب مواد مغذي جيره پايه در مقاطع آغازي و رشد مواد خوراکی / دوره انرژي قابل متابوليسم)كيلوكالري در كيلوگرم خوراک( پروتئي خام كلسيم فسفر نسبت كلسيم به فسفر نسبت انرژي به پروتئي (meq/kg) N+K-Clتعادل الکتروليتي آغازین )1 تا 11 روزگی( 53/8 درصد /واحد پایانی )11 تا 21 روزگی( 63/73 32/23 3 2/33 1/13 + 3/25 3/25 3/23 3/36 3/35 133 3355 19/39 3/85 3/33 2/57 163/33 231/75 38/7 3 1/63 1/72 + 3/25 3/25 3/11 3/11 3/37 133 3333 21/51 3/93 3/15 2/37 139/27 233/53 * مکمل آنزيمي در اي آزمايش در سطح 3/1 درصد جيره در هر گرم 1333 واحد فعال فيتاز و 183 واحد فعال مولتيگاليکاناز داشوت. ** مکمول ويتواميني-معودني در ايو آزمايش در سطح 1 درصد در هركيلوگرم جيره كامل محتوي مواد مغذي زير بود: 8133 واحد بي المللي ويتامي آ 18333 واحد بي المللي ويتامي 3 د 333 ميلي گرم ويتامي اي 715

و 1 و 2 21 ميلي گرم ويتامي ک 18 ميلي گرم ويتامي 6 ب 36 ميلي گرم ويتامي 12 ب 3633 ميلي گرم ويتامي نياسي 123 ميلي گرم ويتامي اسيد پانتوتنيك 1/2 ميلي گرم ويتامي اسيد فوليك 933 ميلي گرم ويتامي كولي 28/8 ميلي گرم كلسيم 19/1 ميلي گرم فسفر 633 ميلي گرم منگنز 333 ميلي گرم آه 183 ميلي گرم روي 63 ميلي گرم موس 1/5 ميلوي گرم كبالت و 9 ميلي گرم يد. نتایج و بحث نتايج مربو به تاجير تيمارهاي مختلف بر صفات عملکردي شامل خوراک مصرفي افزايش وزن و ضريب تبديل غذايي جوجههاي مورد آزمايش در مقاطع آغازي پاياني و كل دوره پرورش در جدول 2 نشان داده شده است. جدول 2- تاجير تيمارهاي آزمايشي بر صفات عملکردي در مراحل مختلف و در كل دوره پرورش صفت / تیمار خوراک مصرفي روزانه افزايش وزن روزانه ضريب تبديل غذايي خوراک مصرفي روزانه افزايش وزن روزانه ضريب تبديل غذايي خوراک مصرفي روزانه افزايش وزن روزانه ضريب تبديل غذايي شاهد آویشن شیرین بیان مقطع 1 تا 21 روزگي )آغازي مخلوط دوگیاه شاهد+آنزیم SEM 1/22 3/25 3/31 61/6 15/9 1/31 ) 61/5 15/9 1/31 63/7 11/8 1/36 63/6 15/6 1/33 62/2 11 1/12 175/6 مقطع 22 تا 12 روزگي )پاياني( 2/22 1/11 3/36 173/3 99/8 1/73 171/5 95/1 1/83 169/9 c 92/3 1/81 171/1 99/7 1/71 98/1 1/79 118/3 كل دوره پرورش )1 تا 12 روزگي( 2/13 1/16 3/37 116/7 72/5 1/61 123/3 71/7 1/73 115/8 c 69/1 1/73 117/8 72/8 1/61 73/1 1/73 *حروف التي متفاوت در هر سطر بيانگر تفاوت معني دار )3/35>p( بي تيمارهاست نتايج نشان داد جيرههاي داراي آويش شيري بيان مخلو دو گياه و آنزيم باعث بهبود معنيدار صفات خوراک مصرفي افزايش روزانه و ضريب تبديل غذايي گرديد )3/35>P(. تاجير آويش بر صفات ياد شده مشهودتر از بقيه تيمارها بود. با توجه به نوع مواد موجره گياهان دارويي و مکانيسم اجر متفاوت تيمارها نسبت به هم وجود اي اختالفات طبيعي به نظر ميرسد. نتايج تحقيقات حاكي از آن است كه مواد موجره آويش در مقايسه با ساير گياهان دارويي در تحريك اشتها بهبود عملکرد و كنترل عوامل ميکروبي دستگاه گوارش موجرتر از ساير گياهان بوده است ( 1(. ازطرفي اجر شيري بيان در كنترل عوامل ميکروبي ويروسي و قارچي و اجرهاي ضدالتهابي آن در بهبود شاخصهاي سالمتي بهتر از آويش بيان شده ( 2( و همي اختالفات ميتواند بيانگر تفاوت تاجير اي دو گياه نسبت به هم باشد. اجر تيمار داراي آنزيم در اي آزمايش تقريبا مشابه اجر تيمار آويش بود و هماهنگ با نتايج ديگر محققان حاكي از تاجير مثبت مکملسازي جيره با آنزيم بر صفات عملکردي مي باشد كه بيانگر تاجير مثبت آنزيم بر خصوصيات فيزيکوشيميايي روده است ) 12 و 15 و 16 (. نتايج مربو به تاجير تيمارهاي مختلف بر خصوصيات الشه شامل درصد اجزاي الشه و اندامهاي داخلي جوجههاي مورد آزمايش در پايان دوره آزمايش )12 روزگي( درجدول 3 نشان داده شده است. 715

جدول 3- تاجير تيمارهاي آزمايشي بر درصد اجزاي الشه و اندامهاي داخلي در س 12 روزگي )درصد( شاهد آویشن تیمار / صفت الشه سینه ران چربی بدن كبد بورس طحال شیرین بیان دو گیاه باهم شاهد+ آنزیم 0/51 0/51 0/50 0/52 0/50 0/51 0/51 0/51 0/50 0/51 1/00 3/10 3/40 3/24 3/22 2/41 2/21 2/10 c 5/21 c 2/05 30/33 22/50 30/34 30/01 30/21 12/00 15/01 15/41 12/31 12/50 00/13 00/41 40/03 40/43 40/12 0 /05 0 / 05 0 / 55 0 / 01 0 / 31 0 / 10 0 / 01 SEM *حروف التي متفاوت در هر ستون بيانگر تفاوت معني دار )3/35>p( بي تيمارهاست. ** در اي جدول ميانگي ها بر اساس الشه بدون آاليش محاسبه شده اند. نتايج تاجير آويش و شيري بيان به صورت مستقل يا توام و تيمار داراي آنزيم بر درصد اجزاي الشه و اندامهاي داخلي جوجهها معنيدار بود )3/35>P(. بيشتري درصد الشه به تيمارهاي داراي گياه دارويي و تيمار مکمل شده با آنزيم تعلق داشت. همچني در بيشتر موارد باالتري درصد اجزاي سينه و ران و در عوض كمتري درصد چربي شکمي نيز به تيمارهاي فوق تعلق داشت )3/35>P(. استفاده از گياه دارويي و مکمل آنزيمي به دليل تاجير مواد موجره گياهي )16( و بهبود شرايط فيزيکوشيميايي محيط روده )12( باعث افزايش كارايي خوراک مصرفي رشد و سنتز بافت ماهيچه در بدن شده كه بهبود خصوصيات الشه را بدنبال خواهد داشت )11(. هماهنگ با اي تغييرات درصد كبد در تيمارهاي داراي گياه دارويي كمتر از شاهد يا تيمار مکمل شده با آنزيم بود )3/35>P( كه مي تواند به دليل كاهش نرخ ليپوژنز كبدي و مهار مصرف و متابوليسم چربي توسط كبد در نهايت باعث كاهش وزن كبد و چربي شکمي بشود )13(. در بي تيمارها فقط تيمار مخلو دو گياه باعث بهبود اندامهاي ايمني شد )3/35>P( و مابقي تيمارها چني اجري را ارايه ندادند. از آنجا كه تاجير مستقل اي دو گياه معني دار نبوده و فقط شکل توام آنها داراي تاجير مثبت بر افزايش درصد اندامهاي ايمني بود اي مسئله ميتواند حاكي از اجر تکميلي و مشترک مواد موجره موجود در اي دو گياه بر بهبود وضعيت ايمني و توسعه اندامهاي ايمني باشد )2(. به اي ترتيب مشخص ميشود كه همگام با بهبود عملکرد رشد تركيب توام گياهان آويش و شيري بيان باعث بهبود خصوصيات الشه و وضعيت ايمني جوجههاي تحت آزمايش گرديده است. نتیجهگیری کلی 1- تيمارهاي آويش و شيري بيان به صورت مستقل يا توام و تيمار داراي آنزيم بر مجموعه صفات عملکردي اجر مثبت نشان داده و باعث بهبود آنها گرديدند. درصد اجزاي الشه و اندامهاي داخلي جوجهها به مکملسازي جيرهها با گياه دارويي و آنزيم پاسخ مثبت دادند. مکمل سازي جيره ها با گياهان دارويي به ويژه در شکل توام باعث كاهش وزن چربي شکمي و كبد جوجهها گرديد. اندامهاي مرتبط با ايمني شامل بورس و طحال فقط به مکملسازي جيره با مخلو گياهان دارويي واكنش نشان داده و -2-3 -1 بهبود معني دار ارايه كردند. منابع 1- رجحان م.ص. 1377. درمان با گياهان دارويي. انتشارات مركز فرهنگي آوا. 185 ص. 2- رضايي م. نصر ج. كالنترنيستانکي م. 1393. مطالعه تاجير گياهان آويش و شيري بيان بر صفات رشد سالمتي و فراسنجههواي خوني در جوجه هاي گوشتي. پايان نامه كارشناسي ارشد تغذيه طيور. دانشگاه آزاد واحد ساوه. 115 صفحه. 725

3- زرگري ع. 1372. گياهان داروئي جلد چهارم انتشارات دانشگاه تهران صفحات 2-38 1- مصحفي م. ح. ش منصوري. ف شريفينيا خشنودي م. 1385. اجرات ضد ميکروبي و آنتي اكسيداني اسانس و عصواره گيواه آويش شيرازي در برون ت. مجله دانشگاه علوم پزشکي كرمان. دوره 1 شماره 1 ص فحات 33-13. 5. Boluksi, S.C.Kuddusi, M. Kynr.O.2008. The effect of feeding thyme, sge nd rosemry oil on lying hen performnce, cholesterol nd some proteins rtio of egg yolk nd Escherchi Coli count in fces. Journl of Archiv Geflugelk. Vol 72, 5: 231-237. 6. Cross, D.E. McDevitt, R.M. Hillmn, K. Acmovic, T. 2007. The effect of hers nd their ssocited essentil oils on performnce, dietry digestiility nd gut microflor in chickens from 7 to 28 dys of ge. British Poultry Science. 48(4):496-506. 7. Demir, E. Kilinc, K. Yildirim, Y. Dincer, F. Eseceli, H.2008. Comprtive effects of mint, sge, thyme nd flvomycin in whet sed roiler diets. Journl of Archiv Zootechnic 11(3): 54-63. 8. Grshorn,M.A.2010. Use of phytoiotics in roiler nutrition n lterntive to infeed ntiiotics? Journl of Animl nd Feed Science. 19:338-347. 9. Hshemi SR, Dvoodi H. 2010. Phytogenics s new clss of feed dditive in poultry industry. Journl of Animl Veterinry Advnces. 9(17):2295-2304. 10. Njfi,P. Torki, M.2010. Performnce, lood metolites nd immune-competence of roiler chicks fed diets included essentil oils of medicinl hers. Journl of Animl nd Veterinry Advnces. (9)7: 1164-1168. 11. Sf, S.E.G. A.AL-Beitwi, N. 2009. The effect of feeding of crushed thyme (Thymus Vlgris) on growth, lood constituents, nd gstrointestinl trct nd crcss chrcteristics of roiler chickens. Journl of Poultry Science. 4(2):100-104. 12. Sric, S.Ciftci, A. Kilic, K.Yildirim, Y. 2005. Use of n ntiiotic growth promoter nd two herl nturl feed dditives with nd without exogenous enzymes in whet sed roiler diets. South Africn Journl of Animl Science. (35)1:61-72. 13. Shen, R. Wng, J.D. Qunhi, P. Fng, L. 1999. Influence of Chinese medicl herdditive on lipid metolism nd productive performnce of lyers. Chinese Journl of Veterinry Science nd Technology. 29(6):31-32. 14. Toghyni,M. Tohidi, M.Gheisri, A.B. Teidin, S.A.2010. Performnce, immunity, serum iochemicl nd hemtologicl prmeters in roiler chicks fed dietry thyme s lterntive for n ntiiotic growth promoter. Africn journl of iotechnology. (9)40:6819-6825. 15. Willis,W.L. Isikhuemhen, O.S. Irhim, S.A.2007. Performnce ssessment of roiler chickens given mushroom extrct lone or in comintion with proiotics. Poultry Science. (86):1856-1860. 16. Zlri, I. nd P.R Ferket, 1990. The effect of enzyme supplementtion of corn-soy diets on the performnce of roilers. Poultry Sci. 69(1): 139. 721

Evluting the effect of Thyme, Licorice nd Enzyme supplemented diets on performnce, immune nd crcss chrcteristics of roilers M. Klntr 1*, J. Nsr 2, M. Rezie 2, M. Khojstekey 1 1*. Agriculturl Reserch Center of Qom, Qom Irn. 2. Sveh rnch, Islmic Azd University, Sveh, Irn. * m2332002@yhoo.com Astrct: Ojectives: The min im of this reserch ws evluting nd comprison the effect of thyme nd licorice supplementtion (s herl medicine dditives) with n enzyme complex supplementtion (s common feed dditive) on performnce, immune nd crcss chrcteristics of roilers. Mteril nd Methods: An experiment ws designed in formt of completely rndomized design with 5 tretments, 3 replictes nd 300 chicks totlly (60 chicks per ech tretment) to evlute the performnce, immune nd crcss chrcteristics. The experimentl trits were included feed intke, gin, nd feed conversion rtio to ssy the performnce nd crcss prts including rest, leg nd crcss percentge to ssy the crcss chrcteristics further evluted the internl orgns such s urse nd spleen to ssy the immune sitution. Tretments were included s follow: 1. control diet (corn-soy sed diet without ny dditive), 2. Thyme diet (control plus thyme powder), 3. Licorice diet (control plus licorice powder), 4. Mixed herl medicine diet (control plus thyme nd licorice powder eqully), 5. Enzyme diet (control plus enzyme supplementtion). Results: According to the results, performnce trits (including feed intke, gin nd feed intke) immune indices (including urse nd spleen weight) nd crcss trits (including crcss prts such s rest, leg nd crcss percentge) in herl medicine nd enzyme supplementtion diets were improved significntly thn control diet (P<0.05). Internl orgns such s dominl ft nd liver weight s indictors of lipogenesis rte were decresed in herl medicine diets thn control or enzyme supplemented diet significntly (P<0.05). Immune orgns such s urse nd spleen weight s indictors of immune sitution were incresed in mixed herl medicine diet thn other tretments significntly (P<0.05). Conclusions: These findings indicted tht thyme nd licorice singly or in comintion s orgnic herl medicine cn ffect performnce, crcss nd immune chrcteristics. These effects re positive nd improved the efficiency of feed intke nd growth, lso incresed the crcss prt weights nd decresed the dominl ft pd weight in compnion with reduced the liver weight tht indicted the decresed lipogenesis rte in liver nd uptke the ft y this orgn. Also n improved immune orgn such s urse or spleen in this study indictes tht this herl medicine cn promote the immune sitution nd efficcy of helth nd livility. Increse in immune orgns ffected y herl medicine metolites such s phenolic nd glycyrrhiznic cid compounds in thyme nd licorice respectively, which produce promotion effects on gstrointestinl trct nd immune system to improve growth nd helth chrcteristics of irds. All of dt comprised simultneously with strong common feed dditive to test nd screen the results with good criterion s positive control in ddition to negtive control (corn-soy sed diet without ny dditive). Key words: Broiler, Enzyme, Licorice, Thyme. 722

چكیده بررسی اثر استفاده از سطوح متفاوت ترخون بر عملكرد جوجه های گوشتی ماده در دوره رشد * محمد اسماعيل آهنگريان ابهري جواد نصر دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه گروه علوم دامي ساوه ايران * Emil: erh@yhoo.com اي آزمايش به منظور مطالعه اجرات استفاده از سطوح مختلف ترخون بر عملکرد جوجه هاي گوشتي ماده در دوره رشد انجام شد. در اي آزمايش 253 قطعه جوجه گوشتي ماده 22 روزه سويه راس 338 با 5 تيمار شامل چهار سطح پودر ترخون) 1( 3275 325 3225 و تيمار شاهد و 5 تکرار براي هر تيمار و 13 قطعه جوجه گوشتي در هر تکرار در قالب طرح كامال تصادفي مورد استفاده قرار گرفت. صفات مورد بررسي عبارت بودند از: خوراک مصرفي و ضريب تبديل خوراک. نتايج آزمايش نشان داد استفاده از سطوح متفاوت ترخون باعث افزايش مصرف خوراک در دوره رشد.( P<0.05 ( همچني وزن جوجه ها در پايان دوره رشد تحت تاجير ترخون قرار گرفته است.( P<0.05 ) افزودن پودر ترخون به جيره جوجه هاي گوشتي ماده در دوره رشد هيچ تاجير معني داري روي ضريب تبديل خوراک نداشت. بنابراي توصيه مي شود 1333 گرم در ت ترخون به عنوان محرک مصرف خوراک به جوجه هاي گوشتي در دوره رشد به جيره هاب غذايي اضافه شود. کلمات کلیدی: ترخون عملكرد جوجه های گوشتی ماده دوره رشد مقدمه امروزه با استقبال بيش از حد مصرف كنندگان گوشت مرغ نسبت به گوشت دام و همچني تقاضاي باالي بازار جهاني به اي فرآوردهي پروتئيني و كمك شايان اي فرآورده به تغذيه انسان پيشرفت كيفي و كمي اي صنعت بيش از پيش مورد توجه قرار گرفته اس( 2006 (Jutzi,. در سال هاي اخير مصرف بيش از اندازه و متداول از آنتي بيوتيك ها و داروهاي ضد ميکروبي و ضد انگلي در دوره رشد جوجه ها موجب ايجاد پديدهي مقاومت آنتي بيوتيکي و بروز عوارض جبران ناپذير آن نهايتا در انسان شده است و براي سالمت انسان تهديدي جدي تلقي مي شود.( (Stfseth, 1958. محدوديت هاي اخير در استفاده از محركهاي رشد آنتي بيوتيکي تمايل به جستجو در موارد مواد افزودني جايگزي را افزايش داده است. )2001 l.,.(bogrd, et بنابراي نگراني هاي عمومي درباره افزايش خطرهاي عوامل بيماري زاي مقاوم به آنتي بيوتيك صنعت طيور را ناچار به جايگزي هايي كرده است كه به لحاظ زيستي مطمئ تر باشند. مبره است صنعت پرورش دام و طيور بايد به دنبال استفاده از جايگزي هايي براي آنتي بيوتيك هاي محرک رشد باشد تا مصرف اي مواد را كاهش دهد و باعث افزايش كميت كيفيت و سالمت توليدات شود. در اغلب نقا دنيا آزمايش هايي باافزودني هاي خوراكي متنوع صورت ميگيرد تا راهي براي كنار گذاشت آنتيبيوتيكها از خوراک حيوانات پيدا شود. پريبيوتيكها و گياهان دارويي مي باشند) 2000 l.,.(fritts et از جمله اي مواد پروبيوتيكها 72

با توجه به اهميت پيدا كردن جايگزي هاي مناسب براي آنتي بيوتيك ها در اي آزمايش از پودر ترخون استفاده شد و تاجير آن بر عملکرد جوجه هاي گوشتي مورد بررسي قرار گرفت. مواد و روشها در اي پژوهش تجربي از 253 قطعه جوجهي گوشتي جنس ماده 22 روزه از نژاد راس به كوار موي روددر انتهواي روز 21 براي خالي شدن دستگاه گوارش و افزايش دقت در توزي به جوجه ها مدت 1 ساعت گرسنگي داده موي شوود. سپس به طور انفرادي توزي و در گروه هاي گونواگون بوا ميوانگي وزن برابور و بوا اخوتالف توا 13 گورم از يکوديگر در جايگاهه يا آزمايشي به ابعاد 2 متر مربع وداراي يك آبخوري و يك دانخوري و بستري از كارت رول تقسويم موي شووند. در اي آزمايش 5 تيمار به كار مي رود كه هر تيمار 5 تکرار خواهد داشت و 13 قطعه جوجه گوشتي ماده در هر تکرار بوه كار مي رود. از ميان تيمارهاي آزمايشي يك تيمار به عنوان شاهد انتخاب مي شود و با جيوره غوذايي متوداول تغذيوه موي شود. در جيره ه يا غذايي تيماره يا آزمايشي به ترتيب داراي مقادير 3/75 3/5 3/25 و درصد پودر ترخون به كوار موي رود. تيمار 1 تيمار كنترل بدون ترخون مي باشد. آب و خوراک در تمام دوره آزمايش در حد اشوتها در اختيوار جوجوههوا قرار خواهد گرفت. در طول دوره ي آزمايشي هيچ دارويي به جوجهها داده نمي شود. از نظر انرژي و مقدار پروتئي همه ي جيرهها ارزش يکسان خواهند داشت و محاسبات جيرهها براساس جداول تركيبه يا مواد غذايي و احتياجوات غوذايي طيور نژاد راس بکار گرفته شده انجام مي گيرد. ميزان مصرف خوراک و افزايش وزن جوجه هاي گوشتي ماده در پايان هر هفته براي هر تکرار )واحد آزمايشي( اندازه گيري ميشود. داده هاي به دست آمده از آزمايش تيمارها و شاهد با رايانه و آزمون هاي آماري مورد بررسي قرار مي گيرد, دادهها توسط نرم افزار SAS و آناليز واريانس دادهها با استفاده از رويه ANOVA و مقايسه ميانگي ها با استفاده از آزمون دانک و در سطح 3/35 انجام ميپذيرد. نتایج و بحث جدول 1 نتايج حاصل از مصرف سطوح متفاوت ترخون در دوره رشد 22 تا 12 روزگي بر ميانگي مصرف خوراک جوجه هاي گوشتي را نشان مي دهد. در هفته چهارم ( 22-28 روزگي( از دوره پرورش بيشتري ميانگي مصرف خوراک مربو به جوجه هاي گوشتي مصرف كننده 1333 گرم ترخون در خوراک بوده است كه با تيمار شاهد و ساير جوجههاي گوشتي مصرف كننده ترخون يعني تيمارهاي 253 گرم 533 گرم و 753 گرم ترخون تفاوت معنيداري داشته است )3/35<P(. كمتري ميانگي مصرف خوراک نيز مربو به تيمار شاهد بود كه با تمام تيمارها اختالف معني دار داشت) P<3/35 (. در هفته پنجم) 29-35 روزگي( از دوره پرورش بيشتري ميانگي مصرف خوراک مربو به تيمارهاي 753 و 1333 گرم ترخون بوده كه با تيمار شاهد تفاوت معنيداري داشت )3/35<P( ولي با تيمار 253 گرم و 533 گرم ترخون تفاوت معنيداري نداشت) P<3/35 (. در هفته چهارم و پنجم )22-35 روزگي( بيشتري ميانگي مصرف خوراک مربو به تيمار 1333 گرم ترخون بوده كه با تمام تيمارها اختالف معنيداري داشت )3/35<P(. كمتري ميزان مصرف خوراک 725

در هفته چهارم و پنجم متعلق به تيمار شاهد بود كه با تمام تيمارهاي مصرف كننده ترخون اختالف معني داري داشت. )P>3/35( در هفته ششم )36-12( دوره پرورش بيشتري ميانگي مصرف خوراک متعلق به تيمار 1333 گرم بوده كه با بقيه تيمارها اختالف معنيدار داشت )3/35>P(. كمتري ميزان مصرف خوراک در اي دوره مربو به تيمارهاي 253 گرم ترخون بود كه با تيمارهاي 1333 گرم 753 گرم و 533 گرم ترخون اختالف معناداري دارد. )3/35<P( در هفته چهارم و پنجم و ششم )22-12 روزگي( كمتري ميانگي مصرف خوراک متعلق به تيمار شاهد بود كه با تمام تيمارهاي مصرف كننده ترخون اختالف معني داري دارد. )3/35<P( بيشتري ميانگي مصرف خوراک نيز متعلق به تيمار 1333 گرم بوده كه با تيمار شاهد و ساير تيمارهاي مصرف كننده ترخون اختالف معناداري دارد. در مجموع ميتوان نتيجه گرفت در پايان دوره پرورش در بي گروههاي حاوي ترخون تيمار 1333 گرم ترخون داراي بيشتري ميانگي مصرف خوراک بوده و تيمار شاهد كمتري اجر در ميزان مصرف خوراک را در هفتههاي چهارم پنجم و ششم دارد. )3/35<P( جدول 2 نتايج حاصل از مصرف سطوح مختلف ترخون در دوره رشد 22 تا 12 روزگي بر ضريب تبديل غذا را نشان مي دهد.در هفته چهارم ( 22-28 روزگي( از دوره پرورش بيشتري ميانگي ضريب تبديل خوراک مربو به جوجه هاي گوشتي مصرف كننده 253 گرم ترخون بوده و كمتري ميانگي ضريب تبديل خوراک مربو به تيمار 1333 گرم بود هر چند كه اي تفاوت ها معني دار نبوده است. در هفته پنجم )29-35 روزگي( از دوره پرورش بيشتري ضريب تبديل خوراک مربو به جوجه هاي گوشتي مصرف كننده 533 گرم بوده است ولي با تيمارهاي 253 گرم 753 گرم و 1333 گرم ترخون تفاوت معناداري ندارد و كمتري ميزان ضريب تبديل خوراک در هفته پنجم از دوره پرورش متعلق به تيمار شاهد بوده است. در هفته چهارم و پنجم )22-35 (روزگي تفاوت بي تيمارها معني دار نبوده است )3/35>P(. در هفته ششم )36-12( نيز تفاوت بي تيمارها معني دار نبوده است) P<3/35 (. در هفته چهارم و پنجم و ششم )22-12 روزگي( هم تفاوت بي تيمارها معني دار نبوده است )3/35>P(. بنا بر نتايج در كل دوره پرورش )22-12 روزگي( از نظر ضريب تبديل غذايي مربو به جوجههاي گوشتي مصرف كننده ترخون تفاوت معنيداري وجود ندارد) P<3/35 (. جدول 3 نشان دهنده ميزان تاجير پودر ترخون روي وزن جوجه هاي گوشتي در پايان دوره رشد است طبق نتايج بدست آمده باالتري وزن جوجه ها مربو به تيمار 1333 گرم ترخون است كه با تيمار شاهد تفاوت معني داري دارد. )P<0.05) با توجه به جداول ذيل نتايج بدست آمده از اي آزمايش نشان ميدهد در كل دوره رشد تيماري كه بيشتري ميزان ترخون را مصرف كردند يعني تيمار 1333 گرم ترخون داراي بيشتري ميزان مصرف خوراک بوده است كه با تيمار شاهد اختالف معني داري نشان مي دهد. همچني در كل دوره رشد نتايج نشان داد كه مصرف پودر ترخون بي تيمارهاي مورد آزمايش هيچ تاجير معني داري روي ضريب تبديل خوراک نداشته است 727

جدول- 1. اجرات سطوح متفاوت ترخون بر خوراک مصرفي )گرم( جوجههاي گوشتي ماده در دوره رشد - 22-12 36-12 22-35 29-35 سطوح ترخون 22-28 )گرم در كيلوگرم( e 3161/38 d 1128/96 e 1732/12 c 1232/12 e صفر 199/83 d 3167/91 d 1129/53 d 1738/11 c 1231/33 d 531/13 253 c 3176/76 c 1132/36 c 1711/73 1236/71 c 538/33 533 3187/28 1136/31 1751/21 1239/33 512/23 753 3195/96 1139/96 1765/33 1213/51 515/13 1333 3 /333 3 /333 3 /333 3 /332 سطح احتمال 3 333/ 1 /831 3 /612 1 /556 1 /331 ميانگي خطاي معيار 1 358/ eميانگي هاي با حروف متفاوت داراي اختالف معني دار در سطح 5 درصد مي باشند جدول- 2.اجرات سطوح متفاوت ترخون بر ضريب تبديل خوراک جوجههاي گوشتي ماده در دوره رشد 22-12 36-12 22-35 29-35 سطوح ترخون 22-28 -- )گرم در كيلوگرم( 2/33 2/11 1 /97 1/97 صفر 1/98 2/39 2 /13 2/35 2/36 2 /31 253 2/13 2/11 2 /11 2/25 1 /99 533 2/15 2/25 2/38 2/18 1 /98 753 2/36 2/37 2/35 2/15 1 /9 1333 3 /122 3 /582 3 /337 3 /238 سطح احتمال 3 663/ 3 /351 3 /38 3 /351 3 /385 3 /365 ميانگي خطاي معيار eميانگي هاي با حروف متفاوت داراي اختالف معني دار در سطح 5 درصد مي باشند 725

جدول 3 - اجرات سطوح متفاوت ترخون بر وزن جوجههاي گوشتي در پايان دوره رشد 1333 753 533 253 سطوح ترخون صفر )گرم در كيلوگرم( 2667 2633/83 c 2612/13 d 2586/23 d 12 روزگي 2583/13 نتیجه گیری کلی: بنابراي توصيه مي شود 1333 گرم در ت ترخون به عنوان محرک مصرف خوراک به جوجه هاي گوشتي در 1( دوره رشد به جيره هاب غذايي اضافه شود. مناسبي براي آنتي بيوتيك ها به با توجه به نتايج حاصله از اي مطالعه استفاده از ترخون مي تواند جايگزي 2( عنوان محرک رشد باشد همچني استفاده از ترخون مي تواند باعث بهبود عملکرد جوجه هاي گوشتي در دوره رشد باشد. منابع 1. Jutzi, S. 2006.livestocks long Shdow. Food And Agricultture Orgniztion of The United Ntions. 2. Stfseth, H, J. 1958. Advnces in knowledge of Poultry Diseses Over The pst fifty Yers. Deprtment of Microiology nd Pulic Helth, Michign Stte University, Est Lnsing, Mich. 3. Bogrd.V. D,2001, Antiiotic resistnce of fecl Escherichi Coli in poultry, poultry frmers nd poultry slughteres. J. Anti micro. Chemothe.47: 863-771 4. Fritts. C. A, Kersey. J. H, Kroger. E. C, Yn. F, Jing. C, nd Cmpos. M. M, 2000, Bcillus C-3102 (Clsporin) improves live performnce nd microil sttus of roiler chickens. J. Poult. Sci. 9:149-155. 725

بررسی اثر استفاده از سطوح متفاوت ترخون بر فراسنجه های خونی و اندامهای داخلی جوجه های چكیده گوشتی ماده در دوره رشد * محمد اسماعيل آهنگريان ابهري جواد نصر دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه گروه علوم دامي ساوه ايران * Emil: erh@yhoo.com اي آزمايش به منظور مطالعه اجرات استفاده از سطوح مختلف ترخون بر فراسنجه هاي خوني و اندام هاي داخلي جوجه هاي گوشتي ماده در دوره رشد انجام شد. 253 قطعه جوجه گوشتي ماده 22 روزه سويه راس 338 به 5 تيمار آزمايشي اختصاص داده شد. هر تيمار شامل 5 تکرار بود و در هر تکرار نيز 13 قطعه جوجه قرار داده شد. اي آزمايش در قالب طرح كامال تصادفي اجرا گرديد و تيمارهاي آزمايشي عبارت بودند از: 1( جيره پايه بدون هيچ ماده افزودني 2( جيره پايه + 3225 درصد پودر ترخون 3( جيره پايه + 325 درصد پودر ترخون 1( جيره پايه + 3275 درصد پودر ترخون 5( جيره پايه + 1 درصد پودر ترخون. صفات مورد بررسي در اي آزمايش فراسنجه هاي خوني شامل تري گليسيريد LDL VLDL HDL و همچني وزن ارگان هاي داخلي بدن مي باشد. نتايج بدست آمده از اي آزمايش نشان داد استفاده از سطوح متفاوت ترخون باعث كاهش سطح LDL پالسماي خون نسبت به تيمار شاهد مي شود و همچني مصرف پودر ترخون توسط جوجه هاي گوشتي مورد آزمايش باعث كاهش معنادار وزن كبد مي شود. )0.05>P( مصرف جيره هاي مختلف آزمايشي هيچ اجر معناداري بر وزن نسبي قلب طحال چينه دان و سنگدان نداشته است. نتايج بدست آمده از اي آزمايش هيچ اجر معناداري را از افزايش يا كاهش سطوح تري گليسيريد VLDL HDL در بي تيمارهاي آزمايشي نشان نمي دهد. کلمات کلیدی: ترخون فراسنجه های خونی اندام های داخلی جوجه های گوشتی ماده دوره رشد مقدمه در پرورش طيور تغذيه از اهميت خاصي برخوردار است و عدم توجه به اي امر مهم مي تواند مسبب ضررهاي اقتصادي زيادي گردد. تغذيه اصولي و علمي جوجه ها عالوه بر اينکه باعث بهبود رشد افزايش توليد و كاهش عوارض سوء مي گردد سبب كاهش هزينه هاي پرورش دهندگان نيز مي شود. همچني مصرف روز افزون طيور باعث توجه بيش از پيش مراكز علمي و پژوهش به اي صنعت شده است كه همي امر سبب افزايش تحقيقات و در نتيجه پيدايش راهکارهاي جديدي براي بهره وري بهتر از اي صعت شده است.( 2009 ), Corzo استفاده از آنتي بيوتيك هاي محرک رشد به عنوان افزودني در جيره طيور به دهه ي 1953 بر مي گردد زماني كه اولي نشانه هاي اجر سودمندي آنها بر روي راندمان توليد در طيور مشاهده شد )2005 Richrd,.(Diner nd آنتي بيوتيك ها از طريق كنترل باكتري هاي مضر دستگاه گوارش باعث افزايش توليد و بازده خوراک طيور مي شوند. بررسي هاي بعمل آمده نشان مي دهد مصرف مستمر و طوالني برخي از آنتي بيوتيكها در خوراک دام و طيور ممک است منجر به باقي ماندن آنها در فرآورده هاي دامي گرديده و پس از مدتي موجب شکل گيري ميکروارگانيسمهاي 725

مقاوم و به خطر انداخت سالمتي انسان شوند. لذا در حال حاضر مصرف آنتيبيوتيكها به عنوان يك افزودني غذايي رايج در بسياري از كشورها ممنوع شده است )2001..(Menten محدوديت هاي اخير در استفاده از محركهاي رشد آنتي بيوتيکي تمايل به جستجو در موارد مواد افزودني جايگزي را افزايش داده است )2001 l., ). Bogrd et مصرف بيش از اندازه و متداول از آنتي بيوتيك ها و داروهاي ضد ميکروبي و ضد انگلي در دوره رشد جوجه ها موجب ايجاد پديدهي مقاومت آنتي بيوتيکي و بروز عوارض جبران ناپذير آن نهايتا در انسان شده است و براي سالمت انسان تهديدي جدي تلقي مي شود(.(Stfseth, 1958 محدوديت كاربرد آنتي بيوتيك ها تمايل به استفاده از متابوليت هاي جانويه گياهي واجد فعاليت زيستي را به عنوان راهکاري براي بهبود عملکرد دام و طيور افزايش داده است. در همي رابطه گياهان زيادي با خواص ضد ميکروبي فوايد ديگري نظير كمك به هضم و جذب مواد مغذي تحريك اشتها و غيره دارند شريفي و همکاران )1393( بنابراي با توجه به نگراني هاي عمومي درباره افزايش خطرهاي عوامل بيماري زاي مقاوم به آنتي بيوتيك صنعت طيور را ناچار به جايگزي هايي كرده است كه به لحاظ زيستي مطمئ تر باشند. مبره است صنعت پرورش دام و طيور بايد به دنبال استفاده از جايگزي هايي براي آنتي بيوتيك هاي محرک رشد باشد تا مصرف اي مواد را كاهش دهد و باعث افزايش كميت كيفيت و سالمت توليدات شود. در اغلب نقا دنيا آزمايش هايي باافزودني هاي خوراكي متنوع صورت ميگيرد تا راهي براي كنار گذاشت آنتيبيوتيكها از خوراک حيوانات پيدا شود. از جمله اي مواد پروبيوتيكها پريبيوتيكها و گياهان دارويي مي باشند )2000 l. Fritts et ترخون به عنوان يك داروي گياهي مي تواند جايگزيني براي برخي از آنتي بيوتيك ها باشد از اي رو در اي آزمايش به بررسي تاجير ترخون بر فراسنجه هاي خوني و ارگان هاي داخلي جوجه هاي گوشتي ماده در دوره رشد پرداخته ايم. مواد و روشها يا پژوهش تجربي از 253 قطعه جوجهي گوشتي جنس ماده 22 روزه از نژاد راس به كار مي رود. در انتهاي در اي به جوجه ها مدت 1 ساعت گرسنگي داده مي شود. روز 21 براي خالي شدن دستگاه گوارش و افزايش دقت در توزي وزن برابر و با اختالف تا 13 گرم از يکديگر در و در گروه هاي گوناگون با ميانگي سپس به طور انفرادي توزي جايگاهه آزمايشي به ابعاد 2 متر مربع وداراي يك آبخوري و يك دانخوري و بستري از كارت رول تقسيم مي شوند. آزمايش 5 تيمار به كار مي رود كه هر تيمار 5 تکرار خواهد داشت و 13 قطعه جوجه گوشتي ماده در هر تکرار به در اي كار مي رود. از ميان تيمارهاي آزمايشي يك تيمار به عنوان شاهد انتخاب مي شود و با جيره غذايي متداول تغذيه مي شود و جيره تيمارهاي مورد آزمايش بصورت زير تنظيم مي شود: ترخون(. جيره پايه )بدون 1 -تيمار اول )شاهد(: درصد ترخون. 2 -تيمار دوم : جيره پايه + 3/25 درصد ترخون. 3 -تيمار سوم : جيره پايه + 3/5 درصد ترخون. 3/75 1 -تيمار چهارم : جيره پايه+ 725

5 -تيمار پنجم : جيره پايه + 1 درصد ترخون. در روز 12 آزمايش جهت كشتار از هرپ يك قطعه جوجه به صورت تصادفي انتخاب و سپس كشتار شده و صفات مربو به اندامهاي داخلي آنها اندازهگيري شد. پس از كشتار و جدا كردن سر و پاها و باز كردن شکم اندامهاي قلب كبد )بدونكيسهصفرا( طحال سنگدان پيشمعده جدا و وزن آنها اندازهگيري شد.براي اندازهگيري وزن روده كوچك كليه اندامهاي ضميمه روده بندها و غيره از آن جدا و پس از تخليه كامل محتويات آن و قبل از خشك شدن اندازهگيري انجام شد. همچني به منظور بررسي فراسنجه هاي خوني نمونه خون به آزمايشگاه فرستاده شد. نتایج و بحث نتايج بدست آمده نشان ميدهد كه از نظر ميزان تري گليسيريد سرم خون بي تيمارهاي مختلف در پايان دوره آزمايش )12 روزگي( تفاوت معني داري وجود ندارد) P>3/35 (.در پايان دوره )12 روزگي( از پرورش بيشتري غلظت تري گليسريد سرم خون مربو به جوجه هاي گوشتي شاهد بوده كه با تيمار 1333 گرم تفاوت معنيداري داشته است )3/35<P( ولي با ساير تيمارها اختالف معنيداري نداشته است )3/35>P(. نتايج نشان دهنده عدم معني دار بودن ميزان ليپو پروتئي هاي با دانسيته باال بي تيمارهاي مختلف آزمايشي در طول دوره آزمايش مي باشد) P<3/35 (نتايج بهدست آمده از اي آزمايش نشان ميدهد از نظر ميزان كلسترول خون در پايان دوره آزمايش )22-12 روزگي( بي تيمار شاهد و ساير تيمارهاي مصرف كننده حاوي مواد افزودني تفاوت معنيداري وجود دارد) P>3/35 (.بر اساس نتايج بهدست آمده بيشتري ميزان كلسترول خون مربو جوجههاي گوشتي مصرف كننده تيمار شاهد بوده است كه با ساير تيمارها تفاوت معنيداري دارد) P>3/35 (.نسبت قلب سنگدان چينه دان معده طحال و روده به وزن كل بدن در تيمار شاهد حداكثر است و در سنگدان چينه دان معده طحال و روده با تيمارهاي 753 و 1333 اختالف معنيداري دارد) P>3/35 ( در رابطه با قلب تيمار شاهد با تيمارهاي 1333 753 533 گرم ترخون تفاوت معنيداري دارد) P>3/35 (.نسبت درصد كبد به كل الشه در تيمار شاهد با ساير تيمارها اختالف معناداري دارد. )3/35<P( بطوريکه در تيمار شاهد اي نسبت حداكثر و در تيمارهاي 253 گرم 533 گرم 753 گرم و 1333 گرم ترخون به حداقل مي رسد.وزن كبد در تيمار شاهد با ساير تيمارها اختالف معناداري دارد. )3/35<P( بطوريکه در تيمار شاهد وزن به حداكثر و در تيمارهاي 253 گرم 533 گرم 753 گرم و 1333 گرم ترخون به حداقل مي رسد. جدول 1 - اجرات سطوح متفاوت ترخون بر پارامترهاي بيو شيميايي جوجههاي گوشتي ماده در دوره رشد VLDL HDL LDL سطوح ترخون TG )گرم در كيلوگرم( 16/66 61/33 51/85 53/19 صفر 16 /38 63/13 53/69 52/37 253 15/55 59 /73 17/73 c 51/65 533 16/31 63/82 c 11/31 c 19/88 753 15/66 59/12 d 36/51 19/12 1333 7 5

3 /667 3 /185 3 /333 3 /323 سطح احتمال 3 /635 3 /823 1 /336 ميانگي خطاي معيار 3 836/ سطوح ترخون قلب كبد سنگدان چينه دان معده طحال روده )گرم در كيلوگرم( 2/65 3/21 3/11 3/15 1/32 3/11 2/2 صفر 2/51 3/21 3/11 c 3/13 1/26 3/13 2/11 253 2/55 3/23 3/11 c 3/13 1/25 3/12 c 2/31 533 2/58 3/23 3/11 c 3/11 1/21 3/12 d 1/97 753 2/11 3/23 3/39 3/11 1/22 c 3/39 e 1/88 1333 3 /136 3 /391 3 /333 3 /331 3 /131 3 /333 سطح احتمال 3 333/ 3 /351 3 /335 3 /337 3 /335 3 /321 3 /336 ميانگي خطاي معيار 3 321/ -e ميانگي هاي با حروف متفاوت داراي اختالف معني دار در سطح 5 درصد مي باشند جدول 2 - اجرات سطوح متفاوت ترخون بر خصوصيات الشه )درصد( جوجههاي گوشتي ماده در دوره رشد -eميانگي هاي با حروف متفاوت داراي اختالف معني دار در سطح 5 درصد مي باشند جدول 3 - اجرات سطوح متفاوت ترخون بر خصوصيات الشه )گرم( جوجههاي گوشتي ماده در دوره رشد سطوح ترخون )گرم در كيلوگرم( قلب كبد سنگدان چينه دان -eميانگي هاي با حروف متفاوت داراي اختالف معني دار در سطح 5 درصد مي باشند معده روده طحال 63 /83 63 /13 61 /83 66 /13 61 /13 3 /338 1 /335 5 /28 5 /21 5 /21 5 /12 5 /31 3 /721 3 /112 13/68 13/96 13/13 13/52 13/53 3 /311 3 /125 13/81 13/66 13/92 13/71 13/82 3 /181 3 /376 31/88 31/26 31 /86 31/91 32/33 3 /517 1 /138 13/61 13/68 13 /73 13/76 13 /12 3 /265 3 /113 53/36 52/53 51/82 c 53/68 d 19/13 3 /333 2 /233 صفر 253 533 753 1333 سطح احتمال ميانگي خطاي معيار 7 1

نتیجهگیری کلی منابع 1( طبق يافته هاي اي آزمايش بطوركلي استفاده از ترخون با كاهش ميزان كلسترول خون مي تواند باعث بهبود عملکرد فراسنجه هاي خوني و اندام هاي داخلي بدن جوجه هاي گوشتي در دوره رشد باشد. شريفي د.حسني خرسندي س.خادم ع.الف.صالحي ع.الف. 1393. اجرات چهار گياه دارويي بر عملکرد و غلظت ليپيد هاي سرم جوجه هاي گوشتي. فصلنامه گياهان دارويي. سال يازدهم. دوره اول.ويژه نامه شماره هشت..1 2. Corzo, A. 2009. Assisting the needs of the poultry industry. Deprtment of poultry science, Mississippi stte university. 3. Diner, J.J. nd Richrds, J.D., 2005. Antiiotic growth promoters in griculture: History nd mode of ction. Poult. Sci., 84:634-643. 4. Menten. J. F. M, 2001, Additined lterntives n nutrco deves: proiotics nd preiotics. Sociedde Brsileir de Zootecni-A produco niml n visodos rsileiros. Pircic. Felq. 141-157. 5. Bogrd.V. D,2001, Antiiotic resistnce of fecl Escherichi Coli in poultry, poultry frmers nd poultry slughteres. J. Anti micro. Chemothe.47: 863-771 6. Stfseth, H, J. 1958. Advnces in knowledge of Poultry Diseses Over The pst fifty Yers. Deprtment of Microiology nd Pulic Helth, Michign Stte University, Est Lnsing, Mich. 7. Fritts. C. A, Kersey. J. H, Kroger. E. C, Yn. F, Jing. C, nd Cmpos. M. M, 2000, Bcillus C- 3102 (Clsporin) improves live performnce nd microil sttus of roiler chickens. J. Poult. Sci. 9:149-155. 7 2

بررسی اثر استفاده از سطوح متفاوت ترخون بر خصوصیات الشه جوجه های گوشتی ماده در دوره چكیده رشد * محمد اسماعيل آهنگريان ابهري جواد نصر دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه گروه علوم دامي ساوه ايران * Emil: erh@yhoo.com اي آزمايش به منظور مطالعه اجرات استفاده از سطوح مختلف ترخون بر خصوصيات الشه جوجه هاي گوشتي ماده در دوره رشد انجام شد. در اي آزمايش 253 قطعه جوجه گوشتي ماده 22 روزه سويه راس 338 با 5 تيمار شامل چهار سطح پودر ترخون) 1( 3275 325 3225 و تيمار شاهد و 5 تکرار براي هر تيمار و 13 قطعه جوجه گوشتي در هر تکرار در قالب طرح كامال تصادفي مورد استفاده قرار گرفت. صفت مورد بررسي در اي آزمايش خصوصيات الشه هاي قابل پخت جوجه هاي گوشتي مي باشد. با افزودن پودر ترخون به جيره جوجه هاي گوشتي ماده در دوره رشد شاهد افزايش معنادار وزن الشه در تيمارهاي حاوي ترخون نسبت به تيمار شاهد بوديم. )0.05>P( همچني طبق نتايج بدست آمده شاهد افزايش معنادار وزن ران را در جوجه هاي مصرف كننده ترخون نسبت به تيمار شاهد در پايان دوره رشد بوديم. )0.05>P( افزودن پودر ترخون به جيره جوجه هاي گوشتي ماده در دوره رشد هيچ تاجير معناداري روي وزن سينه بال و كتف و گردن ايجاد نکرد. کلمات کلیدی: ترخون خصوصیات الشه جوجه های گوشتی ماده دوره رشد مقدمه در پرورش طيور تغذيه از اهميت خاصي برخوردار است و عدم توجه به اي امر مهم مي تواند مسبب ضررهاي اقتصادي زيادي گردد. تغذيه اصولي و علمي جوجه ها عالوه بر اينکه باعث بهبود رشد افزايش توليد و كاهش عوارض سوء مي گردد سبب كاهش هزينه هاي پرورش دهندگان نيز مي شود. همچني مصرف روز افزون طيور باعث توجه بيش از پيش مراكز علمي و پژوهش به اي صنعت شده است كه همي امر سبب افزايش تحقيقات و در نتيجه پيدايش راهکارهاي جديدي براي بهره وري بهتر از اي صعت شده است.( 2009 ), Corzo امروزه با استقبال بيش از حد مصرف كنندگان گوشت مرغ نسبت به گوشت دام و همچني تقاضاي باالي بازار جهاني به اي فرآوردهي پروتئيني و كمك شايان اي فرآورده به تغذيه انسان پيشرفت كيفي و كمي اي صنعت بيش از پيش مورد توجه قرار گرفته است( 2006 (Jutzi. در سال هاي اخير مصرف بيش از اندازه و متداول از آنتي بيوتيك ها و داروهاي ضد ميکروبي و ضد انگلي در دوره رشد جوجه ها موجب ايجاد پديدهي مقاومت آنتي بيوتيکي و بروز عوارض جبران ناپذير آن نهايتا در انسان شده است و براي سالمت انسان تهديدي جدي تلقي مي شود.( (Stfseth 1958. 7

محدوديت هاي اخير در استفاده از محركهاي رشد آنتي بيوتيکي تمايل به جستجو در موارد مواد افزودني جايگزي را افزايش داده است. )2001 l.,.(bogrd, et بنابراي نگراني هاي عمومي درباره افزايش خطرهاي عوامل بيماري زاي مقاوم به آنتي بيوتيك صنعت طيور را ناچار به جايگزي هايي كرده است كه به لحاظ زيستي مطمئ تر باشند. مبره است صنعت پرورش دام و طيور بايد به دنبال استفاده از جايگزي هايي براي آنتي بيوتيك هاي محرک رشد باشد تا مصرف اي مواد را كاهش دهد و باعث افزايش كميت كيفيت و سالمت توليدات شود. در اغلب نقا دنيا آزمايش هايي باافزودني هاي خوراكي متنوع صورت ميگيرد تا راهي براي كنار گذاشت آنتيبيوتيكها از خوراک حيوانات پيدا شود. از جمله اي مواد پروبيوتيكها پريبيوتيكها و گياهان دارويي مي باشند) 2000 l.,.(fritts et با توجه به اهميت پيدا كردن جايگزي هاي مناسب براي آنتي بيوتيك ها به عنوان محرک رشد در اي آزمايش از پودر ترخون استفاده شد و تاجير آن بر خصوصيات الشه جوجه هاي گوشتي مورد بررسي قرار گرفت. مواد و روشها در اي پژوهش تجربي از 253 قطعه جوجهي گوشتي جنس ماده 22 روزه از نژاد راس به كار موي رود. در انتهواي روز 21 براي خالي شدن دستگاه گوارش و افزايش دقت در توزي به جوجه ها مدت 1 ساعت گرسنگي داده موي شوود. سپس به طور انفرادي توزي و در گروه هاي گونواگون بوا ميوانگي وزن برابور و بوا اخوتالف توا 13 گورم از يکوديگر در جايگاهه يا آزمايشي به ابعاد 2 متر مربع وداراي يك آبخوري و يك دانخوري و بستري از كارت رول تقسويم موي شووند. در اي آزمايش 5 تيمار به كار مي رود كه هر تيمار 5 تکرار خواهد داشت و 13 قطعه جوجه گوشتي ماده در هر تکرار بوه كار مي رود. از ميان تيمارهاي آزمايشي يك تيمار به عنوان شاهد انتخاب مي شود و با جيوره غوذايي متوداول تغذيوه موي شود. در جيره ه يا غذايي تيماره يا آزمايشي به ترتيب داراي مقادير 3/75 3/5 3/25 و درصد پودر ترخون به كوار موي رود. تيمار 1 تيمار كنترل بدون ترخون مي باشد. آب و خوراک در تمام دوره آزمايش در حد اشوتها در اختيوار جوجوههوا قرار خواهد گرفت. در طول دوره ي آزمايشي هيچ دارويي به جوجهها داده نمي شود. از نظر انرژي و مقدار پروتئي همه ي جيرهها ارزش يکسان خواهند داشت و محاسبات جيرهها براساس جداول تركيبه يا مواد غذايي و احتياجوات غوذايي طيور نژاد راس بکار گرفته شده انجام مي گيرد. ميزان مصرف خوراک و افزايش وزن جوجه هاي گوشتي ماده در پايان هر هفته براي هر تکرار )واحد آزمايشي( اندازه گيري ميشود. در پايان دوره ي آزمايش )12 روزگي( پس از توزي ي كو پرنوده از هرواحود آزمايشوي كوه متوسوط وزن آن بوه ميانگي گروه نزديك تر باشد. پرنده هاي انتخاب شده كشتار شده قطعه بندي شده و توزي مي شوند. سپس پارامترهاي الشه و قطعات شامل وزن وزن الشه وزن الشه هاي قابل پخت جوجه هاي گوشتي بررسي مي شوود. در روزهواي 28 و 35 روزگي خون گيري انجام مي شود براي اندازه گيري تيتر آنتي بادي نيوكاسل به ازمايشگاه ارسال مي شود. براي هر تيمار 5 تکرار انجام خواهد شد. داده هاي به دست آمده از آزمايش تيمارها و شاهد با رايانه و آزمون ه يا آماري مورد بررسي قرار مي گيرد اي طرح در قالب طرح كامال تصادفي با 5 تيمار 5 تکرار و 13 قطعه جوجه گوشتي ماده از نژاد راس 338 انجام ميشود. دادهها توسط نرم افزار SAS و آناليز واريانس دادهها با استفاده از رويه ANOVA و مقايسه ميانگي ها با استفاده از آزمون دانک و در سطح 3/35 انجام ميپذيرد. 7 5

نتایج و بحث جدول 1 وزن نسبي اجزاي الشه در گروه هاي آزمايشي مختلف درپايان دوره پرورشي )12 روزگي( را نشان مي دهد. درصد وزن الشه تحت تاجير جيرههاي آزمايشي قرار نگرفت) P<3/35 ( اما اجزاي الشه همگي تحت تاجير افزودني گياهي به خوراک قرار گرفتند )3/35<P(. بر اساس نتايج ارائه شده در پايان دوره پرورش )12 روزگي( نسبت سينه گردن و بال و كتف به وزن كل بدن در تيمار شاهد حداكثر است كه تنها با تيمار 1333 اختالف معنيداري دارد) P>3/35 ( ولي نسبت ران به وزن كل بدن در تيمار 753 و 1333 حداكثر است كه با ساير تيمار ها اختالف معنيداري دارد) P>3/35 (. در جدول 2 نتايج حاصل از مصرف سطوح مختلف ترخون در دوره رشد 22-12 روزگي بر وزن قسمت هاي مختلف الشه نشان داده شده است. براساس اي نتايج بيشتري وزن الشه مربو به تيمار 1333 گرم ترخون مي باشد كه با ساير تيمارها و تيمار شاهد اختالف معناداري دارد. )3/35<P( همچني بيشتري وزن ران متعلق به تيمار 1333 گرم ترخون و كمتري وزن ران متعلق به تيمار شاهد مي باشد و اختالف معناداري بي تيمار 1333 گرم ترخون با تيمار شاهد و ساير تيمارها مي باشد. )3/35<P( سطوح ترخون )گرم در كيلوگرم( صفر الشه 72/52 سينه 29/83 ران 5/51 28/99 گردن بال و كتف 6/86 6/75 5/1 29 29/22 71 /5 253 سطح احتمال 6/6 5/29 29/37 29/26 71 /38 533 6/6 5/27 29/89 28/35 71 /32 753 6/11 5/35 33/28 27/95 73 /69 1333 ميانگي خطاي معيار 3 /331 3 /388 3 /366 3 /136 3 /336 3 /271 3 /132 3 /531 3 /616 3 /863 جدول 1 -. اجرات سطوح متفاوت ترخون بر خصوصيات الشه )درصد( جوجههاي گوشتي ماده در دوره رشد 7 7

-eميانگي هاي با حروف متفاوت داراي اختالف معني دار در سطح 5 درصد مي باشند سطوح ترخون الشه سينه ران گردن بال و كتف )گرم در كيلوگرم( 165/23 132/83 698 e 717/23 c صفر 1715/63 167/13 133 /93 718/1 d 721/13 c 1771/13 253 167/58 131/16 c 737/63 712 1832/63 533 168/16 135/13 765/13 725/83 1825/63 753 169/36 132/83 795/13 731 /23 1856/63 1333 3 /156 3 /933 3 /333 3 /231 سطح احتمال 3 333/ 1 /723 1 /936 1 /531 7 /763 ميانگي خطاي معيار 9 333/ جدول- 2. اجرات سطوح متفاوت ترخون بر خصوصيات الشه )گرم( جوجههاي گوشتي ماده در دوره رشد -e ميانگي هايي با حروف متفا.ت داراي اختالف معني دار در سطح 5 درصد مي باشند. نتیجه گیری کلی: 7 5

طبق يافته هاي اي آزمايش بطوركلي استفاده از ترخون مي تواند باعث بهبود وزن الشه و وزن ران در جوجه هاي گوشتي در دوره رشد باشد. 1. Corzo, A. 2009. Assisting the needs of the poultry industry. Deprtment of poultry science, Mississippi stte university. 2. Jutzi, S. 2006.livestocks long Shdow. Food And Agricultture Orgniztion of The United Ntions. 3. Stfseth, H, J. 1958. Advnces in knowledge of Poultry Diseses Over The pst fifty Yers. Deprtment of Microiology nd Pulic Helth, Michign Stte University, Est Lnsing, Mich. 4. Bogrd.V. D,2001, Antiiotic resistnce of fecl Escherichi Coli in poultry, poultry frmers nd poultry slughteres. J. Anti micro. Chemothe.47: 863-771 5. Fritts. C. A, Kersey. J. H, Kroger. E. C, Yn. F, Jing. C, nd Cmpos. M. M, 2000, Bcillus C-3102 (Clsporin) improves live performnce nd microil sttus of roiler chickens. J. Poult. Sci. 9:149-155. )2 منابع 7 5

بررسی اثر استفاده از سطوح متفاوت ترخون بر افزایش وزن جوجه های گوشتی ماده در دوره رشد چكیده * محمد اسماعيل آهنگريان ابهري جواد نصر دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه گروه علوم دامي ساوه ايران * Emil: erh@yhoo.com اي آزمايش به منظور مطالعه اجرات استفاده از سطوح مختلف ترخون بر افزايش وزن جوجه هاي گوشتي ماده در دوره رشد انجام شد. 253 قطعه جوجه گوشتي ماده 22 روزه سويه راس 338 به 5 تيمار آزمايشي اختصاص داده شد. هر تيمار شامل 5 تکرار بود و در هر تکرار نيز 13 قطعه جوجه قرار داده شد. اي آزمايش در قالب طرح كامال تصادفي اجرا گرديد و تيمارهاي آزمايشي عبارت بودند از: 1( جيره پايه بدون هيچ ماده افزودني 2( جيره پايه + 3225 درصد پودر ترخون 3( جيره پايه + 325 درصد پودر ترخون 1( جيره پايه + 3275 درصد پودر ترخون 5( جيره پايه + 1 درصد پودر ترخون. صفات مورد بررسي در اي آزمايش افزايش وزن روزانه و افزايش وزن كل دوره رشد مي باشد. نتايج بدست آمده از اي آزمايش نشان داد استفاده از سطوح متفاوت ترخون باعث شد در پايان دوره رشد تيمار شاهد داراي كمتري ميانگي وزن بدن بود كه با تيمارهايي كه به آنها ترخون افزوده شده است تفاوت معني داري دارد..در بي تيمارهايي كه به آنها مواد افزودني اضافه شده است از نظر ميزان افزايش وزن تيمار 1333 گرم ترخون داراي باالتري افزايش وزن بوده و با تيمار شاهد تفاوت معني داري دارد. )0.05>P( بنابراي توصيه مي شود 133 گرم در ت ترخون به عنوان محرک رشد به جوجه هاي گوشتي در دوره رشد به جيره هاب غذايي اضافه شود. کلمات کلیدی: ترخون افزایش وزن جوجه های گوشتی ماده دوره رشد مقدمه امروزه با استقبال بيش از حد مصرف كنندگان گوشت مرغ نسبت به گوشت دام و همچني تقاضاي باالي بازار جهاني به اي فرآوردهي پروتئيني و كمك شايان اي فرآورده به تغذيه انسان پيشرفت كيفي و كمي اي صنعت بيش از پيش مورد توجه قرار گرفته است( 2006 (Jutzi. در پرورش طيور تغذيه از اهميت خاصي برخوردار است و عدم توجه به اي امر مهم مي تواند مسبب ضررهاي اقتصادي زيادي گردد. تغذيه اصولي و علمي جوجه ها عالوه بر اينکه باعث بهبود رشد افزايش توليد و كاهش عوارض سوء مي گردد سبب كاهش هزينه هاي پرورش دهندگان نيز مي شود. همچني مصرف روز افزون طيور باعث توجه بيش از پيش مراكز علمي و پژوهش به اي صنعت شده است كه همي امر سبب افزايش تحقيقات و در نتيجه پيدايش راهکارهاي جديدي براي بهره وري بهتر از اي صعت شده است.( 2009 ), Corzo استفاده از آنتي بيوتيك هاي محرک رشد به عنوان افزودني در جيره طيور به دهه ي 1953 بر مي گردد زماني كه اولي نشانه هاي اجر سودمندي آنها بر روي راندمان توليد در طيور مشاهده شد )2005 Richrd,.(Diner nd 7 5

آنتي بيوتيك ها از طريق كنترل باكتري هاي مضر دستگاه گوارش باعث افزايش توليد و بازده خوراک طيور مي شوند. بررسي هاي بعمل آمده نشان مي دهد مصرف مستمر و طوالني برخي از آنتي بيوتيكها در خوراک دام و طيور ممک است منجر به باقي ماندن آنها در فرآورده هاي دامي گرديده و پس از مدتي موجب شکل گيري ميکروارگانيسمهاي مقاوم و به خطر انداخت سالمتي انسان شوند. لذا در حال حاضر مصرف آنتيبيوتيكها به عنوان يك افزودني غذايي رايج در بسياري از كشورها ممنوع شده است )2001 (.Menten محدوديت هاي اخير در استفاده از محركهاي رشد آنتي بيوتيکي تمايل به جستجو در موارد مواد افزودني جايگزي را افزايش داده است )2001 l.,.(bogrd, et در سال هاي اخير مصرف بيش از اندازه و متداول از آنتي بيوتيك ها و داروهاي ضد ميکروبي و ضد انگلي در دوره رشد جوجه ها موجب ايجاد پديدهي مقاومت آنتي بيوتيکي و بروز عوارض جبران ناپذير آن نهايتا در انسان شده است و براي سالمت انسان تهديدي جدي تلقي مي شود(.(Stfseth, 1958 محدوديت كاربرد آنتي بيوتيك ها تمايل به استفاده از متابوليت هاي جانويه گياهي واجد فعاليت زيستي را به عنوان راهکاري براي بهبود عملکرد دام و طيور افزايش داده است. در همي رابطه گياهان زيادي با خواص ضد ميکروبي فوايد ديگري نظير كمك به هضم و جذب مواد مغذي تحريك اشتها و غيره دارند شريفي و همکاران )1393( بنابراي با توجه به نگراني هاي عمومي درباره افزايش خطرهاي عوامل بيماري زاي مقاوم به آنتي بيوتيك صنعت طيور را ناچار به جايگزي هايي كرده است كه به لحاظ زيستي مطمئ تر باشند. مبره است صنعت پرورش دام و طيور بايد به دنبال استفاده از جايگزي هايي براي آنتي بيوتيك هاي محرک رشد باشد تا مصرف اي مواد را كاهش دهد و باعث افزايش كميت كيفيت و سالمت توليدات شود. در اغلب نقا دنيا آزمايش هايي باافزودني هاي خوراكي متنوع صورت ميگيرد تا راهي براي كنار گذاشت آنتيبيوتيكها از خوراک حيوانات پيدا شود. از جمله اي مواد پروبيوتيكها پريبيوتيكها و گياهان دارويي مي باشند )2000 l. (Fritts et ترخون به عنوان يك داروي گياهي مي تواند جايگزيني براي برخي از آنتي بيوتيك ها باشد از اي رو به بررسي تاجير ترخون بر افزايش وزن جوجه هاي گوشتي در دوره رشد پرداخته ايم. مواد و روشها يه يا پژوهش تجربي از 253 قطعه جوجهي گوشتي جنس ماده 22 روزه از نژاد راس به كار مي رود. جوجهها در اي 21 روزگي با يك جير غذايي متداول طبق دستورالعمل دفترچه راهنماي راس 338 تغذيه مي شوند. در انتهاي تا س به جوجه ها مدت 1 ساعت گرسنگي داده مي شود. روز 21 براي خالي شدن دستگاه گوارش و افزايش دقت در توزي وزن برابر و با اختالف تا 13 گرم از يکديگر در و در گروه هاي گوناگون با ميانگي سپس به طور انفرادي توزي جايگاهه آزمايشي به ابعاد 2 متر مربع وداراي يك آبخوري و يك دانخوري و بستري از كارت رول تقسيم مي شوند. آزمايش 5 تيمار به كار مي رود كه هر تيمار 5 تکرار خواهد داشت و 13 قطعه جوجه گوشتي ماده در هر تکرار به در اي كار مي رود. از ميان تيمارهاي آزمايشي يك تيمار به عنوان شاهد ( تيمار اول( انتخاب مي شود و با جيره غذايي متداول تغذيه مي شود و جيره تيمارهاي مورد آزمايش بصورت زير تنظيم مي شود: درصد ترخون. 2 -تيمار دوم : جيره پايه + 3/025 درصد ترخون. 3 -تيمار سوم : جيره پايه + 3/35 درصد ترخون. 3/375 1 -تيمار چهارم : جيره پايه+ 7 5

5 -تيمار پنجم : جيره پايه +3/31 درصد ترخون. جدول تركيب اجزاي جيره پايه بر اساس درصد از جيره ماده غذایی دوره اغازین 1 تا 11 دوره رشد 11 تا 11 دوره پایانی 11 تا 21 91/11 44/96 41/24 ذرت 61/11 69/11 21/22 سویا 4/11 4/11 6/21 روغن 1/41 1/41 1/36 کربنات کلسیم 1/11 1/11 1/11 دی کلسیم فسفات 1/14 1/14 1/14 نمک 1/14 1/14 1/14 مكمل ویتامین 1/14 1/14 1/14 مكمل معدنی 1/11 1/16 1/14 میتونین 1/16 1/16 1/13 لیزین موادمغذي دوره اغازین 1 تا 11 دوره رشد 11 تا 11 دوره پایانی 11 تا 21 6/119 6/193 6/111 متابوليسم انرژي 16/19 11/12 16/11 پروتئي 1/14 1/91 4/66 چربي 2/16 6/61 6/14 لينولئيك اسيد 6/29 6/14 6/66 فيبر خام 1/63 1/11 1/12 كلسيم 1/42 1/49 1/43 فسفر كل 1/16 1/16 1/16 سديم 1/611 1/116 1/196 ليزي 1/616 1/219 1/21 ميتوني 1/92 1/11 1/13 ترئوني نتایج و بحث جداول زير نشان دهنده نتايج حاصل از مصرف سطوح متفاوت ترخون در دوره رشد 22 تا 12 روزگي بر افزايش وزن بدن است.افزايش وزن بدن در هفته چهارم )22-28 روزگي( از دوره پرورش تحت تاجير جيره هاي ازمايشي قرار 755

نگرفت )3/35>P(. در هفته پنجم )29-35 روزگي( از دوره پرورش بيشتري افزايش وزن بدن مربو به جوجههاي گوشتي مصرف كننده 1333 گرم ترخون در خوراک بوده كه با ساير تيمار ها تفاوت معنيدار داشت )3/35<P(. كمتري ميزان افزايش وزن بدن در هفته پنجم متعلق به تيمار شاهد بود كه با ساير تيمارها اختالف معناداري داشته است )3/35<P(. در هفته چهارم و پنجم )22-35 روزگي( از دوره پرورش بيشتري افزايش وزن بدن مربو به جوجه هاي گوشتي مصرف كننده 1333 گرم ترخون بوده )3/35<P( كه با ساير تيمارهاي ترخون تفاوت معني دار داشت )3/35<P(. كمتري ميزان افزايش وزن بدن در هفته چهارم و پنجم متعلق به تيمار شاهد و 253 گرم ترخون بود )3/35<P(. در هفته ششم )36-12( دوره پرورش بيشتري افزايش وزن بدن مربو به جوجههاي گوشتي مصرف كننده جيره شاهد 253 و 533 گرم بود )3/35<P(. كمتري ميزان مصرف خوراک در هفته ششم مربو به تيمار 1333 گرم ترخون بود كه با ساير تيمارهااختالف معني داري داشت )3/35<P(. در هفته چهارم و پنجم و ششم )22-12 روزگي( از دوره پرورشي بيشتري افزايش وزن بدن مربو به جوجههاي گوشتي مصرف كننده 1333 گرم بوده كه با ساير تيمارها اختالف معنيدار داشت )3/35<P( و كمتري ميزان افزايش وزن بدن مربو به جيره شاهد بود. جدول 2-1 - اجرات سطوح متفاوت ترخون بر افزايش وزن روزانه )گرم( جوجههاي گوشتي ماده در دوره رشد سطوح ترخون )گرم در كيلوگرم( 22-12 36-12 22-35 29-35 22-28 1936/8 d 987/1 919/1 cd 267/6 cd 251/6 صفر 1913/1 cd 1315/2 868/2 d 216/8 d 255 /18 253 1927/6 c 986/2 911/1 c 293 c 253 /7 533 1919/8 891/6 1355/2 132/2 263 753 1993/8 791/6 c 1232/2 528/31 259 /2 1333 3 /333 3 /333 3 /333 3 /333 3 /892 سطح احتمال ميانگي خطاي معيار 5 /79 19 /331 21 /572 19 /918 5 /139 751

22-12 36-12 22-35 29-35 سطوح ترخون 22-28 )گرم در كيلوگرم( 93/8 d 111/35 65/67 38/23 36/37 صفر cd 91/11 119/31 d 62/31 d 33/97 36 /11 253 c 91/78 92/81 91/91 3 /333 3 /276 113/88 127/79 c 113/38 3 /333 2 /762 cd c 67/21 75/37 85/87 3 /333 1 /511 cd c 11/85 57/15 75/13 3 /333 2 /853 36 /21 37 /11 37 /33 3 /891 3 /773 533 753 1333 سطح احتمال ميانگي خطاي معيار A e -ميانگي هاي با حروف متفاوت داراي اختالف معني دار در سطح 5 درصد مي باشند جدول 3-1 - اجرات سطوح متفاوت ترخون بر افزايش وزن دوره )گرم( جوجههاي گوشتي ماده در دوره رشد نتیجهگیری کلی منابع بنابراي توصيه مي شود 1333 گرم در ت ترخون به عنوان محرک رشد به جوجه هاي گوشتي در دوره رشد 3( به جيره هاب غذايي اضافه شود. باعث افزايش وزن جوجه هاي گوشتي در دوره طبق يافته هاي اي آزمايش بطوركلي استفاده از ترخون 1( رشد مي شود. شريفي د.حسني خرسندي س.خادم ع.الف.صالحي ع.الف. 1393. اجرات چهار گياه دارويي بر عملکرد و غلظت ليپيد هاي سرم جوجه هاي گوشتي. فصلنامه گياهان دارويي. سال يازدهم. دوره اول.ويژه نامه شماره هشت..1 2. Jutzi, S. 2006.livestocks long Shdow. Food And Agricultture Orgniztion of The United Ntions. 3. Corzo, A. 2009. Assisting the needs of the poultry industry. Deprtment of poultry science, Mississippi stte university. 4. Diner, J.J. nd Richrds, J.D., 2005. Antiiotic growth promoters in griculture: History nd mode of ction. Poult. Sci., 84:634-643. 5. Menten. J. F. M, 2001, Additined lterntives n nutrco deves: proiotics nd preiotics. Sociedde Brsileir de Zootecni-A produco niml n visodos rsileiros. Pircic. Felq. 141-157. 6. Bogrd.V. D,2001, Antiiotic resistnce of fecl Escherichi Coli in poultry, poultry frmers nd poultry slughteres. J. Anti micro. Chemothe.47: 863-771 7. Stfseth, H, J. 1958. Advnces in knowledge of Poultry Diseses Over The pst fifty Yers. Deprtment of Microiology nd Pulic Helth, Michign Stte University, Est Lnsing, Mich. 752

چكیده س بررسی تاثیر سطوح مختلف پودر پوست انار بر فراسنجه های خونی مرغان تخمگذار تجاری * افتخار ابراهيمي جواد نصر دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه گروه علوم دامي ساوه ايران * Emil: e.erhimi712@gmil.com به منظور بررسي سطوح مختلف پودرپوست انار بر فراسنجه هاي خوني تعداد 183 قطعه مرغ تخمگذار Nick-Chick با 13 هفته در قالب يك طرح كامال تصادفي با 6 تيمار و 3 تکرار و هر واحد آزمايشي حاوي 13 قطعه پرنده مورد استفاده قرار گرفتند. فراسنجه هاي خوني شامل: تري گليسيريد. كلسترول HDL و LDL مورد سنجش قرار گرفتند. بررسي نتايج نشان مي دهد كه مقادير كلسترول تري گليسريد VLDL LDL HDH و نسبت HDL با كلسترول و )3/35>P(. تحت تاجير معني دار سطوح مختلف پودر پوست انار موجود در جيره هاي آزمايشي قرار نگرفت LDL واژههای کلیدی: پودر پوست انار فراسنجه های خونی مرغ تخمگذار مقدمه نقش تغذيه و سالمت بر رشد جامعه بشري بر كسي پوشيده نيست و امروزه با افزايش جمعيت مسئله تامي غذا مهمتري بحران در جهان شناخته شده است و نياز بيشتر به منابع خواركي به ويژه منابع پروتييني انسان را بر آن داشته تا با افزايش توليدات كشاورزي و حيواني بر اي مشکل مهم فايق آيد. از راههاي افزايش توليد بهبود وضعيت تغذيهاي و ژنتيکي حيوان است. در سالهاي اخير به طور متوسط 75 درصد از ارزش كل توليدات كشاورزي را فرآوردههاي دامي تشکيل ميدهد اي امر نشان ميدهد كه بخش زيادي از توليدات گياهي از طريق دامها تبديل به فرآوردههاي مفيد مي- شود. امر تغذيه در پرورش دام نيز بيش از هر چيز داراي اهميت بوده و بيشتري سرمايه را به خود اختصاص ميدهد. شايد بتوان به جرأت اي موضوع را عنوان كرد كه مهمتري عامل اقتصادي بودن پرورش دام تغذيه مناسب با زيادتري بهرهدهي در توليد است. از اي رو دست اندركاران پرورش دام و طيور در جستجوي روشهاي علمي و عملي در رابطه با پرورش و تغذيه است كه بتواند با حفظ سالمت دام افزايش بازدهي غذايي را به جهت بهبود و توليد داشته باشد )كامران و همکاران 2338(. در دهه گذشته مطالعات زيادي بر روي خصوصيات انار از قبيل خاصيت آنتي اكسيداني ضد سرطاني و ضد التهابي اجزاي شود. تشکيل دهنده اي ميوه منتشر شده اند كه اينها بر درمان و پيشگيري از سرطان بيماريهاي قلبي وعروقي ديابت ها وضعيت دندان ها عفونتهاي باكتريال و مقاومت نسبت به آنتي بيوتيك ها و همچني آسيب هاي پوستي ناشي از تابش فرابنفش متمركز بوده اند. كاربردهاي بالقوه ديگر اي ميوه شامل كم خوني موضعي در مغز نوزادان ناباروري مردان بيماري الزايمر التهاب و ورم مفاصل و همچني چاقي مي باشد. انار به لحاظ بيولوژيك گياهي منحصر به فرد بالقوه براي بسياري از عوامل فيزيولوژيکي در بدن انسان است كه باعث اجرات قابل توجه بر سالمتي انسان مي ميوه انار به عنوان يك ماده دارويي-غذايي در درمان سندروم كمبود ايمني اكتسابي) AIDS ( به دليل غني بودن بيوفالوونوييدهاي متنوع بازدارندگي راديکال هاي آزاد و اجر بازدارندگي بر ليپواكسيژنازها )آنزيمي كه اسيد آراشيدونيك را به لکوتري ها تبديل مي كند( توصيه مي شود. عالوه بر اي انار يکي از 9 گياهي است كه توسط ژاپني ها براي درمان 75

ايدز به كار برده شده است Lee( و همکاران 1998(. پوست انار از ديرباز بر تهيه داروي ضد اسهال معمولي و اسهال خوني استفاده مي شده است. كانون توجه تحقيقات آينده بر داروي ضد اسهال طبيعي از عصاره پوست انار است كه بتواند بدون نسخه يا با نسخه استفاده شود. ويژگي هاي كرم كشي انار ممک است در درمان انسان و دام استفاده شود.فالوونوييدهاي موجود در انار عالوه بر خاصيت آنتي اكسيداني قوي داراي اجرات بازدارندگي آنزيمي هستند كه آبميوه و روغ حاصله از آن مکمل غذايي بالقوه اي براي افزايش عمر و جلوگيري از بيماري هاي قلبي و سرطان است Shuert( و همکاران 2333(. با توجه به اي كه روغ استخراج شده به طور موجر از تشکيل پروستاگالندي و لکوتري به ترتيب از طريق بازداشت آنزيم هاي ايکوزانوييد سيکلواكسيژناز و ليپواكسيژناز جلوگيري مي كند امکان استفاده از روغ و يا مشتقات آن ها را به عنوان مواد ضد التهاب خارجي و داخلي افزايش مي دهد. گرايش زيادي كه اخيرا به كاربرد تركيبات فيتوستروژنيك در پزشکي براي پيشگيري و درمان يائسگي پوكي استخوان بيماري هاي عروقي ناشي از استروژن و سرطان به وجود آمده اي امکان را افزايش مي دهد كه روغ دانه انار و عصاره هاي آن بتواند در زنان يائسه جايگزي داروي فيتوستروژن داخلي و خارجي شده و به عنوان روش جايگزي و يا مکمل روش هاي هورمون درماني استفاده شود Den( و همکاران 1971(. انباشت كلسترول در ماكروفاژهايي كه تشکيل سلول هاي اسفنجي مي دهد معياري از آترواسکلروزيس است. عوامل اصلي در انباشت كلسترول در سلول هاي سرخرگي در طي آتروژنر عبارتند از: غلظت باالي كلسترول پالسما استرس اكسيداتيو افزايشي كاهش فعاليت پارااكسوناز سرم افزايش ميزان ليپوپروتئي هاي آتروژنيك با سلول هاي آرتريال افزايش نرخ استري شدن كلسترول ماكروفاژ و كاهش جريان كلسترول از سلول هاي آرتريالي )سرخرگي( )2007.)Lou, مصرف 3 ساله آب انار در بيماران آترواسکلروتيك مبتال به تنگي سرخرگ كاروتيد ضخامت دروني تري غشاي كاروتيد را كاهش داد فشار خون و اكسيداسيون LDL را نيز كاهش داد كه اي اجرات مي تواند مربو به ويژگي هاي آنتي اكسيداني آب انار باشد Lou( 2337(. مصرف آب انار )53 ميلي ليتر براي 3 ماه( توسط بيماران ديابتي پارامترهايي از قبيل گلوكز سرم كلسترول و سطح تري گليسريد را بدتر نکرد. اما تاجيرات آنتي اكسيداتيو آن بر روي سرم و ماكروفاژ به يك اندازه نتيجه داد كه به كاهش پيشرفت آترواسکلروتيك در بيماران مربو مي شد Lou( 2337(. از اي گذشته بخش گل دار عصاره انار ممک است افزايش قند بعد از صرف غذا در بيماران مبتال به ديابت نوع 2 بهبود بخشد و با جلوگيري از فعاليت آلفا گلوكوزيداز اي عمل انجام شود. تاجير آب انار تغليظ شده )13 گرم در روز براي 8 هفته( بر روي پروفايل ليپيد در بيماران ديابتي نوع 2 برآورد شد. آب انار به طور معني داري سطح كل كلسترول LDL و نسبت كل كلسترول به HDL را كاهش داد. در غلظت تري گليسريد سرم و HDL نتايج معني داري مشاهده نشد. اي آزمايش نشان داد كه مصرف آب انار پروفايل ليپيد را در بيماران ديابتي بهبود مي بخشد Lou( 2337(. در آزمايشي كه توسط Mcfrlin و همکاران )2338( انجام شد اعالم داشتند روغ دانه انار خطر ديابت نوع 2 را در موش هاي CD-1 كاهش مي دهد. از اي رو الزم است كه از كليه امکانات موجود و قابل دسترس استفاده شود تا با كاهش هزينهها رشد بهينه توليدي و اقتصادي اي صنعت را شاهد باشيم. لذا تحقيق حاضر با توجه به محدود بودن منابع علمي الزم پيرامون تركيبات شيميايي و اجرات پوست انار بر فراسنجه هاي خوني مرغان تخمگذار طراحي و به اجرا درآمد. مواد و روش ها 755

اي مطالعه در مزرعه خصوصي كامل اتوماتيك در شهر قم انجام شد. در اي مطالعه به منظور بررسي پاسخ مرغان تخم گذار به سطوح مختلف پودر پوست انار به مدت 13 هفته از تعداد 183 قطعه مرغ تخمگذارNICK-CHICK در 18 قفس 13 تايي از س 13 هفتگي با ميانگي وزني يکسان و همچني ميانگي وزن تخم مرغ و درصد توليد يکساني استفاده شد. جيرهها بر اساس جداول استاندارد تنظيم شد از يك جيره بعالوه سطوح متفاوت پودر پوست انار از 533 گرم در ت تا 2/5 كيلوگرم در ت با نيم كيلوگرم تفاوت هر تيمار در 6 تيماراستفاده شد. جيرههاي غذايي مورد آزمايش با توجه به تركيبات مواد مغذي موجود در جيره با توجه به احتياجات غذايي مرغ تخمگذار در مراحل مختلف پرورش مطابق جداول استاندارد تهيه و تنظيم شد. اجزاي جيرههاي تنظيم شده از نظر نوع مواد تشکيل دهنده يکسان ولي از نظر مقدار پودر پوست انار متفاوت بودند. فراسنجه هاي خوني شامل: تري گليسيريد. كلسترول HDL و LDL مورد سنجش قرار گرفتند. براي تهيه نمونهي خوني در پايان دوره تعداد يك قطعه پرنده از هر واحد آزمايشي بهطور تصادفي انتخاب و از وريد بال آنها خونگيري بهعمل آمد. دادههاي مربو به صفات محاسبه شده با استفاده از نرم افزار آماري SAS مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. مقايسه ميانگي ها به روش آزمون چند دامنه دانک در سطح معني دار 5 درصد انجام شد. نتایج و بحث نتايج مربو به تاجير سطوح مختلف پودر پوست انار بر فراسنجههاي خوني مرغ تخمگذار در جدول 1 درج شده است. بررسي نتايج نشان مي دهد كه مقادير كلسترول تري گليسريد VLDL LDL HDH و نسبت HDL با كلسترول و LDL تحت تاجير معني دار سطوح مختلف پودر پوست انار موجود در جيره هاي آزمايشي قرار نگرفت.)P<3/35( تا بهحال تحقيقات زيادي در زمينهي تعيي نيازهاي غذايي و بررسي مواد افزودني بر اساس پاسخه يا توليدي انجام شده و اكثر تصميمات اتخاذ شده در اي زمينه بر اساس عملکرد پرنده بوده است. لذا اي مساله برآورد دقيق نياز طيور را بر اساس بررسي همزمان پاسخه يا توليدي متابوليك و فيزيولوژيك ميطلبد. شاخصهاي خوني ميتوانند منعکس كنندهي شرايط فيزيولوژيك بدن باشند كه متاجر از عوامل داخلي )سويه جنس س و...( و خارجي )تغذيه شرايط نگهداري آسايش و...( ميباشند )راس و همکاران 1978 هار و همکاران 2332 راجمان و همکاران 2336(. با بررسي تغييرات فراسنجههاي خوني بهعنوان واسطههاي متابوليك ميتوان اجر جيرههاي غذايي و افزودني هاي خوراک را بر متابوليسم را رصد و تفسير نمود )پيئوتروسکا و همکاران 2311(. تريگليسريد كلسترول HDLو LDL بهعنوان واسطههاي متابوليسم انرژي از جمله شاخصهايي هستند كه اطالعات مفيدي جهت بررسي شرايط فيزيولوژيك بدن ارائه ميكنند )پيئوتروسکا و همکاران 2311(. مشخص شده است كه هر يك از عوامل جيرهاي كه بر سطح مصرف خوراک تاجير بگذارد يا مقادير متفاوتي از مواد مغذي را در اختيار پرنده قرار دهد ميتوانند مقدار ترشحات آنزيمي دستگاه گوارش تغيير دهند. در توافق با نتايج اي تحقيق بلو و همکاران )1976( سيمون )1989( رنيسيف و همکاران )1989( و گونزالس و همکاران )2331( اعالم كردند كه متابوليسم كربوهيدراتها و چربي ها در پالسما طيور بهشدت توسط مکانيسمهاي فيزيولوژيك كنترل ميشود لذا تحت تاجير جيره 757

قرار نميگيرد در حالي كه در مغايرت با نتايج تحقيق حاضر تهته )2313( اعالم كرد كه با تغيير جيره سطح گلوكز و منابع چربي خون كاهش مييابد. چربي بدن پرندگان يا منشاء خوراكي دارد يا اي كه در اجر فرايند ليپوژنز از پيشسازهاي آن )استيل كوانزيم آ و گليسرول( ساخته شود كه البته منشاء اصلي اي دو پيشساز گلوكز است. لذا افزايش گلوكز خون ضم تامي پيشسازهاي سنتز تريگليسريدها با تحريك افزايش ترشح انسولي روند ليپوژنز را تحريك و روند ليپوليز را محدود خواهد كرد )نياوراني 1382(. لذا به اي صورت است كه سطح گلوكز خون بهطور مستقيم و غير مستقيم باعث افزايش سطح تريگليسريد خون خواهد شد. در تحقيق حاضر نيز عدم تغيير ساير فراسنجه هاي خوني مي تواند ناشي از عدم تغيير سطح گلوكر خون باشد كه اي موضوع تحقيقات بيشتري را مي طلبد. از سوي ديگر بهدليل عدم افزايش مقدار تريگليسريد در اي تيمارها سطح كلسترول و به تبع آن سطح LDL سرم نيز افزايش نيافت. زبرا مشخص شده است كه منشاء اتمهاي كرب در كلسترول اسکلت كربني اسيدهاي چرب ناشي از هيدروليز تريگليسريد است )نياوراني 1382(. همچني مشخص شده است كه سطوح باالي كلسترول و LDL در خون نشان دهندهي افزايش فرايند ليپوژنز در پي مصرف خوراک است )باستون و ونتوس 2311(. لذا تغييرات مصرف خوراک در اي قضيه مي تواند موجر باشد كه نيازمند بررسي مفصل تر است. جدول : 1 تاجير سطوح مختلف پودر پوست انار بر فراسنجههاي خوني )ميلي گرم/ دسي ليتر( در مرغ تخمگذار VLDL LDL/HDL كلسترول/ HDL LDL HDL 137/3 3/17 2/13 188/3 63/3 136/7 1/13 2/83 193/7 18/3 111/7 3/87 2/53 189/3 18/7 131/3 1/13 2/77 185/3 15/7 83/3 3/13 3/33 173/3 53/3 89/7 3/63 2/93 183/7 53/1 تريگليسريد كلسترول پودر پوست انار )گرم/تن جیره( 1317 111 1 1373 131 411 1317 123 1111 1331 127 1411 1351 153 1111 1353 119 1411 SEM سطح احتمال 3/911 3/586 3/533 3/881 3/115 3/729 3/638 22/11 3/135 3/226 12/77 18/33 25/91 13/19 نتیجه گیری کلی 1. نتايج نشان مي دهد كه مقادير كلسترول تري گليسريد VLDL LDL HDH و نسبت HDL با كلسترول و LDL تحت تاجير معني دار سطوح مختلف پودر پوست انار موجود در جيره هاي آزمايشي قرار نگرفت )3/35>P(. منابع تحقیق 755

صمد لوئي ح. ر. عزيزي م. ح. و برزگر م. 1386. اجر آنتي اكسيداني تركيبات فنوليك هسته انار بر روغ سويا. جمله علوم كشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان. 233-193. 11: فيضي ر. زاهدي فر م. دانش مسگران م. رئيسيان زاده م. و كاشکي و. 1389. اجر افزودن اوره بر روي ميزان تان و توليد گاز پوست انار سيلو شده چهارمي كنگره علوم دامي ايران 21-23 شهريور 1389 كرج ايران 2297-2291. نياوراني ا. 1382. بيوشيمي هارپر )ترجمه(. چاپ اول. انتشارات سمات. 1. Bsten, G. 2011. Introduction to Clinicl Biochemistry. Ventus Pulishing ApS. ed 1th. 2. Belo. P.S., D. R. Romsos nd G. A. Leveille. 1976. Blood fsted chickens. J Nutr. 106: 1135-1145. 3. Chuny, C., Hsu, C, Cho, C, Wein, Y., Kuo, Y., nd Hung, C., 2006. Frctiontion nd identifiction of 9c, 11t, 13t-conjugted linolenic cid sn ctivtor of PPARαin itter ground (Momordic chrnti L.). Journl of Biomedicl Science. 13: 763-72. 4. Gonzles. J. nd J.M. Rios. 2004. Erly mlnutrition nd metolic normlities lter in life. Nutr. Rev. 62: 134-139. 5. Gonzlez, A. M. J nd G. M. Pesti.1993. Evlution of the protein to energy rtio concept in roiler nd turkey nutrition. Poult Sci. 72: 2115-2123. 6. Hrr, K. E. 2002. Clinicl chemistry of compnion vin species: review. Vet. Clin. Pth. 31: 140-151. 7. Piotrowsk, A., K. Burlikowsk nd R. Szymeczko. 2011. Chnges in Blood Chemistry in Broiler Chickens during the Fttening Period. Foliiologic (Krków). 4: 183-187. 8. Rjmn, M., M. Jurni, D. lmo, M. Mejov, M. Sedlekov, L. Kotl, D. Jeov nd P. Vyoh. 2006. The effects of feed restriction on plsm iochemistry in growing met type chickens (Gllus gllus). Comp Biochem Physiol. 145: 363-371. 9. Ross, J. G., G. Christie, W. G. Hllidy nd R. Morley Jones. 1978. Hemtologicl nd lood chemistry comprison vlues for clinicl pthology in poultry. Vet Rec. 102: 29-31. 10. Simon, J. 1989. Chickens s usful species for the comprehension of insulin ction. CSC. Crit Rev Poult. Biolog. 2: 121-148. 11. Teteh, A., K. Ton, K. Aklikokou, M. Gessor, J. Buyse nd E. Decuypere. 2010. Effect of lowprotein or high energy levels diets on lyers type chick Junenile performnce. Interl of poult sci. 9(12): 1156-1160..1.2.6 755

چكیده بررسی تاثیر سطوح مختلف پودر پوست انار بر فراسنجه های تولیدی مرغان تخمگذار * افتخار ابراهيمي جواد نصر دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه گروه علوم دامي ساوه ايران * Emil: e.erhimi712@gmil.com به منظور بررسي سطوح مختلف پودرپوست انار بر فراسنجه هاي توليدي تعداد 183 قطعه مرغ تخمگذار با س 13 هفته در قالب يك طرح كامال تصادفي با 6 تيمار و 3 تکرار و هر واحد آزمايشي حاوي 13 قطعه پرنده مورد استفاده قرار گرفتند. تعداد تخم مرغ )مرغ/هفته( درصد توليد مجموع وزن تخم مرغ )كيلوگرم/هفته( وزن هر تخم مرغ )گرم( وزن توده تخم مرغ در هر هفته به ازاي هر پرنده وزن توده تخم مرغ در هر روز به ازاي هر پرنده ضريب تبديل غذايي مصرف انرژي و پروتئي به طور معني دار تحت تاجير سطوح مختلف پودر پوست انار موجود در جيره هاي آزمايشي قرار گرفت )3/35<P(. به طوري كه بهتري بازدهي معني دار متعلق به تيمارهاي 1 و 1/5 كيلوگرم در ت بود. لذا با توجه به نتايج بدست آمده پيشنهاد مي شود كه براي بهبود بازده توليدي مرغ تخمگذار ضم بهره گيري از خواص مفيد پودر پوست انار مي توان حداقل 1 و حداكثر تا 1/5 كيلوگرم در ت از پودر پوست انار در جيره غذايي استفاده نمود. واژههای کلیدی: پودر پوست انار فراسنجه های تولیدی مرغ تخمگذار مقدمه نقش تغذيه و سالمت بر رشد جامعه بشري بر كسي پوشيده نيست و امروزه با افزايش جمعيت مسئله تامي غذا مهم تري بحران در جهان شناخته شده است و نياز بيش تر به منابع خوراكي به ويژه منابع پروتييني انسان را بر آن داشته تا با افزايش توليدات كشاورزي و حيواني بر اي مشکل مهم فايق آيد. از راه هاي افزايش توليد بهبود وضعيت تغذيه اي و ژنتيکي حيوان است. در سال هاي اخير به طور متوسط 75 درصد از ارزش كل توليدات كشاورزي را فرآورده هاي دامي تشکيل مي دهد اي امر نشان مي دهد كه بخش زيادي از توليدات گياهي از طريق دام ها تبديل به فرآورده هاي مفيد مي شود )يعثوبي و همکاران 2337(. امر تغذيه در پرورش دام نيز بيش از هر چيز داراي اهميت بوده و بيش تري سرمايه را به خود اختصاص مي دهد. شايد بتوان به جرات اي موضوع را عنوان كرد كه مهم تري عامل اقتصادي بودن پرورش دام تغذيه مناسب با زيادتري بهره دهي در توليد است. از اي رو دست اندركاران پرورش دام و طيور در جستجوي روش هاي علمي و عملي در رابطه با پرورش و تغذيه است كه بتواند با حفظ سالمت دام افزايش بازدهي غذايي را به جهت بهبود و توليد داشته باشد )كامران و همکاران 2338(. بنابراي الزم است كه از كليه امکانات موجود و قابل دسترس استفاده شود تا با كاهش هزينه ها رشد بهينه توليدي و اقتصادي اي صنعت را شاهد باشيم. در دهه گذشته مطالعات زيادي بر روي خصوصيات انار از قبيل خاصيت آنتي اكسيداني ضد سرطاني و ضد التهابي اجزاي تشکيل دهنده اي ميوه منتشر شده اند كه اينها بر درمان و پيشگيري از سرطان بيماريهاي قلبي وعروقي ديابت ها وضعيت دندان ها عفونتهاي باكتريال و مقاومت نسبت به آنتي بيوتيك ها و همچني آسيب هاي پوستي ناشي از تابش فرابنفش متمركز بوده اند. كاربردهاي بالقوه ديگر اي ميوه شامل كم خوني موضعي در مغز نوزادان ناباروري مردان بيماري الزايمر التهاب و ورم مفاصل و همچني چاقي مي باشد. در طي دهه گذشته پيشرفت چشمگيري در خصوص اجبات مکانيسم هاي دارويي انار 755

و بخش هايي از انار كه مسئول اي مکانيسم ها هستند صورت گرفته است. عصاره تمامي بخشهاي اي ميوه بنظر مي رسد كه از خصوصيات درماني برخوردارند و برخي مطالعات گزارش كرده اند كه پوست ريشه و برگهاي درخت انار هم مزاياي درماني و پزشکي دارند. تحقيقات اخير نشان مي دهد كه مفيدتري جزء درماني انار عبارتند از ا الژيك اسيد ا الژيتان ها اسيد پانيسيك فالونوئيدها آنتوسيانيدي ها آنتوسياني ها فالونول هاي استروژنيك و فالون ها هستند. تفاله دانه انار شامل هسته پوسته خارجي و مقدار اندكي پوست مي باشد و محصول فرعي كارخانجات آبگيري دانه انار است اي پسمانده دانه انار حاوي شش تا 19 درصد چربي )براساس ماده خشك( است و 75 درصد اسيدهاي چرب آن را اسيد پونيسيك 1 تشکيل مي دهد كه خواص ضدسرطاني آن به اجبات رسيده است عالوه براي تفاله دانه انار حاوي تركيبات پلي فنولي است كه عمدتا شامل اسيد االژيك و مشتقات آن پونيکاالژي و پونيکالي مي باشد كه به ترتيب استرهاي اسيد االژيك و اسيد گاليك محسوب مي شوند و خاصيت آنتي اكسيداني دارند. با توجه به خصوصيات فيزيکي و شيميايي و تركيبات بازدارنده در زمينه قابليت استفاده از محصوالت فرعي حاصل از كارخانه جات در داخل كشور در تغذيه دام و طيور كارهاي تحقيقاتي محدودي صورت گرفته است. لذا تحقيق حاضر با توجه به محدود بودن منابع علمي الزم پيرامون تركيبات شيميايي و اجرات پوست انار بر عملکرد مرغان تخمگذار طراحي و به اجرا درآمد. مواد و روش ها اي مطالعه در مزرعه خصوصي كامل اتوماتيك در شهر قم انجام شد. در اي مطالعه به منظور بررسي پاسخ مرغان تخم گذار به سطوح مختلف پودر پوست انار به مدت 13 هفته از تعداد 183 قطعه مرغ تخمگذار سويه Nick-Chik در 18 قفس 13 تايي از س 13 هفتگي با ميانگي وزني يکسان و همچني ميانگي وزن تخم مرغ و درصد توليد يکساني استفاده شد. جيرهها بر اساس جداول استاندارد تنظيم شد از يك جيره بعالوه سطوح متفاوت پودر پوست انار از 533 گرم در ت تا 2/5 كيلوگرم در ت با نيم كيلوگرم تفاوت هر تيمار در 6 تيماراستفاده شد. جيرههاي غذايي مورد آزمايش با توجه به تركيبات مواد مغذي موجود در جيره با توجه به احتياجات غذايي مرغ تخمگذار در مراحل مختلف پرورش مطابق جداول استاندارد تهيه و تنظيم شد. اجزاي جيرههاي تنظيم شده از نظر نوع مواد تشکيل دهنده يکسان ولي از نظر مقدار پودر پوست انار متفاوت بودند. ميزان تخم گذاري وزن تخم مرغ توده تخم مرغ مصرف خوراک و ضريب تبديل از صفات كمي بودند كه در اي آزمايش مورد مطالعه قرار گرفتند. كل تخم مرغ هاي توليدي تيمارهاي آزمايشي روزانه و در يك ساعت خاص )7 عصر( به طور همزمان جمع آوري ميشد. تخم مرغ هاي هر تکرار را در شانه پالستيکي كه مشخصات بر روي بدنه آنها جبت شده بود قرار داده و تعداد تخم مرغ هاي توليدي )سالم شکسته و لمبه( در فرم هاي مخصوص يادداشت و به بيرون از سال منتقل ميشدند و در نهايت هر يك از فراسنجه هاي توليدي با استفاده از روابط استاندارد محاسبه شدند. دادههاي مربو به صفات محاسبه شده با استفاده از نرم افزار آماري SAS مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. مقايسه ميانگي ها به روش آزمون چند دامنه دانک در سطح معني دار 5 درصد انجام شد. نتایج و بحث است. نتايج مربو به تاجير سطوح مختلف پودر پوست انار بر فراسنجههاي توليدي مرغ تخمگذار در جدول 1 ارائه شده 755

جدول : 1 تاجير سطوح مختلف پودر پوست انار بر فراسنجههاي توليدي مرغ تخمگذار پودر پوست انار )گرم/تن جیره( تعداد تخم مرغ )مرغ/هفته( درصد توليد وزن تخم مرغ )گرم( وزن توده تخم مرغ )گرم/مرغ/هفته( وزن توده تخم مرغ )گرم/مرغ/روز( c 58/97 cd 57/98 63/99 63/56 c 57/27 c 59/23 cd 112/85 cd 135/91 126/93 123/93 d 133/91 c 111/62 63/85 c 62/62 63/62 63/15 63/57 61/63 92/33 92/61 95/85 95/12 93/31 91/71 6/16 6/18 6/71 6/68 6/33 6/12 1 411 1111 1411 1111 1411 سطح احتمال >3/331 3/613 >3/331 1/17 >3/331 3/282 >3/331 3/921 >3/331 3/365 SEM -d ميانگي هايي كه در هر بخش از هر ستون با حروف غيرمشابه نشان داده شدهاند در سطح 3/35 داراي تفاوت معني دار هستند. بررسي نتايج نشان مي دهد كه تعداد تخم مرغ )مرغ/هفته( درصد توليد وزن هر تخم مرغ )گرم( وزن توده تخم مرغ در هر هفته به ازاي هر پرنده و وزن توده تخم مرغ در هر روز به ازاي هر پرنده به طور معني داري تحت تاجير سطوح مختلف پودر پوست انار موجود در جيره هاي آزمايشي قرار گرفت )3/35<P(. به طوري كه كمتري تعداد معني دار تخم مرغ توليدي در هر هفته و درصد توليد مربو به تيمار شاهد و همچني تيمارهايي بود كه در جيره آنها از 3/5 2 و 2/5 كيلوگرم در ت پودر پوست انار استفاده شده بود در حالي كه بيشتري مقدار معني دار اي فراسنجهها را تيمارهاي حاوي 1 و 1/5 كيلوگرم در ت پودر پوست انار به خود اختصاص داده بودند. پايي تري وزن معني دار مجموع توليد هفتگي تخم مرغ متعلق به تيمار 2 3/5 3 و 2/5 كيلوگرم در ت پودر پوست انار و باالتري مقدار آن را تيمار حاوي 1 و 1/5 كيلوگرم در ت پودر پوست انار به خود اختصاص داد. تيمار شاهد و تيمارهايي كه از جيره حاوي 2/5 كيلوگرم درت پودر پوست انار تغذيه شده بودند داراي بيشتري مقدار وزن تخم مرغ و همچني تيمار شاهد و تيمارهايي كه از جيره حاوي 3/5 و 2 كيلوگرم درت پودر پوست انار تغذيه شده بودند داراي كمتري وزن توده تخم مرغ در هر هفته به ازاي يك پرنده و وزن توده تخم مرغ در هر روز به ازاي يك پرنده بودند. نتايج مربو به تاجير سطوح مختلف پودر پوست انار بر خوراک انرژي و پروتئي مصرفي مرغ تخمگذار در جدول 2 درج شده است. 775

كي) پودر پوست انار )گرم/تن جیره( 1 411 1111 1411 1111 1411 سطح احتمال SEM جدول : 2 تاجير سطوح مختلف پودر پوست انار بر مصرف خوراک در مرغ تخمگذار مصرف خوراک )كيلوگرم هفته/قفس( مصرف خوراک ضريب تبديل مصرف انرژي )گرم/روز/ مرغ( خوراک لو كالري/هفته/قفس( مصرف پروتئي )قفس/كيلوگرم/ هفته( 1/16 6339 1/89 111/26 7/78 1/21 6533 1/99 115/33 8/37 1/21 6555 1/89 115/61 8/39 1/21 6537 1/93 115/33 8/37 1/19 6162 2/33 113/97 7/97 1/23 6537 1/91 111/77 8/33 3/231 3/231 3/318 3/233 3/231 3/311 33/22 3/329 1/311 3/391 ميانگي هايي كه در هر بخش از هر ستون با حروف غيرمشابه نشان داده شدهاند در سطح 3/35 داراي تفاوت معني دار هستند. بررسي نتايج نشان مي دهد كه مقادير خوراک مصرفي بر اساس كيلوگرم/هفته/قفس و گرم/روز/پرنده مصرف انرژي و پروتئي به طور معني دار تحت تاجير سطوح مختلف پودر پوست انار موجود در جيره هاي آزمايشي قرار نگرفتند )3/35>P(. درحالي كه بيشتري ضريب تبديل غذايي مربو به تيمارهاي حاوي 2 كيلوگرم در ت پودر پوست انار بود. بررسي نتايج نشان مي دهد كه مقدار مصرف انرژي به ازاي توليد هر تخم مرغ ضريب تبديل انرژي به تخم مرغ بازده توليد انرژي و درصد بازدهي توليد به طور معني دار تحت تاجير سطوح مختلف پودر پوست انار موجود در جيره هاي آزمايشي قرار گرفت )3/35<P(. به طوري كه بيشتري مقدار معني دار مصرف روزانه انرژي را تيمار حاوي 2 كيلوگرم درت پودر پوست انار به خود اختصاص داد. لذا با توجه به نتايج بدست آمده پيشنهاد مي شود كه براي بهبود بازده توليدي مرغ تخمگذار ضم بهره گيري از خواص مفيد پودر پوست انار مي توان حداقل 1 و حداكثر تا 1/5 كيلوگرم در ت از پودر پوست انار در جيره غذايي استفاده نمود. منابع تحقیق فيضي ر. زاهدي فر م. دانش مسگران م. رئيسيان زاده م. و كاشکي و. 1389. اجر افزودن اوره بر روي ميزان تان و توليد گاز پوست انار سيلو شده چهارمي كنگره علوم دامي ايران 21-23 شهريور 1389 كرج ايران 2297-2291. صمد لوئي ح. ر. عزيزي م. ح. و برزگر م. 1386. اجر آنتي اكسيداني تركيبات فنوليك هسته انار بر روغ سويا. جمله علوم كشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان. 233-193. 11:.1.2 771

1. Uni, Z., A. Smirnov nd D. Skln. 2003. Per- nd post htch development of golet cells in the roiler smll intestine: effect of delyed ccess to feed. Poul Sci. 82: 320-327. 2. Uni, Z., plin, r, Y. Noy nd D. Skln. 1999. Cell prolifertion in chicken intestinlepithelium occurs outh in the crypt nd long the villus. J of Comprt Physiol. 168: 241-247. 3. Uni, Z., Y. Noy nd S. Skln. 1995. Posthtch chnged in morphology nd function of the smll intestines in hevy nd light strin chicks. Poult Sci. 74: 1622-1629. 772

بررسی تاثیر سطوح مختلف پودر پوست انار بر خصوصیات کیفی تخم مرغ مرغان تخمگذار سویه چكیده با س Nick- Chick افتخار ابراهيمي * جواد نصر دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه گروه علوم دامي ساوه ايران * Emil: e.erhimi712@gmil.com به منظور بررسي سطوح مختلف پودرپوست انار بر فراسنجه هاي توليدي تعداد 183 قطعه مرغ تخمگذار Nick-Chick 13 هفته در قالب يك طرح كامال تصادفي با 6 تيمار و 3 تکرار و هر واحد آزمايشي حاوي 13 قطعه پرنده مورد استفاده قرار گرفتند. استحکام پوسته ضخامت پوسته وزن پوسته شاخص رنگ زرده ارتفاع سفيده واحد هاو صفات كيفي بودند كه در اي آزمايش مطالعه شدند. بررسي نتايج نشان مي دهد كه وزن تخم مرغ انتخابي رنگ زرده ارتفاع سفيده واحد هاو وزن مقاومت و ضخامت پوسته تحت تاجير معني دار سطوح مختلف پودر پوست انار موجود در جيره هاي آزمايشي قرار نگرفت )3/35>P(. واژههای کلیدی: پودر پوست انار صفات کیفی یا خصوصیات تخم مرغ مرغ تخمگذار مقدمه انار با نام گياه شناسي پونيکا گراناتوم grntum) (Punic ميوه اي باستاني عرفاني ومنحصربه فرد است و برگرفته از واژه التي نوع (pomum) سيب و( grntum ) دانه دار در قرون وسطي مي باشد. پونيکا گراناتوم بيش از 533 نامگذاري شده دارد اما واضح است كه انار داراي مترادف هاي زيادي است به گونه اي كه يك ژنوتيپ مشابه در سراسر مناطق جهان اسامي گوناگوني دارد. از: در دهه گذشته مطالعات متعدد بر روي خواص آنتي اكسيداني ضدسرطاني و ضد التهابي تركيبات انار و با تمركز بر درمان و پيشگيري از سرطان)سرطان پروستات( بيماري هاي قلبي- عروقي ديابت مشکالت دهان و دندان اختالل در نعوظ عفونت هاي باكتريايي مقاومت آنتي بيوتيکي آسيب هاي ناشي از تابش ماوراء بنفش ناباروري در مردان بيماري آلزايمر چاقي ورم مفاصل حافظه پيري آسيب مغزي نوزادان پوكي استخوان مشکالت بارداري منتشر شده است.انار در طب به عنوان يك"داروخانه نوع خود" براي عوامل ضدانگل تونيك خون و اسهال در نظر گرفته شده است. دانه هاي انار منابع بسيار خوب فيبر غذايي هستند كه كامال در دانه هاي خوراكي وجود دارند. همچني به نظر مي رسد كه عصاره تمامي بخش هاي اي ميوه از خصوصيات درماني برخوردارند و برخي مطالعات گزارش كرده اند كه پوست ريشه و برگ هاي درخت انار هم مزاياي درماني و پزشکي دارند. تحقيقات اخير نشان مي دهد كه مفيدتري جزء درماني انار عبارتند ا الژيك اسيد ا الژيتان ها )از جمله فالونول هاي استروژنيك و فالون ها. روغ )puniclgin اسيد پانيسيك فالونوئيدها آنتوسيانيدي ها آنتوسياني ها دانه انار حاوي پونيسيك اسيد) %3265 ( پالميتيك اسيد) %128 ( استريك اسيد) %223 ( اولتيك اسيد) %623 ( لينولئيك اسيد) %626 ( مي باشد. آب ميوه و دانه ها و پوست ميوه به وضوح حاوي هورمون هاي استروئيد از جمله استرون هستند. 77

در حال حاضر عالقه به انار به عنوان يك دارو و محصول تغذيه اي از سال 2333 تا حال حاضر بيش از 133 مقاله جديد علمي مربو به اجرات بهداشتي آن منتشر شده است. لذا تحقيق حاضر با توجه به محدود بودن منابع علمي الزم پيرامون تركيبات شيميايي و اجرات پودر هسته انار بر صفات كيفي تخم مرغ مرغان تخمگذار طراحي و به اجرا درآمد. مواد و روش ها اي مطالعه در مزرعه خصوصي كامل اتوماتيك در شهر قم انجام شد. در اي مطالعه به منظور بررسي پاسخ مرغان تخم گذار به سطوح مختلف پودر پوست انار به مدت 13 هفته از تعداد 183 قطعه مرغ تخمگذارNICK-CHICK در 18 قفس 13 تايي از س 13 هفتگي با ميانگي وزني يکسان و همچني ميانگي وزن تخم مرغ و درصد توليد يکساني استفاده شد. جيرهها بر اساس جداول استاندارد تنظيم شد. از يك جيره بعالوه سطوح متفاوت پودر پوست انار از 533 گرم در ت تا 2/5 كيلوگرم در ت با نيم كيلوگرم تفاوت هر تيمار در 6 تيماراستفاده شد. جيرههاي غذايي مورد آزمايش با توجه به تركيبات مواد مغذي موجود در جيره با توجه به احتياجات غذايي مرغ تخمگذار در مراحل مختلف پرورش مطابق جداول استاندارد تهيه و تنظيم شد. اجزاي جيرههاي تنظيم شده از نظر نوع مواد تشکيل دهنده يکسان ولي از نظر مقدار پودر پوست انار متفاوت بودند. استحکام پوسته ضخامت پوسته وزن پوسته شاخص رنگ زرده ارتفاع سفيده واحد هاو صفات كيفي بودند كه در اي آزمايش مطالعه شدند. مقايسه ميانگي دادههاي مربو به صفات محاسبه شده با استفاده از نرم افزار آماري SAS مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. ها به روش آزمون چند دامنه دانک در سطح معني دار 5 درصد انجام شد. نتایج و بحث نتايج مربو به تاجير سطوح مختلف پودر پوست انار بر خصوصيات تخم مرغ درمرغ تخمگذار در جدول 1 ارائه شده است. بررسي نتايج نشان مي دهد كه وزن تخم مرغ انتخابي رنگ زرده ارتفاع سفيده واحد هاو وزن مقاومت و ضخامت پوسته.)P<3/35( پودر پوست انار )گرم/تن جیره( تحت تاجير معني دار سطوح مختلف پودر پوست انار موجود در جيره هاي آزمايشي قرار نگرفت جدول : 1 تاجير سطوح مختلف پودر پوست انار بر خصوصيات تخممرغ در مرغ تخمگذار وزن تخم مرغ) g ( رنگ زرده ارتفاع سفيده )mm( واحد هاو وزن پوسته) g ( ضخامت پوسته )mm) مقاومت پوسته )k/n) 3/32 3/31 3/27 3/29 3/28 3/32 3 /33 3 /28 3 /33 3/33 63/63 63/23 66/63 65/63 61/76 72/86 82 /63 82 /71 83 /59 83/33 5/68 7/12 7/21 7/19 6/75 1/66 1/33 1/33 1/33 1/33 63/85 62/62 63/62 63/15 63/57 1 411 1111 1411 1111 1411 سطح احتمال 3/31 3/195 3/31 3/121 63/13 3/916 79/81 3/529 6/62 3/576 1/66 3/617 61/63 3/385 775

3/315 3/13 2/88 1/22 3/659 3/331 3/282 SEM ميانگي هايي كه در هر بخش از هر ستون با حروف غيرمشابه نشان داده شدهاند در سطح 3/35 داراي تفاوت معني دار هستند. ايران به عنوان اولي ساليانه هزاران ت و بزرگتري توليد كننده و صادركننده انار در جهان شناخته شده است )يعثوبي و همکاران 2337(. محصول جانبي )پوست و دانه( اي ميوه در كارخانجات فرآوري بدون استفاده دور ريخته مي شود. پوست به همراه دانه انار در مقايسه با ساير ميوه ها داراي تركيبات فنلي باالتر مي باشد )ژئو و همکاران 2333(. پوست انار حاوي منابع غني آنتي اكسيدان هاي پلي فنلي مي باشد. مهمتري شامل :اسيدگاليك االجيکاسيد پونيکالي پونيکاالجي فالوانول و آنتوسانيدي تركيبات فنلي موجود در پوست انار مي باشد )اسناتيني و همکاران 2311(. لذا با توجه به نتايج اي تحقيق مي توان با استفاده از سطوح مختلف پوست انار در جيره مرغان تخمگذار ضم كاهش هزينه جيره و استفاده از خواص مفيد اي ماده از دور ريز اي محصول نيز جلوگيري بعمل آورد. نتیجه گیری کلی 1. وزن تخم مرغ انتخابي رنگ زرده ارتفاع سفيده واحد هاو وزن مقاومت و ضخامت پوسته تحت تاجير معني دار سطوح مختلف پودر پوست انار موجود در جيره هاي آزمايشي قرار نگرفت )3/35>P(. منابع تحقیق 1. مدرسي س. ج. فتحي نسري م. ح. دياني آ. درشيري ل. 1389. تاجير تغذيه با جيره حاوي تفاله دانه انار بر مصرف خوراک عملکرد و متابوليت هاي سرم خون بزهاي آميخته خراسان جنوبي. جمله پژوهش هاي علوم دامي. 123-132. 11: 2. وزارت جهاد كشاورزي 1389. شناسنامه تصويري انار. 3. سرخوش ع. زماني ذ. فتاحي مقدم م. قرباني قوژدي ح. و هاديان ج. 1386. مروري بر خصوصيات دارويي فارماكولوژيکي انار. فصلنامه گياهان دارويي. 21-13. 6: 1. آمار نامه كشاورزي 1389. اداره كل آمار و اطالعات وزارت كشاورزي..5 صمصام شريعت هادي. 1369. گياهان و داروهاي طبيعي. جلد سوم انتشارات مشعل اصفهان. 6. Snthini. E., R. Blws, nd V. V. Pdm. 2011. Gllic Acid Isolted from Pomegrnte Peel Extrct Induces Rective Oxygen Species Medited Apoptosis in A549 Cell Line. J. Cncer. Ther. 2, 638-645. 7. Shuert, Y., Lnsky, E., nd Neemn, I., 2000. Antioxidnt eicosoniod enzymeinhiition on properties of pomegrnte seed oil nd fermented juice flvonoids. Journl of Enthnophrmcology. 56: 167-178. 8. Ysoui, P., M. Brzegr., M. A. Sh, nd M. H. Azizi. 2007. Totl Phenolic Contents nd Antioxidnt Activity of Pomegrnte (Punic grntum L.) Peel Extrcts. J. Agric. Sci. Technol. Vol. 9: 35-42 777

چكیده تاثیر سطوح مختلف پودر پوست انار بر بازده انرژی و پروتیین درمرغان تخمگذار سویه * افتخار ابراهيمي جواد نصر دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه گروه علوم دامي ساوه ايران * Emil: e.erhimi712@gmil.com به منظور بررسي سطوح مختلف پودر پوست انار بر خصوصيات كمي مرغان تخمگذار تعداد 183 قطعه مرغ تخمگذار نيك چيك با س پرنده مورد استفاده قرار گرفتند گرفتند. 13 هفته در قالب يك طرح كامال تصادفي با 6 تيمار و 3 تکرار و هر واحد آزمايشي حاوي 13 قطعه در پايان دوره نيز صفات كمي شامل:بازده انرژي و بازده پروتئي مورد ارزيابي قرار مصرف انرژي و پروتئي به طور معني دار تحت تاجير سطوح مختلف پودر پوست انار موجود در جيره هاي آزمايشي قرار گرفت )3/35<P(. به طوري كه بهتري بازدهي معني دار متعلق به تيمارهاي 1 و 1/5 درصد بود. لذا با توجه به نتايج بدست آمده پيشنهاد مي شود كه براي بهبود بازده توليدي مرغ تخمگذار ضم بهره گيري از خواص مفيد پودر پوست انار مي توان حداقل 1 و حداكثر تا 1/5 درصد از پودر پوست انار در جيره غذايي استفاده نمود. )3/35>P(. واژههای کلیدی: پودر پوست انار فراسنجه های کمی مرغ تخمگذار مقدمه انار به لحاظ بيولوژيك گياهي منحصر به فرد بالقوه براي بسياري از عوامل فيزيولوژيکي در بدن انسان است كه باعث اجرات قابل توجه بر سالمتي انسان مي شود. ميوه انار به عنوان يك ماده دارويي-غذايي در درمان سندروم كمبود ايمني اكتسابي )AIDS( به دليل غني بودن بيوفالوونوييدهاي متنوع بازدارندگي راديکال هاي آزاد و اجر بازدارندگي بر ليپواكسيژنازها )آنزيمي كه اسيد آراشيدونيك را به لکوتري ها تبديل مي كند( توصيه مي شود. عالوه بر اي انار يکي از 9 گياهي است كه توسط ژاپني ها براي درمان ايدز به كار برده شده است Lee( و همکاران 1998(. پوست انار از ديرباز بر تهيه داروي ضد اسهال معمولي و اسهال خوني استفاده مي شده است. كانون توجه تحقيقات آينده بر داروي ضد اسهال طبيعي از عصاره پوست انار است كه بتواند بدون نسخه يا با نسخه استفاده شود. ويژگي هاي كرم كشي انار ممک است در درمان انسان و دام استفاده شود.فالوونوييدهاي موجود در انار عالوه بر خاصيت آنتي اكسيداني قوي داراي اجرات بازدارندگي آنزيمي هستند كه آبميوه و روغ حاصله از آن مکمل غذايي بالقوه اي براي افزايش عمر و جلوگيري از بيماري هاي قلبي و سرطان است Shuert( و همکاران 2333(. پوست انار يك محصول فرعي از صنعت عصارهگيري انار و همچني يك منبع ارزان از آنتياكسيدانهاي طبيعي محسوب ميشود. پوست انار در دستورالعملهاي غذايي تهيه رنگ و مواد آرايشي و همچني بهعنوان يك داروي سنتي مورد استفاده قرار ميگيرد. پوستهاي غني از تان كاربرد دارند. اي محصوالت غني از االژيتاني حاوي مقادير كمتري از پونيکالي ها بهعنوان يك محصول فرعي صنايع غذايي تنها در كشورهاي پيشرفته در خوراک حيوانات شرايط اسيدي به اسيد االژيك هيدروليز ميشوند. هايي )Ellgitnins( مانند پونيکاالژي و ايزومرهايش ميباشد همچني اسيد گاالژيك و اسيد االژيك است) 2005 l.,.)seerm et االژي تان ها تحت اسيد االژيك داراي ويژگيهاي ضد سرطانزايي و آنتياكسيداني است) 1991 l.,.)osw et i., ;1987 Mss et اسيد االژيك ميل تركيبي بااليي به فلز مس در جايگاه فعال 775

تيروزينار دارد و از فعاليت اي آنزيم جلوگيري مينمايد. عصارههاي سرشار از اسيد االژيك باعث سفيد شدن پوست مي- شود) 2000 l.,.)shimogki et نتايج مطالعه لي و همکاران) 2336 ( نشان داد كه پوست انار نسبت به بخش خوراكي آن قدرت بيشتري در پاک- كنندگي راديکالهاي سوپراكسيد هيدروكسيل و پرواكسيل و جلوگيري از اكسيداسيون LDL دارد. همچني ميزان كل فنوليكها فالونوئيدها و پروآتوسيانيدي ها در پوست انار نسبت به بخش خوراكي آن بيشتر بود. سهم زيادي از ظرفيت كل آنتياكسيداني عصاره انار مربو به پونيکاالژي هايي است كه از بخش پوست آن ناشي ميشود. از آنجائي كه براي تهيه عصاره تجاري تمام ميوه فشرده ميشود تركيبات زيادي از پوست نيز وارد اي عصارهها ميشود و از اينرو عصارهها فعاليت آنتياكسيداني بااليي دارند. نتايج مطالعه ناوينا و همکاران )2338( حاكي از آن بود كه مقدار كل تركيبات فنوليك در عصاره پوست انار نسبت به عصاره انار بيشتر ميباشد) 221µg/gدر مقابلg/g (. 195µ همچني آنها نشان دادند كه مقدار ماده واكنشپذير تيوباربيتوريك اسيد طي ذخيره طوالنيمدت نمونههاي گوشت پخته شده مرغ در گروهي كه به نمونههاي عصاره پوست انار افزوده شده بود نسبت به عصاره انار و آنتياكسيدان BHT پايي تر بود. پوست انار حاوي منابع غني آنتي اكسيدان هاي پلي فنلي مي باشد. مهمتري تركيبات فنلي موجود در پوست انار شامل :اسيدگاليك االجيکاسيد پونيکالي پونيکاالجي آنتوسانيدي و فالوانول مي باشد )اسناتيني و همکاران 2311(. با توجه به خصوصيات فيزيکي و شيميايي و تركيبات بازدارنده در زمينه قابليت استفاده از محصوالت فرعي حاصل از كارخانه جات در داخل كشور در تغذيه دام و طيور كارهاي تحقيقاتي محدودي صورت گرفته است. لذا تحقيق حاضر با توجه به محدود بودن منابع علمي الزم پيرامون تركيبات شيميايي و اجرات پوست انار بر عملکرد مرغان تخمگذار طراحي و به اجرا درآمد. مواد و روش ها اي مطالعه در مزرعه خصوصي كامل اتوماتيك در شهر قم انجام شد. در اي مطالعه به منظور بررسي پاسخ مرغان تخم گذار به سطوح مختلف پودر هسته انار به مدت 13 هفته از تعداد 183 قطعه مرغ تخمگذار Nick-Chick در 18 قفس 13 تايي از س 43 هفتگي با ميانگي وزني يکسان و همچني ميانگي وزن تخم مرغ و درصد توليد يکساني استفاده شد. جيرهها بر اساس جداول استاندارد تنظيم شد از يك جيره بعالوه سطوح متفاوت پودر پوست انار از 533 گرم در ت تا 2/5 كيلوگرم در ت با نيم كيلوگرم تفاوت هر تيمار در 6 تيماربصورت سرک استفاده شد. جيرهه يا غذايي مورد آزمايش با توجه به تركيبات مواد مغذي موجود در جيره با توجه به احتياجات غذايي مرغ تخمگذار در مراحل مختلف پرورش مطابق جداول استاندارد تهيه و تنظيم شد. اجزاي جيرهه يا تنظيم شده از نظر نوع مواد تشکيل دهنده يکسان و يل از نظر مقدار پودر پوست انار متفاوت بودند.صفات كمي شامل: بازده انرژي و بازده پروتئي در اي آزمايش مطالعه شدند. دادههاي مربو به صفات محاسبه شده با استفاده از نرم افزار آماري SAS مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. مقايسه ميانگي ها به روش آزمون چند دامنه دانک در سطح معني دار 5 درصد انجام شد. نتایج و بحث نتايج مربو به تاجير سطوح مختلف پودر پوست انار بر بازده انرژي در جدول 1 درج شده است.نتايج نشان مي دهد كمتري مقدار مصرف انرژي به ازاي هر تخم مرغ و ضريب تبديل انرژي به تخم مرغ متعلق به تيماري بود كه از جيره هاي 775

كي) كي) كي) حاوي 1 3 و 1/5 درصد پودر پوست انار تغذيه شده بودند. بيشتري مقدار بازده انرژي )درصد( و بازده توليدي انرژي )كيلوكالري/گرم تخم مرغ( متعلق به تيمار شاهد و كمتري مقدار بازدهي انرژي متعلق به تيمار حاوي 3/5 و 2 درصد پودر پوست انار بود. نتايج مربو به تاجير سطوح مختلف پودر پوست انار بر بازده پروتئي در مرغ تخمگذار در جدول 2 درج شده است. بررسي نتايج نشان مي دهد كه مقدار مصرف پروتئي به ازاي توليد هر تخم مرغ ضريب تبديل پروتئي به تخم مرغ بازده توليدي پروتئي و درصد بازدهي توليد به طور معني دار تحت تاجير سطوح مختلف پودر پوست انار موجود در جيره هاي آزمايشي قرار گرفت )3/35<P(. به طوري كه بيشتري مقدار مصرف پروتئي به ازاي هر تخم مرغ و ضريب تبديل پروتئي به تخم مرغ متعلق به تيماري بود كه از جيره هاي حاوي 2 درصد پودر پوست انار تغذيه شده بود. جدول : 1 تاجير سطوح مختلف پودر پوست انار بر بازده انرژي در مرغ تخمگذار پودر پوست انار )گرم/تن جیره( 1 411 1111 1411 1111 1411 سطح احتمال مصرف انرژي لوكالري/روز/مرغ( بازده تبديل بازده توليد ضريب تبديل مصرف انرژي به بازده انرژي انرژي انرژي انرژي ازاي هر تخم مرغ لوكالري/ تخم مرغ( )گرم تخم لوكالري/كيلوگرم مرغ/كيلوكالري( تخم مرغ( مصرفي به )درصد( تخم مرغ 33/36 77/33 3/197 1/89 326/62 333/13 28/76 69/35 3/187 1/99 337/12 311/33 33/18 72/63 3/196 1/89 325/97 312/15 33/35 72/38 3/195 1/93 326/77 311/33 28/71 73/52 3/187 2/33 313/58 337/72 33/36 77/33 3/192 1/91 339/22 339/88 3/317 3/181 3/318 3/318 3/318 3/231 3/126 2/211 3/333 3/329 5/32 3/62 SEM ميانگي هايي كه در هر بخش از هر ستون با حروف غيرمشابه نشان داده شدهاند در سطح 3/35 داراي تفاوت معني دار هستند. كمتري مقدار بازدهي توليدي پروتئي را تيمارهاي حاوي 2 و 3/5 درصد پودر پوست انار به خود اختصاص دادند. باالتري و پايي تري قيمت توليد هر تخم مرغ به ترتيب مربو به تيمار حاوي 2 درصد و 1 درصد بود. به طور خالصه مي توان عنوان كرد كه افزودن 1333 و 1533 گرم/ت از پودر پوست انار به جيره مرغان تخمگذار باعث افزايش مصرف خوراک در اي پرندگان خواهد شد. اي افزايش مصرف خوراک كه مي تواند ناشي از كمبود انرژي بدليل وجود تان در اي جيره ها باشد. لذا با افزايش مصرف خوراک فرآيندهاي فيزيولوژيك گوارشي تحريك شده اند كه باعث افزايش هضم و جذب مواد مغذي بيشتر در پرنده شده است كه ناشي از تحريك موضعي دستگاه گوارش است. محرکهاي موضعي و برخي هورمونها از جملهي عوامل تنظيمي ترشحات رودهي باريك ميباشند. بهمراتب مهمتري روش براي تنظيم ترشح رودهي باريك رفلکسهاي عصبي موضعي مختلف بهويژه رفلکسهايي است كه در اجر محرکهاي تماسي با مواد محرک پديدار مي- 775

شوند بنابراي هرچه مقدار كيموس بيشتر باشد مقدار ترشح نيز زيادتر خواهد بود. هورمونهاي سکرتي و كوله- سيتوكيني كه باعث افزايش ترشح در اكثر قسمتهاي دستگاه گوارش ميشوند اجر تحريکي بر ترشحات روده باريك دارند كه ترشح اي هورمونها در پاسخ به تغييرات حجم و تركيب مواد مغذي جيره تغيير مي كند. جدول 2 : تاجير سطوح مختلف پودر پوست انار بر بازده پروتئي در مرغ تخمگذار پودر پوست انار )گرم/تن جیره( مصرف پروتئي )گرم/ روز/مرغ( مصرف پروتئي به ازاي هر تخم مرغ )گرم/ تخم مرغ( ضريب تبديل پروتئي )گرم/گرم تخم مرغ( بازده توليد پروتئي )گرم تخم مرغ /گرم پروتئي قيمت توليد هر تخم مرغ )ريال( 1512/23 1563/76 1539/13 1512/86 1593/63 1512/23 3/319 21/69 ) 3/51 3/36 3/52 3/51 3/35 3/15 3/281 3/299 3/285 3/286 3/333 3/281 18/11 18/72 18/13 18/15 19/38 18/81 16/69 17/29 17/31 17/29 17/39 17/21 1 411 1111 1411 1111 1411 سطح احتمال 3/316 3/353 3/318 3/331 3/368 3/296 3/233 3/231 SEM ميانگي هايي كه در هر بخش از هر ستون با حروف غيرمشابه نشان داده شدهاند در سطح 3/35 داراي تفاوت معني دار هستند. مکانسيمهاي پايه كه باعث تحريك و تنظيم فعاليت غدد ترشحي ميشوند عبارتنداز: اجر تماس غدد اپيتليوم با غذا و تحريکات عصبي سيستم انتريك ميباشند دارد )پارانيووا و همکاران 1976 يوني و همکاران 1995 ايجي و همکاران 2331(. حضور مکانيکي غذا در قسمت خاصي از دستگاه گوارش باعث ميشود غدد آن ناحيه و حتي نواحي مجاور مقاديري شيره گوارشي ترشح كنند. بخشي از اي اجر موضعي ناشي از تحريك مستقيم سطح پرزها از طريق تماس با غذا ميباشد. عالوه بر اي سيستم عصبي دستگاه گوارش )سيستم انتريك( از طريق اتساع دستگاه گوارش تحريك ميشود و باعث القاي فعاليت غدد ترشح كننده آنزيمهاي گوارشي ميشود )ايجي و همکاران 2331 و 2331(. اي افزايش هضم و جذب انرژي و پروتئي از يك سو باعث افزايش توليد و وزن تخم مرغ هاي توليدي شده است و از سوي ديگر بازده توليدي بازده انرژي و بازده پروتئي را بهبود بخشيده است. از جمله داليل كاهش مصرف خوراک در اي سطوح از پودر پوست انار مي توان به عدم تحمل سطوح باالتر تان در جيره )تيمارهاي 2 و 2/5 درصد پودر پوست انار( اشاره كرد. زيرا تان ها با افزايش گرانروي محتويات دستگاه گوارش سرعت عبور مواد غذايي و تاجير آنزيمها بر آنها را كاهش مي دهند لذا از يك سو باعث كاهش قابليت هضم و جذب و از سوي ديگر باعث كاهش مصرف خوراک خواهند شد )قدرت و همکاران 1391(. در حالي كه سطوح پايي تر تان در جيره براي پرنده قابل تحمل بوده و شرايط منفي تغذيه اي را ايجاد نمي كند. 775

همچني مشخص شده است كه افزايش مصرف پروتيي و اسيدهاي آمينه بويژه متيوني باعث افزايش صفات توليد وهمچني توده تخم مرغ خواهد شد. لذا تيمارهايي كه خوراک بيشتري مصرف كرده بودند مقادير بيشتري پروتيي و اسيدهاي آمينه را از طريق جيره دريافت كرده اند لذا توليد باالتري داشتند. در حالي كه با كاهش دريافت پروتيي و متيوني در جيره هاي حاوي سطوح باالي پودر پوست انار سطح توليد نيز كاهش يافت. نتیجه گیری کلی 1- به طور خالصه مي توان عنوان كرد كه افزودن 1333 و 1533 گرم/ت از پودر پوست انار به جيره مرغان تخمگذار باعث افزايش مصرف خوراک در اي پرندگان خواهد شد. منابع تحقیق 1. فيضي ر. زاهدي فر م. دانش مسگران م. رئيسيان زاده م. و كاشکي و. 1389. اجر افزودن اوره بر روي ميزان تان و توليد گاز پوست انار سيلو شده چهارمي كنگره علوم دامي ايران 21-23 شهريور 1389 كرج ايران 2297-2291. 2. صمد لوئي ح. ر. عزيزي م. ح. و برزگر م. 1386. اجر آنتي اكسيداني تركيبات فنوليك هسته انار بر روغ سويا. جمله علوم كشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان. 193-11: 1. Iji, P. A., A. Ski nd D. R. Tivey. 2001. Body nd intestinl growth of roiler chicks on commercil strter diet. 1. Intestinl weight nd mucosl development, Br Poult Sci. 42: 505-513. 2. Iji, P. A., A. Ski nd D. R. Tivey. 2001. Body nd intestinl growth of roiler chicks on commercil strter diet. 2. Development nd chrcteristics of intestinl enzymes. Br Poult Sci. 42: 514-522. 3. Li, Y., Guo, C., Yng, J., Xu, J. nd Cheng, S. (2006). Evlution of nitioxidnt properties of pomegrnte peel extrct in comprision with pomegrnte pulg extrct. Food chemistry, 96: 254-260. 4. Mss, J. L., Gllett, G. J. nd Stoner, G. D. (1991). Ellgic cid, n nticrcinogen in fruits, especilly in strw erries. Hort science, 26: 10-14. 5. Nveen, B. M., sen, A. R., Vithiy nthn, S., Bji, Y. nd Kondih, N. (2008). Comprtive efficcy of pomegrnte juice, chiken ptties. Met Science, 80: 1304-1308. 6. Osw, T., Ide, A., Su, J D. nd Nmiki, M. (1978). In hiition of lipid peroxidtion y cytotoxicities of certin fruit peels. Food Chemistry, 103: 839-846. 7. Prmentier, H. K., Nieuwlnd. M. G. B, Rijke. E. De Vries Reilingh. G nd Schrm. J. W. 1996. Divergent ntiody responses to vccines nd divergent ody weight of chicken line selected for high nd low humorl responsiveness to sheep red lood cells. Avin Dis. 40: 634-644. 8. Snthini. E., R. Blws, nd V. V. Pdm. 2011. Gllic Acid Isolted from Pomegrnte Peel Extrct Induces Rective Oxygen Species Medited Apoptosis in A549 Cell Line. J. Cncer. Ther. 2, 638-645. 9. Shimogki, H., Tnk, Y., Tmi, H. nd Msud, M. (2000). In Vitro nd in vivo evelution of ellgic cid on melnogenesis inhiition. Interntionl Journl of cosmetic science, 22: 291-303. 10. Seerm, N., Lee, R. Hrdy, M. nd Heer, D. (2002). Antimicroil compounds from Bcillus sutilis foruse ginst niml nd humn pthogens. US Ptent No. 20040101525, Assignee: Kemin Ind., Singpre. 11. Shuert, Y., Lnsky, E., nd Neemn, I., 2000. Antioxidnt eicosoniod enzymeinhiition on properties of pomegrnte seed oil nd fermented juice flvonoids. Journl of Enthnophrmcology. 56: 167-178. 12. Ysoui, P., M. Brzegr., M. A. Sh, nd M. H. Azizi. 2007. Totl Phenolic Contents nd Antioxidnt Activity of Pomegrnte (Punic grntum L.) Peel Extrcts. J. Agric. Sci. Technol. Vol. 9: 35-42 755

و% و 3 اثرات مصرف سطوح متفاوت روغن ماهی ویتامین E وسلنیوم برخصوصیات کیفی تخم مرغ چكیده * علي اسدي اربابي جواد نصر دانشکده كشاورزي دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه گروه علوم دامي *Emil:riengineer@yhoo.com روش تحقيق به اي صورت ميباشد كه از مرغهاي تخمگذار نژاد نيك چيك درس 21 هفتگي عنوان نمونههاي باليني مورد مطالعه استفاده مي شود.اي آزمايش درقالب آزمايش فاكتوريل 3*2*2 با 12 تيمارو 5 تکرارو هرتکرارشامل 6 قطعه مرغ كه درمجموع 360 قطعه مرغ مي باشد طراحي مي شود.جيره غذايي طراحي شده به اي صورت مي باشد كه بوراي روغو E نيوز 2 سوطح )اسوتاندارد 125 ماهي 3 سطح ( 3 %(و براي سولنيوم 2 سوطح )اسوتاندارو 233 درصود( و بوراي ويتوامي و 233 درصد) درنظرگرفته شده است. جيره پايه تنها شامل 3 %روغ سويا ميباشد.مدت زموان آزموايش 8 هفتوه تعيوي موي گرددو درانتهاي دوره آزمايشي برخي ازپارامترهاي مهم مانند واحدهاو ضخامت پوسته phزرده وسفيده ارتفاع سوفيده وزن تخم مرغ وزن پوسته ورنگ زرده اندازه گيري مي شود. بررسي نتايج نشان مي دهد كه تحت تاجيرمعني دارمصرف سطوح متفاوت روغ ماهي ويتامي Eوسولنيوم برخصوصويات كيفي تخم مرغ درجيره هاي آزمايشي قرارگرفت )3/35>P( کلید واژه : روغن ماهی ویتامینE سلنیوم خصوصیات کیفی مرغ تخم گذار مقدمه غذا نقش مهموي را در سوالمتي انسوان ايفوا مويكنود. از بوي غو ذاهايي كوه موواد م غو ذي موورد نيواز بو د ن را توامي مويكننود تخوم مورغ جايگواه ويوژهاي دارد و منبوع غنوي و متووازني از اسويدهاي آمينوه اسويدهاي چورب موواد معودني و ويتوامي هوا مويباشوند )نويود شواد 1392. حسويني واشوان و همکواران 1392. ميورقلنج و همکواران 1381( تخم مرغ بوا دارا بوودن 35 نووع عن صور م ختلوف و بو دو ن امکوا ن دخول و ت صور ف در آ ن بوه عنووا ن يوك بسوته غو ذايي طبيعي يکي از سالمتري و بکرتري موواد غودايي و مطموئ بوراي مصورف مويباشود. تخوم مورغ غوذايي بسويار مغوذي و كاربردي بوده و حاوي بوا كيفيوت توري انوواع پوروتئي مويباشود. پو س از شوير ت خو م مورغ بوه عنووا ن دوموي غو ذاي كامول بوراي مصورف انسوان بحسواب مويآيود )حسويني واشوان و همکواران 1388(. پوودر و روغو فوانوس مواهي شوده اسوت )ميورقلنج و همکواران 1381 حسويني واشوان و همکواران 1 در طوول 33 سوال گذشوته مصورف تخوم مرغ در جهان با نوسوانات مختلفوي روبورو بووده و د ليول كواه ش م صور ف ت خو م مورغ در طوو ل سوالهواي اخيور تصوور منفي مرتبط با ميزان بواالي كلسوترول تخوم مورغ )195 الوي 253 ميلوي گورم( بووده اسوت. 13 درصود از تركيوب سوفيده از پوروتئي و باقيمانوده آن از آب تشوکيل شوده اسوت. تموام قسومتهواي سوفيده داراي غلظوت يکسوان نمويباشوند قسمتي از آن غليظ و ژله اي و بخوش ديگور رقيوق و آبکوي اسوت. زرده ت خو م مورغ مواده غلويظ و چسوبناكي اسوت كوه 751

حوودود %53 آن مووواد جاموود اسووت كووه شووامل ( %33 چربووي و %23 پووروتئي ) و % 53 از آب تشووکيل شووده اسووت )ميورقلنج و همکواران 1381(. در جهوان صونعتي اموروز محصووالت حيوواني بويش از 63 درصود از كول چربويهوا 73 درصود از چربويهواي غيراشوباع و 133 درصود كلسوترول جيوره غوذايي انسوان را توامي مويكننود. تمايول مصورف كننودگان بوه مصورف محصووالت حيوواني در جهوان نيوز رو بوه افوزايش اسوت.)Rnil et l. 2015( نووع خووراک مصرفي روزانوه از جملوه مهومتوري عوامول مووجر بور سوالمتي انسوان مويباشود )حسويني واشوان و همکواران 1389(. كواهش محتوواي كلسوترول تخوم مورغ هوا از طريوق دسوتکاري رژيوم غوذايي ناديوده گرفتوه شوده اسوت. در حاليکوه تركيبات اسيد چرب ليپيدهاي زرده تخوم مورغ را موي تووا ن بوه طوور كامول بوا ت غييور م قو دار و نووع چربويهوا در رژيوم غوذايي تغييور داد. در سوالهواي اخيور از روغو هواي گيواهي دانوه كوانوال و دانوه كتوان و يوا روغو مواهي بوراي عملکردوخصوصيات كيفي تخم مرغ استفاده ميشود.)Lewis et l. 2000( يکي از عوامل مهم مرگ و مير در جوامع انساني بيماري هاي قلبي-عروقي ناشي از تصليب شرائي )آترواسکلروز( و ترومبوز است. امروزه بسياري از محققان مواد خوراكي را بر مبناي تركيب مواد مغذي آن مورد ارزيابي قرار ميدهند. تحقيقات آخير نشان داده است كه تركيب اسيدهاي چرب مواد خوراكي در بروز و يا جلوگيري از بيماريهاي قلبي- عروقي تصلب شراي ترومبوز آترواسکلروز بيماريهاي مغزي و اسکلتي موجر ميباشند )حسيني واشان و همکاران 1389(. يکي از عوامل اصلي بروز آترواسکلروز تركيب اسيدهاي چرب موجود در مواد خوراكي روزانه انسان ميباشد. تحقيقات بيانگر اجر مثبت مصرف مواد غذايي حاوي اسيدهاي چرب خانواده Omeg-3 بر كاهش عوامل مضر و در نتيجه كاهش احتمال ابتال بيماريهاي قلبي-عروقي ميباشد. تخم مرغ و گوشت مرغ از مهمتري منابع پروتئيني تشکيل دهنده جيره انسان هستند. تغيير تركيب اسيدهاي چرب زرده تخم مرغ بسيار مشکل است ولي با اي وجود در اي تحقيقاتي گزارش شده است )ميرقلنج و همکاران 1381(. از آنجايي كه ميزان اسيدهاي چرب مواد معدني و ويتامي راستا هاي تخم مرغ به راحتي از طريق جيره قابل دستکاري و كنترل است محققي بسياري در صدد ايجاد تغييرات كمي و كيفي در تخم مرغ برآمدهاند. همچني تخم مرغ به علت دسترسي آسان بستهبندي طبيعي فوق العاده و مصارف غذايي متعدد مورد توجه قرار گرفته و بسياري كوشيده اند تا تخم مرغ را به بسته اي مواد مغذي مورد نياز انسان تبديل كنند بطوريکه در بعضي از مناطق با غني سازي تخم مرغ از عناصر و ويتامي ها سعي در بر طرف نمودن كمبودهاي اي عناصر در منطقه شده است براي مثال غني سازي تخم مرغ با عنصر يد كه در بيشتر جوامع انساني با كمبود آن مواجهه هستيم ميتواند مشکل كمبود اي عنصر را بر طرف نمود. همچني غني سازي تخم مرغ با اسيدهاي چرب Omeg-3 ميتواند نسبت Omeg-3 اسيدهاي چرب Omeg-6 به را در بدن تصحيح كند و خطر ابتال به بيماريهاي قلبي و عروقي را در سالمندان كاهش داد )صفا مهر و همکاران 1389 حسيني واشان و همکاران 1389 ميرقلنج و همکاران 1381(. تخم مرغ يکي از منابع مهم خوراكي انسان بوده كه مقدار زيادي كلسترول به ويژه ليپوپروتئي با چگالي پايي )LDL( دارد. 752

كلسترول به دليل دارا بودن نقشهاي مهم براي عملکرد طبيعي بدن ضروري بوده ولي سطوح باالي LDL تخم مرغ Omeg-3 ميتواند در بسياري از موارد براي سالمتي انسان و مرغ مضر باشد. افزايش سطح اسيدهاي چرب جيره ]اسيدهاي چرب لينولينيك ايکوزاپنتاانوئيك اسيد دوكوزاپنتاانوئيك اسيد و دوكوزاهگزاانوئيك اسيد كه سه اسيد چرب آخري جزء اسيد هاي چرب بلند زنجير مي باشند[ ميتواند به كاهش اي نوع از ليپوپروتئي ها در تخم مرغ كمك نمايد l. 2014 Hechngميرقلنج et و همکاران 1381(. با توجه به اهميت ريزمغذيها در سالمتي مصرف كنندگان متخصصان تغذيه را وادار نموده به توليد قرص كپسول و غني سازي فرآوردههاي مختلف از جمله شير و پنير و تخم مرغ گرايش پيدا نمايند. در حال حاضر كشور هاي پيشرفته به توليد تخم مرغ غني شده با Omeg-3 و ساير مواد مغذي نظير يد ويتامي اي سلنيم لوتئي روي و اسيد فوليك روي آوردهاند كه اي محصوالت اغلب در اروپا وآمريکا به مصرف كنندگان عرضه ميشود )حسيني واشان و همکاران 1388 حسيني واشان و همکاران 1389(. اسيدهاي چرب Omeg- 3 در گروه چربيهاي مركب غير اشباع قرار ميگيرند و علت نام گذاري آنها قرار گرفت اولي پيوند دوگانه بي اتمهاي كرب 3 و 1 در ساختمان شيميايي مولکول ميباشد زيرا در نام گذاري جديد اسيدهاي چرب غير اشباع نام گذاري از جهت گروه متيل آغاز ميگردد و همي محل قرارگيري پيوند دوگانه بي اتمهاي 3 و 1 در اسيدهاي چرب Omeg-3 باعث پيدا شدن خواص بيوشيميايي خاص Omeg-3 ميگردد. از مهمتري اسيدهاي چرب Omeg-3 اسيد لينولنيك ميباشد كه ميتواند در بدن تبديل به اسيدهاي چرب Omeg-3 با زنجير بلند مانند اسيد ايکوزاپنتاانوئيك و اسيد دوكوزاهگزاانوئيك شود. از اجرات مفيد اسيدهاي چرب Omeg-3 در انسان ميتوان به كاهش بيماريهاي قلبي-عروقي سرطانهاي سينه پروستات ديابت ميگرن و انواع سردردها اشاره كرد.)Scheideler et l.1996( اسيدهاي چرب خانواده Omeg-3 نقش مهمي در جلوگيري از بروز بيماريهاي قلبي-عروقي سطح كلسترول خون و واكنشهاي التهابي در انسان دارند. همچني تحقيقات مختلف بيانگر نقش اسيد هاي چرب Omeg-3 در ممانعت از رشد سرطان پروستات و سينه كاهش زمان تأخيرپاسخ ايمني كاهش روماتيسم سرخرگها و خطر مرگ ناشي از بيماري عروق كرونر قلب ميباشند. عالوه بر اي براي رشد طبيعي مغز جني و بهبود سيستم بينايي در انسان ضروري هستند Cchldor et l. (.)389.)2008 مواد و روش ها 25 اي طرح در تاريخ 1391/5/7 در مرغداري امي صبور واقع در 23 كيلومتري استان قم و به مدت 8 هفته از س 25 تا تا 32 هفتگي انجام شد.اي سال پرورش 83 متر طول 13 متر عرض و 3 متر ارتفاع داشت.درجه حرارت سال بي چهل درچهل انجام وسيستم 27 بود و دوره نوري 16 ساعت روشنايي و 8 ساعت تاريکي بود تهويه توسط 1 ف و آبخوري بصورت نيپل گرمايشي و سرمايشي توسط هيتر و چيلر انجام ميشد.سيستم دانخوري به صورت واگ دستي. مي باشد 75

12 تيمارآزمايشي با 5 تکرارو درهرتکرار 6 قطعه مرغ نژاد نيك چيك درقفس هاي 3 طبقه منبري مورد آزمون قرارگرفت. Eوسلنيوم استاندارد تيمار : 1 شامل جيره پايه با 3 %روغ ماهي با ويتامي Eاستانداردو سلنيوم %233 تيمار : 2 شامل جيره پايه با 3 %روغ ماهي سويابا ويتامي 233% E وسلنيوم استاندارد تيمار 3 : شامل جيره پايه با 3 %روغ ماهي با ويتامي Eوسلنيوم %233 تيمار 1 : شامل جيره پايه با 3 %روغ ماهي با ويتامي Eوسلنيوم استاندارد تيمار 5 : شامل 125 %روغ ماهي با ويتامي Eاستانداردو سلنيوم %233 تيمار 6 : شامل 125 %روغ ماهي با ويتامي % 233 وسلنيوم E استاندارد تيمار 7 : شامل 125 %روغ ماهي با ويتامي Eوسلنيوم %233 تيمار 8 : شامل 125 %روغ ماهي با ويتامي Eوسلنيوم استاندارد تيمار 9 : شامل 3 %روغ ماهي با ويتامي Eاستانداردو سلنيوم %233 تيمار 13 : شامل 3 %روغ ماهي با ويتامي % 233 وسلنيوم E استاندارد تيمار 11 : شامل 3 %روغ ماهي باويتامي Eوسلنيوم %233 تيمار 12 : شامل 3 %روغ ماهي با ويتامي نتایج و بحث Omeg-3 پژوهش طي اي تاجير رژيم غذايي غني از اسيدهاي چرب بر كاهش خطر ابتال به بيماري هاي قلبي جلوگيري از رشد سرطان پروستات و سينه همچني رشد و تمايز كافي از مغز جني نرمال را بررسي آنها نمودند. گزارش كردند كه ماهي جوجه تخم مرغ روغ كانوال و روغ سويا منايع غني از اسيدهاي چرب Omeg-3 مي باشند. نتايج كلي مطالعات اجرات مثبت و هيچ اجرات منفي تخم مرغهاي غني شده با اسيدهاي چرب Omeg-3 شان ميدهد. نتايج مطالعات آن ها نشان ميدهد مصرف سه تخم مرغ غني شده با اسيدهاي چرب Omeg-3 مقدار يکساني از اسيدهاي چرب حاصل از يك وعده ماهي براي بدن فراهم ميكند.)Lewis, 2000( در گزارشي منابع مختلف اسيدهاي چرب Omeg-3 را جهت غنيسازي تخم مرغ مقايسه نمودند و دريافتند كه به كار بردن 7/5 درصد دانه كانوال ميزان اسيد لينولنيك نسبت به گروه شاهد 3 برابر افزايش نشان داد در حاليکه اي مقدار در زرده تخم مرغ مرغهاي دريافت كننده 7/5 درصد دانه كتان حدود 17 برابر بود. در پايان چني نتيجهگيري شد كه به كار )Omeg-3 بردن 7/5 درصد دانه كتان باعث باال بردن كيفيت زرده تخم از نظر اسيدلينولنيك )اسيد چرب نسبت به ديگر گروهها مي شود ولي از جنبه اقتصادي به علت قيمت پايي و گستردگي كشت دانه كانوال در كشورمان گروه 7/5 درصد دانه كانوال پيشنهاد ميگردد )ميرقلنج و همکاران 1381(. 755

در تحقيق انجام شده مرغهاي تخمگذار را بر اساس وزن بدن به گروههاي سبك متوسط و سنگي تقسيم كردند و با جيرههاي حاوي 13 3 و 23 درصد دانه كتان تغذيه نمودند. صرف نظر از تقسيم بندي وزني تغذيه %23 دانه كتان موجب رشد ناكافي كاهش توليد تخم مرغ و افزايش مصرف خوراک گرديد.)Cchldor et l, 2008( با توجه به بروزطعم ماهي توسط روغ ماهي چنانچه ممک است دردوزهاي باالترازاي ميزان استفاده شده درجيره سبب شود كه تري متيل آمي درتخم مرغ نفوذكندومنجربه طعم ماهي گردد و ازطرفي به جهت حساسيت به اكسيداسيون حضورآنتي اكسيدان هايي نظيرويتامي Eوسلنيوم كه خود منجربه تقويت سيستم ايمني گرديد باعث شد سالمت گله تضمي گردد. جدول 1 : اثرات مصرف سطوح متفاوت روغن ماهی ویتامین E وسلنیوم برخصوصیات کیفی تخم مرغ اثرات اصلی وزن تخم مرغ میانگین گرم تولید تحم مرغ درصد مصرف خوراک گرم هفته مرغ مجموع وزن تخم مرغ تولیدی g /قفس/ هفته/گرم تعداد تخم مرغ )مرغ/هفته( روغن ماهی )%( c 13/37 13/38 14/43 >70773./178 14/10 13/74 >70773 7/383 14/7 13/43 >70773 7/383 c 1301/47 1144/01 1137/98 >70773 33047 1133/41 1114/43 >70773 4001 1141/03 1111/93 >70773 4/01 صفر c 4/31 4/33 9/13 c 49/13 47/47 48/91 70/70 70/44 73/43 1/4 6 سطح احتمال میانگین خطای آزمایش ویتامین ای >70773./.33 4/11 >70773./173 49/71 >7073 7/938 33/73 %111 استاندارد سطح احتمال میانگین خطای آزمایش سلنیوم 4/30 >70733 7/731 4/17 44/09 >70773 7/30 47/71 70/30 >7/884 7/19 73/79 %111 استاندارد سطح احتمال میانگین خطای آزمایش 4/34 >70773 7/731 47/19 >3/265 7/30 70/34 >3/713 7/19 ميانگي هاي كه حروف غيرمشابه دارند ازنظرآماري اختالف معني داري دارند) p<./05 ( 757

تجزيه واريانس داده هاي جمع آوري شده بر خصوصيات كيفي تخم مرغ نشان داد كه تفاوت معني داري در بي تيمارها وجود دارد) P<3/35 (. منابع كه در جدول شماره 1 مشاهده مي شود ميرقلنج س رحيمي ش برزگر م كمالي م. 1381. مقايسه منابع مختلف اسيدهاي چرب Omeg-3 جهت غني سازي تخم مرغ. مجله دانشکده دامپزشکي دانشگاه تهران 1(63 ( 91-87. نويد شاد ب. 1392. اجر استفاده از روغ ماهي روغ سويا روغ نخل و يا مکمل CLA بر صفات توليدي و تركيب اسيدهاي چرب بافت ماهيچه اي جوجه هاي گوشتي پژوهش هاي توليدات دامي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري 1392 شماره.16-35 7 -Hechng, Y. Keum, T.H. Joe, M.R. nd Sung, W.S. 2014. Ftty Acid Composition nd Sensory Chrcteristics of Eggs Otined from Hens Fed Flxseed Oil, Dried Whiteit nd/or Fructo-oligoscchride. Asi Austrls, J.Anim. 27.7: 1026-1034. Scheideler, S. E. nd Froning, G. W. 1996. The Comined Influence of Dietry Flxseed Vriety, Level, Form, nd Storge Conditions on Egg Production nd Composition Among Vitmin E-Supplemented Hens. Poultry Science 75:1221-1226. Cchldor, P. Grc-Reollr, C. Alvrez, J.C. De Bls, J. M. 2008. Effect of type nd level of sl ft nd level of fish oil supplementtion on yolk ft composition nd n-3 ftty cids deposition efficiency in lying hens. Animl Feed Science nd Technology 141. 104 114. 755

و% و 3 چكیده اثرات مصرف سطوح متفاوت روغن ماهی ویتامین E وسلنیوم برعملكرد مرغ تخمگذار * علي اسدي اربابي جواد نصر دانشکده كشاورزي دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه گروه علوم دامي *Emil:riengineer@yhoo.com روش تحقيق به اي صورت ميباشد كه از مرغهاي تخمگذار نژاد نيك چيك درس 21 هفتگي عنوان نمونههاي باليني مورد مطالعه استفاده مي شود.اي آزمايش درقالب آزمايش فاكتوريل 3*2*2 با 12 تيمارو 5 تکرارو هرتکرارشامل 6 قطعه مرغ كه درمجموع 360 قطعه مرغ مي باشد طراحي مي شود.جيره غذايي طراحي شده به اي صورت مي باشد كه بوراي روغو E نيوز 2 سوطح )اسوتاندارد 125 ماهي 3 سطح ( 3 %(و براي سولنيوم 2 سوطح )اسوتاندارو 233 درصود( و بوراي ويتوامي و 233 درصد) درنظرگرفته شده است. جيره پايه تنها شامل 3 %روغ سويا ميباشد.مدت زموان آزموايش 8 هفتوه تعيوي موي گرددو درانتهاي دوره آزمايشي برخي ازپارامترهاي مهم مانند وزن تخوم مورغ ميوزان توليود تخوم مورغ ميوزان خووراک مصرفي اندازه گيري ميشود. بررسوي نتوايج نشوا ن موي دهو د كوه ت حوت تواجيرم عني دارم صور ف سو طوح مت فواوت روغو ماهي ويتامي )3/35>P( برعملکرددرجيره هاي آزمايشي قرارگرفت Eوسلنيوم کلید واژه : روغن ماهی ویتامینE سلنیوم عملكرد مرغ تخم گذار مقدمه از جمله مهمتري منابع غني از اسيدهاي چربOmeg-3 بلند زنجير طبيعي روغ ماهي و ساير موجودات دريايي ميباشند )صفامهر و همکاران 1389(. پودر ماهي و روغ ماهي هزاران سال است كه توسط تمدنهاي مختلف مصرف ميشود به عنوان مثال در كشورهاي شمالي از روغ ماهي به عنوان سوخت براي روشنايي چراغها استفاده ميشد. نروژيها از حدود 833 سال قبل از ميالد مسيح روغ ماهي توليد ميكردند و از آن در برهههاي مختلف استفادههاي متفاوتي از قبيل استفاده به عنوان كود و يا غذاي حيوانات ميكردند. در ژاپ پودر ماهي و روغ ماهي تا مدتها به عنوان غداي اصلي در سفره انسانها حضور داشت. پودر ماهي در كشورهاي اسکانديناوي در سالهاي بسيار دور قبل از آن كه ماهيت غذاي آن شناخته شود به عنوان غذاي دام و طيور استفاده ميشد. بعد از جنگ جهاني دوم استفاده از پودر ماهي به عنوان منبع اصلي پروتئي در صنعت دامپروري شدت يافت و از همي زمان صنعت دامپروري مدرن آغاز شد. روغ ماهي از پودر ماهي بعد از مرحله پخت استخراج ميشود و به دليل داشت اسيدهاي چرب اشباع نشده و Omeg-3 در سالمت غذاي انسان نقش بسيار مهمي را ايفا ميكند. روغ به دست آمده از فانوس ماهيان داراي بوي ماليمي بوده و ارزش يد آن 117-116 و ميزان نرخ اسيد چرب آن 2-122 مي باشد. پايي بودن ميزان اسيد چرب اشباع نشده آن موجب جبات بيشتر پودر و روغ فانوس ماهي شده است )ميرقلنج و همکاران 1381 حسيني واشان و همکاران 1389(. 755

روغ هاي دريايي مانند روغ ماهي داراي مقادير قابل توجهي از دو اسيد چرب غير اشباع با چند پيوند دوگانه با زنجيره )DHA( بسيار بلند ايکوزاپنتاانوئيك )EPA( و دوكوزاهگزاانوئيك ميباشند در صورتيکه روغ هاي گياهي حاوي اسيد لينولئيك ميباشند كه به مشتقات با زنجيره بلند تبديل و در بافتهاي سطحي ذخيره ميشوند از اي رو در محصوالت تغير يافته و با ارزش و قابل مصرف غير سودمند ميباشند )ميرقلنج و همکاران 1381(. غني سازي تخم مرغها و گوشت طيور با استفاده از روغ ماهي به منظور افزايش محتوي اسيدهاي چرب غير اشباع چند گانه 3-n يکي از مهمتري اهداف مهندسان تغذيه ميباشد. اما اي كار چندي مشکل تغذيه اي را ايجاد ميكند كه اجر نامطلوب بر مقبول شدن گوشت ميگذارند. فري و همکاران )1965( پيشنهاد كردند نبايستي بيش از % 1/5 روغ ماهي در جيره جوجههاي گوشتي استفاده گردد. استفاده بيش از %1 از اي منبع چربي مستلزم افزودن آنتي اكسيدان قوي همراه روغ ماهي به جيره ميباشد )حسيني واشان و همکاران 1388(. عيب اي روش ايجاد بوي نا مطبوع در تخم مرغ است. اما مصرف روغ ماهي بر روي مقدار اسيدهاي چرب Omeg-3 به جز اسيد لينولنيك تاجير خوبي دارد )ميرقلنج و همکاران 1381 حسيني واشان و همکاران 1388 صفا مهر و همکاران 1389 حسيني واشان و همکاران 1389(. جيرههايي كه داراي مقادير زيادي لينولنيك اسيد هستند باعث افزايش مقدار لينولنيك اسيد در زرده ميشوند ولي مقدار EPA و DHA را بسيار كم تحت تاجير قرار ميدهند لذا استفاده از تركيب مناسبي از روغ هاي گياهي و روغ ماهي نتايج خوبي را در زمينه افزايش مقدار همه اسيدهاي چرب Omeg-3 در زرده تخم مرغ به دست ميآيد )حسيني واشان و همکاران 1392 حسيني واشان و همکاران 1388 صفا مهر و همکاران 1389(. امروزه محققاني كه در زمينه اسيد چرب مطالعه مينمايند اهميت نسبت اسيدهاي چورب Omeg-6 بوه Omeg-3 را از درصد آنها در منابع خوراكي مهمتر ميدانند. در تحقيقي بررسي آماري مربو به نسبت اسيدهاي چرب Omeg-6 به Omeg-3 نشان داد كه با افزايش روغ ماهي در جيره اي نسبت در زرده از 17/8 در تيمار شاهد بوه 1/17 و 2/31 بوه ترتيب در تيمارهاي 2 و % 1 روغ ماهي كليکا كاهش يافت )3/35 <P( كه با نتايج ساير مطالوب همخوواني دارد. علوت اي كاهش به دليل باال بودن اسيدهاي چرب بلند زنجير غير اشباع در روغ هاي ماهي ميباشد. به دليل وجوود رقابوت در ساخت اسيدهاي چرب خانواده Omeg-6 و Omeg-3 باالتر بودن مقدار هريك از اي خوانوادههواي اسويدچرب در جيره غذايي باعث افزايش توانايي توليد اسيد هاي چرب همان خانواده در مرغ شده و بنابراي افزايش توانايي انتقال آنها را به تخم مرغ فراهم مينمايد هرچه اي نسبت پايي تر باشد اجرات بهتري برروي عروق خوني و سيستم قلبوي خواهود داشت و خطر بروز سکته هاي قلبي-عروقي و مرگ ناگهاني را كاهش خواهد داد. در مطالعوه ديگوري مشوخص شود كوه اسيدهاي چرب Omeg-3 توانايي كاهش تري آسيل گليسرول هاي ترومبوكسان B 2 لخته شودن خوون و مودت زموان انعقاد را دارا ميباشند.)Cherin et l. 1991, Scheideler et l. 1996( مواد و روش ها 755

25 اي طرح در تاريخ 1391/5/7 در مرغداري امي صبور واقع در 23 كيلومتري استان قم و به مدت 8 هفته از س 25 تا تا 32 هفتگي انجام شد.اي سال پرورش 83 متر طول 13 متر عرض و 3 متر ارتفاع داشت.درجه حرارت سال بي چهل درچهل انجام وسيستم 27 بود و دوره نوري 16 ساعت روشنايي و 8 ساعت تاريکي بود تهويه توسط 1 ف و آبخوري بصورت نيپل گرمايشي و سرمايشي توسط هيتر و چيلر انجام ميشد.سيستم دانخوري به صورت واگ دستي. مي باشد 12 تيمارآزمايشي با 5 تکرارو درهرتکرار 6 قطعه مرغ نژاد نيك چيك درقفس هاي 3 طبقه منبري مورد آزمون قرارگرفت. Eوسلنيوم استاندارد تيمار : 1 شامل جيره پايه با 3 %روغ ماهي با ويتامي Eاستانداردو سلنيوم %233 تيمار : 2 شامل جيره پايه با 3 %روغ ماهي سويابا ويتامي 233% E وسلنيوم استاندارد تيمار 3 : شامل جيره پايه با 3 %روغ ماهي با ويتامي Eوسلنيوم %233 تيمار 1 : شامل جيره پايه با 3 %روغ ماهي با ويتامي Eوسلنيوم استاندارد تيمار 5 : شامل 125 %روغ ماهي با ويتامي Eاستانداردو سلنيوم %233 تيمار 6 : شامل 125 %روغ ماهي با ويتامي % 233 وسلنيوم E استاندارد تيمار 7 : شامل 125 %روغ ماهي با ويتامي Eوسلنيوم %233 تيمار 8 : شامل 125 %روغ ماهي با ويتامي Eوسلنيوم استاندارد تيمار 9 : شامل 3 %روغ ماهي با ويتامي Eاستانداردو سلنيوم %233 تيمار 13 : شامل 3 %روغ ماهي با ويتامي % 233 وسلنيوم E استاندارد تيمار 11 : شامل 3 %روغ ماهي با ويتامي Eوسلنيوم %233 تيمار 12 : شامل 3 %روغ ماهي با ويتامي نتایج و بحث سطوح اسيدهاي چرب اشباع زرده تخم نسبت به تغييرات اي اسيدهاي چرب در جيره غذايي حساسيت كمتري دارند. علت آن اي است كه اي اسيدهاي چرب بيشتر براي نيازهاي انرژي استفاده مي شوند تا اي كه در مقادير بزرگ بتوانند در گوشت و زرده تخم مرغ ذخيره شوند. سطح اسيد لينولنيك در زرده تخم مرغ هايي كه دانه كتان دريافت كرده بودند باالتري مقادير و در زرده تخم مرغهاي دريافت كننده پودر ماهي )به غير از گروه شاهد( پايي تري مقادير را دارا بودند.)Schneider et l. 1996( در تحقيقي پروفايل اسيد چرب و محتواي كلسترول تخم مرغ مرغ هاي تخم گذار تغذيه شده با purslne را بررسوي شود و دريافتند كه در اجر تغذيه با اي منبع توليد و وزن تخم مرغها به طور قابل تووجهي افوزايش موييابود ولوي در محتوواي كلسترول تخم مرغ كاهشي مشاهده نشد. همچني آن ها دريافتند كه تخم مرغ مرغهايي با رژيم غوذايي purslne از نظور اسيدهاي چرب Omeg-3 غني شدهانود و نسوبت اسويدهاي چورب Omeg-6 بوه Omeg-3 كواهش يافتوه اسوت.)Scheduler et l, 1997( 755

استفاده ازمنابع امگا تري مانند روغ ماهي هيچ گونه بو و طعمي را درتخم مرغ ايجاد نکردو به عنوان يوك منبوع حيوواني درافزايش خوشخوراكي منجربه عملکرد بهينه درگله گرديد. جدول 1 : اثرات مصرف سطوح متفاوت روغن ماهی ویتامین E وسلنیوم برعملكرد مرغ تخمگذار گروهای آزمایشی تعداد تخم مرغ درهفته مجموع وزن تخم مرغ تولیدی قفس/هفته/گرم مصرف خوراک گرم مرغ درهفته درصدتولید تخم مرغ میانگین تخم مرغ وزن 56/87 57/22 57/32 57/19 57/91 57/83 58/33 57/98 58/29 59/11 59/23 59/35 >. 755..5 2 91/19d 93/27e 91/65cd 91/82cd 91/72cd 95/83cd 95/91c 95/31cd 91/78cd 95/18cd 96/98 98/15 3/86f 1/28 1/18cd 1/17cd 1/27 1/15de 1/36e 1/26c 1/17cd 1/33 1/29 1/35 2335/51f 2213/87de 2237/92de 2237/28de 2283/62cd 2236/52de 2198/18e 2283/58cd 2233/86de 2319/11c 2379/97 2111/58 6/615d 6/529f 6/625cd 6/638cd 6/631cd 6/736cd 6/711c 6/675cd 6/635cd 6/685cd 6/793 6/891 1 1 6 2 4 9 1 3 6 11 11 11 سطح احتمال میانگین خطای آزمایشی >50551.715 >.151.625 >50551 2 0517 >50551.525 -e میانگینهایی که در هر ستون با حروف غیرمشابه نشان داده شدهاند در سطح 1/14 درصد دارای اختالف معنی دار هستند. ميانگي هاي كه حروف غيرمشابه دارند ازنظرآماري اختالف معني داري دارند) p<./05 تجزيه واريانس داده هاي جمع آوري شده بر عملکرد كه در جدول شماره 1 مشاهده مي شود نشان داد كه تفاوت معني داري در بي تيمارها وجود دارد) P<3/35 (. 755

حسيني واشان س افضلي ن ملکانه م ناصري م. ع رساني ع. 1388. غني سازي زرده تخم مرغ با اسيد هاي چرب Omeg-3 بلند زنجير با استفاده از روغ ماهي كليکا در جيره مرغ تخم گذار علوم و فنون كشاورزي و منابع طبيعي..111-131 17 منابع Vness B. W, Ann M. F. 2009. Dietry sources of unsturted ftty cids for nimls nd Rnil, C. -their trnsfer into met, milk nd eggs: A review. Livestock Science 126. 1 20. Agnes, N. Hnnh, W. nd Vijy, J. 2015. Omeg-3 Ftty Acid Profile of Eggs from Lying Hens Fed Diets Supplemented with Chi, Fish Oil,nd Flxseed. Journl of Food Science, Vol. 80. 1.180-187. Hechng, Y. Keum, T.H. Joe, M.R. nd Sung, W.S. 2014. Ftty Acid Composition nd Sensory Chrcteristics of Eggs Otined from Hens Fed Flxseed Oil, Dried Whiteit nd/or Fructo-oligoscchride. Asi Austrls, J.Anim. 27.7: 1026-1034 751

چكیده اثرات سطوح متفاوت پوست و دانه انار بر فراسنجه های خونی طیور تخمگذار * ايمان گودرزي جواد نصر دانشکده كشاورزي دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه گروه علوم دامي *Emil: imn.goudrzi1364@gmil.com در اي آزمايش تاجير سطوح متفاوت پوست و هسته انار بر فراسنجه هاي خوني مرغان تخمگذار مورد بررسي قرار گرفت. پنج تيمار آزمايش شامل : تيمار كنترل بعالوه تيمارهاي پوست و هسته انار در دو سطح 1333 گرم 2533 گرم در ت ميباشد. تعداد 153 قطعه مرغ تخم گذار سويه نيك چيك در قالب طرح كامال تصادفي و در 5 تيمار آزمايشي با سه تکرار و هر تکرار شامل 13 مرغ تخم گذاردر س آزمايش از تکرار هاي آزمايش 13 هفتگي تا 52 در قفس هاي استاندارد استفاده شدند. در انتهاي دوره 3 قطعه مرغ انتخاب شدند و پس از توزي نمونه خون جهت اندازه گيري تري گليسريد كلسترول VLDL LDL HDL گرفته شد. نتايج نشان داد كه بي تيمارهاي مختلف از لحاظ فراسنجه هاي خوني در بعضي از تيمارها اختالف معني دار ديده شد. کلید واژه : پوست انار هسته انار مرغ تخم گذار فراسنجه های خونی مقدمه صنعت طيور كشور جهت پاسخگويي به نيازهاي روزافزون به منابع پروتئي حيواني داراي رشدچشم گيري بوده است.نگهداري صنعتي طيور در ابعاد وسيع و به صورت فشرده امکان بروز بيماريها را افزايش داده كه جهت كاهش ميزان وقوع اي بيماريها و نيز كمك به افزايش رشد و بهبود صفات توليدي از موادشيميايي مختلف ازجمله آنتي بيوتيکها درواحدهاي پرورش طيوراستفاده ميشود.استفاده از آنتي بيوتيکها در زمينه ي مبارزه با عوامل بيماريزا و بهبود عملکرد دركنارآنها مشکالتي را نيز در برداشته است به همي دليل تمايل به استفاده از فرآورده ه يا پروتئيني ارگانيك در حال افزايش است.لذا اي آزمايش به منظور بررسي اجر افزودن پودر پوست و هسته انار بر فراسنجه هاي خوني مرغان تخم گذارانجام گرفت.انار بومي ايران مي باشد و همچني در آب و هواي مناطق خشك تر كاليفرنيا و آريزونا نيز پرورش مي يابد و در ايران عراق آذربايجان ارمنستان افغانستان پاكستان هندوستان روسيه بنگالدش و منطقه مديترانه اي چندي هزار سال است كه كشت مي شود و نيز در سراسر مناطق هيماليا آسياي جنوب شرقي هند و مناطق گرمسيري آفريقا كشت داده مي شود.تفاله دانه انار شامل هسته پوسته خارجي و مقدار اندكي پوست ميباشد و محصول فرعي كارخانجات آبگيري دانه انار است اي پسمانده دانه انار حاوي 6 تا 19 درصد چربي )براساس ماده خشك( است و 75 درصد اسيدهاي چرب آن را اسيد پونيسيك 1 تشکيل ميدهد كه خواص ضدسرطاني آن به اجبات رسيده است.عالوه براي تفاله دانه انار حاوي تركيبات پلي فنولي است كه عمدتا شامل اسيد االژيك و مشتقات آن پونيکاالژي و پونيکالي بوده كه به ترتيب استرهاي اسيد االژيك و اسيد گاليك محسوب مي شوند و خاصيت آنتي اكسيداني دارند)رجبيان و همکاران 1386 (.برخي مطالعات گزارش كرده اندكه پوست ريشه وبرگ هاي درخت انارهم مزاياي درماني وپزشکي دارند),. Seerm.n 2006 (.تحقيقات اخير نشان مي دهد كه مفيدتري جزء درماني انار عبارتند از: پونيکاالژي ا الژيك اسيد ا الژيتان ها )از جمله ( اسيد پونيسيك فالونوئيدها آنتوسيانيدي ها آنتوسياني ها فالونول هاي استروژنيك و فالون ها)رجبيان و 752

. باشد همکاران 1386 ( بآ. ميوه و دانه ها و پوست ميوه به وضوح حاوي هورمون هاي استروئيد ازجمله استرون هستند) l.,2007 Lnskyet (.مقدار چربي تفاله دانه انار در ارقام ايراني بي 66 تا 193 گرم در كيلوگرم ماده خشك مي باشد)عباسي و همکاران 2338(. مواد و روش ها انار مورد استفاده از كارخانجات تفاله گيري و پوست گيري اطراف شهرستان ساوه تهيه گرديد.اي طرح در تاريخ 1393/12/16 در مرغداري ابراهيمي واقع در 53 كيلومتري استان قم و به مدت 13 هفته از س 13 تا 52 هفتگي انجام شد.اي سال پرورش 63 متر طول 12 متر عرض و 2/13 متر ارتفاع داشت.درجه حرارت سال بي 23 تا 25 بود و دوره نوري 16 ساعت روشنايي و 8 ساعت تاريکي بود تهويه توسط 2 ف يك در يك و 8 ف 63 در 63 انجام وسيستم گرمايشي و سرمايشي توسط هيتر و چيلر انجام ميشد.سيستم دانخوري به صورت اتوماتيك و آبخوري بصورت نيپل مي حيوانات به طور تصادفي به پنج گروه و هر گروه شامل سه تکرار و هر تکرار شامل ده عدد مرغ به شرح ذيل تقسيم شدند. تيمار : 1 شامل جيره پايه بعالوه صفر گرم پوست و هسته انار ميباشد و جيره كنترل است. تيمار : 2 شامل جيره پايه بعالوه 1333 گرم در ت پوست انار. تيمار 3 : شامل جيره پايه بعالوه 2533 گرم در ت پوست انار. تيمار 1 : شامل جيره پايه بعالوه 1333 گرم در ت هسته انار. تيمار 5 : شامل جيره پايه بعالوه 2533 گرم در ت هسته انار ميباشد. از تيمار شاهد و تيمارهاي مربو به 1333 گرم و 2533 گرم هر كدام سه عدد مرغ )جمعا 15 مرغ( براي بررسي فراسنجه هاي خوني برداشته و سپس ازآنها خونگيري انجام شد.پس از انتقال نمونههاي خون به آزمايشگاه نمونه ها براي چند ساعت در فضاي آزمايشگاه نگهداري شد تا خون لخته شود و بتوان از آن سرم تهيه كرد. براي تهيه سرم لوله هاي حاوي خون لخته شده سانتريفوژ شدند و براي مدت 13 دقيقه و با سرعت 1533 دور در دقيقه تحت نيروي گريز از مركز قرار گرفتند.پس از خروج نمونه ها از دستگاه سانتريفيوژ با استفاده از يك سمپلر سرم نمونه ها جمع آوري و به ميکروتيوب هاي كه از قبل شماره بندي شده بودند انتقال داده شدند. اي نکته مورد توجه بود كه براي جلوگيري از مخلو شدن جزئي سرم هاي مختلف براي هر نمونه سمپلر تعويض گردد.سرم ها درون يخچال قرار گرفت تا در زمان مناسب براي هر آزمايش مورد استفاده قرار گيرند. نتایج و بحث مقايسه ميانگي پروفايل ليپيدي)برحسب )mg/dl در گروه هاي مختلف آزمايش در جدول شماره 1 نشان داده شده است. تجزيه واريانس داده هاي جمع آوري شده در پروفايل ليپيدي كه در جدول شماره 1 مشاهده مي شود نشان داد كه تفاوت معني داري در بي تيمارهاي صفات كلسترول ليپوپروتئي كم چگالي و ليپوپروتئي بسيار كم چگال وجود دارد) P<3/35 (. تري گليسيريد نوعي چربي موجود در بدن است كه از 13 اسيدچرب تشکيل شده. وقتي بدن بيش از حد مورد نياز خود انرژي دريافت كند اي كالري اضافي به تري گليسيريد تبديل مي شود. افزايش تري گليسيريد خون 75

كند. خطرناک است و باعث مي شود سرخرگ ها مسدود و به پانکراس آسيب برسد. به گفته محققان يکي از راه هاي كم كردن تري گليسيريد خون استفاده از كربوهيدرات هاي پيچيده كه از نظر مواد مغذي غني هستند وداراي انواع ويتامي ها و آنتي اكسيدانها هستند مفيد است. كه اي گفته محققان با نتايج اي آزمايش هم خواني دارد. كلسترول ماده اي است از جنس چربي كه در تمام سلول هاي بدن وجود دارد و در ساخت ديواره سلولي و برخي هورمون ها نقش مهمي را ايفا مي قسمت اعظم كلسترول در داخل بدن و توسط كبد ساخته مي شود. كلسترول انواع مختلفي HDL LDL( VLDL (دارد. ميزان باالي كلسترول در خون مضر است و باعث ايجاد حمله قلبي مي گردد. استفاده از سبزيجات و ميوه ها )نظير انار( سبب كاهش كلسترول خون مي گردد تيمار جدول 1 : اجرات پودر پوست و هسته انار بر فراسنجه هاي خوني مرغان تخمگذار سويه Nick Chik در 13 تا 52 هفتگي )گرم درت شاهد ) كلسترول 171/55 تريگليسريد 1/ 6 ليپوپروتئي پر چگال 55/55 ليپوپروتئي كم چگال 155/ ليپوپروتئي با چگالي بسيار پايي 370/11 334/90 155/55 75/55 1/ 2 1333 پوست 12 /55 14/77 175/ 65/ 1/ 7 1333 هسته 157/55 c 34/90 15 /55 65/55 1/ 6 2533 پوست 175/55 c 71/11 161/55 75/55 1/ 2 161/ 2533 هسته سطح احتمال ميانگي خطاي آزمايش 3/333 17/152 3/357 12/581 3/321 1/399 3/759 25/623 3/311 9/119 c كند. ميانگي هاي با حروف مشابه در هر ستون در سطح احتمال % 5 اختالف معني داري ندارند تجزيه واريانس داده هاي جمع آوري شده در پروفايل ليپيدي كه در جدول شماره 1 مشاهده مي شود نشان داد كه تفاوت معني داري در بي تيمارهاي صفات كلسترول ليپوپروتئي كم چگالي و ليپوپروتئي بسيار كم چگال وجود دارد) P<3/35 (. تري گليسيريد نوعي چربي موجود در بدن است كه از 13 اسيدچرب تشکيل شده. وقتي بدن بيش از حد مورد نياز خود انرژي دريافت كند اي كالري اضافي به تري گليسيريد تبديل مي شود. افزايش تري گليسيريد خون خطرناک است و باعث مي شود سرخرگ ها مسدود و به پانکراس آسيب برسد. به گفته محققان يکي از راه هاي كم كردن تري گليسيريد خون استفاده از كربوهيدرات هاي پيچيده كه از نظر مواد مغذي غني هستند وداراي انواع ويتامي ها و آنتي اكسيدانها هستند مفيد است. كه اي گفته محققان با نتايج اي آزمايش هم خواني دارد. كلسترول ماده اي است از جنس چربي كه در تمام سلول هاي بدن وجود دارد و در ساخت ديواره سلولي و برخي هورمون ها نقش مهمي را ايفا مي قسمت اعظم كلسترول در داخل بدن و توسط كبد ساخته مي شود. كلسترول انواع مختلفي HDL LDL( VLDL (دارد. ميزان باالي كلسترول در خون مضر است و باعث ايجاد حمله قلبي مي گردد. استفاده از سبزيجات و ميوه ها )نظير انار( سبب كاهش كلسترول خون مي گردد. 755

در خصوص ميزان كلسترول خون با توجه به جدول مرغان مصرف كننده جيره حاوي 1333 گرم در ت پوست انار كمتري مقدار كلسترول را با 123/33 در مقايسه با تيمار شاهد و مرغان مصرف كننده جيره حاوي 1333 گرم در ت هسته انار بيشتري ميزان كلسترول را با 181/33 در مقايسه با تيمار شاهد داشتند. با توجه به جدول بي مصرف جيره و ميزان كلسترول بي تيمارهاي شاهد و 1333 گرم در ت پوست با بقيه تيمارها اختالف معني دار شد. در طرح انجام شده ساكي و همکارانش در خصوص ميزان كلسترول در تيمار 5 درصد در جيره نسبت به تيمار شاهد افزايش داشت كه نشان دهنده اجر معني دار جيره بر روي كلسترول مي باشد. در اي آزمايش هم ميزان كلسترول در تيمار 1333 گرم در ت هسته انار نسبت به بقيه تيمارها داراي اختالف معني دار شد كه با طرح حاضرهم خواني دارند. در پژوهشي كه حسيني و همکاران در سال 1392 انجام دادند از سطوح متفاوت تفاله هسته انار در يك طرح كامال تصادفي استفاده كردند. به منظور بررسي تاجير تفاله انار از تعداد 283 قطعه جوجه نر راس يك روزه در 7 تيمار با 1 تکرار كه هر تکرار نيز شامل 13 جوجه مي شد در قفس هاي آزمايشي تقسيم شدند. مدت انجام اي آزمايش از 1 روزگي تا 12 روزگي ادامه يافت در انتهاي دوره آزمايش و پس از پوست كني و جدا كردن محتويات بطني وزن الشه و درصد وزني اندام هاي داخلي خوراكي و غيرخوراكي مشخص شد. در 12 روزگي غلظت كلسترول دو پرنده از هر تکرار تعيي شد. غلظت كلسترول سرم خون بي تيمارها تفاوت معني داري را نشان نداد كه با طرح حاضر هم خواني ندارد. در پژوهشي كه بر روي تاجير پوست و عصاره انار بر روي موش ها انجام شد (2009,. Hossin (Ftm Li Ahmed. در خصوص كلسترول بي تيمارهاي اختالف معني داري مشاهده شد كه با پژوهش حاضر و پژوهش ساكي و همکارانش هم خواني دارد ولي با پژوهش حسيني و همکاران هم خواني ندارد. در خصوص ميزان تريگليسريد با توجه به جدول مرغاني كه از جيره هاي 1333 گرم در ت پوست و جيره 2533 گرم در ت هسته انار استفاده كردند كمتري ميزان تريگليسريد را با مقدار 1/316 در مقايسه با تيمار شاهد و مرغاني كه از جيره حاوي 2533 گرم در ت پوست انار استفاده كردند بيشتري ميزان تريگليسريد را با 1/353 در مقايسه با تيمار شاهد داشتند. با توجه به جدول بي مصرف جيره و ميزان تريگليسيريد در هيچ كدام از تيمارها اختالف معني دار نشد. در آزمايش انجام شده توسط ساكي و همکاران تاجير قابل توجهي از تفاله انار در سطح سرمي تريگليسيريد مشاهده نشد كه با آزمايش انجام شده حاضر هم خواني دارد. در پژوهشي كه حسيني و همکاران در سال 1392 انجام دادند در 12 روزگي غلظت تريگليسيريد تعيي شد. غلظت تريگليسيريد بي تيمارها تفاوت معني داري را نشان نداد. در قسمت تريگليسيريد اي پژوهش با پژوهش ما و همچني پژوهش ساكي و همکاران هم خواني دارد. در پژوهشي كه بر روي تاجير پوست و عصاره انار بر روي موش ها انجام شد (2009,. Hossin (Ftm Li Ahmed. در خصوص ميزان تريگليسيريد در اي مطالعه اختالف معني داري در بي تيمارها مشاهده شد كه با پژوهش حاضر پژوهش ساكي و همکاران و همچني پژوهش حسيني و همکاران هم خواني نداشت. در خصوص ميزان ليپوپروتئي با چگالي باال با توجه به جدول مرغان مصرف كننده جيره هاي حاوي 1333 گرم در ت پوست انار و 2533 گرم در ت هسته كمتري ميزان را با 18/667 در مقايسه با تيمار شاهد و مرغان مصرف كننده جيره فاقد پوست و هسته بيشتري ميزان را با 63/33 داشتند. با توجه به جدول بي مصرف جيره و ميزان ليپوپروتئي پر چگال اختالف معني دار نشد. در آزمايش انجام شده توسط ساكي و همکاران تاجير قابل توجهي از تفاله انار در سطح 757

سرمي ليپيوپروتئي با چگالي باال مشاهده نشد كه با آزمايش انجام شده حاضر هم خواني دارد. در پژوهشي كه حسيني و همکاران در سال 1392 انجام شد در 12 روزگي غلظت ليپوپروتئي با دانسيته باال تعيي شد. در خصوص ليپوپروتي با دانسيته باال در پژوهش حسيني اختالف معني داري بي تيمار شاهد و تيمار 5 درصد تفاله انار مشاهده شد كه با طرح حاضر به دليل معني دار نشدن در هيچ سطحي از تيمارها هم خواني ندارد. در پژوهشي كه بر روي تاجير پوست و عصاره انار بر روي موش ها انجام شد) 2009,. Hossin )Ftm Li Ahmed. در خصوص ليپوپروتئي با چگالي باال اختالف معني داري در تيمارها مشاهده شد كه با پژوهش حاضر و پژوهش ساكي هم خواني ندارد ولي با پژوهش حسيني هم خواني دارد. در خصوص ميزان ليپوپروتئي كم چگال با توجه به جدول مرغاني كه از جيره حاوي 1333 گرم در ت هسته انار استفاده كردند كمتري ميزان را با 113/33 در مقايسه با تيمار شاهد و مرغاني كه از جيره حاوي 1333 گرم در ت پوست انار استفاده كردند بيشتري ميزان را با 189/33 در مقايسه با تيمار شاهد داشتند. با توجه به جدول بي مصرف جيره و مقدار ليپوپروتئي كم چگالي بي تيمارهاي 1333 گرم در ت هسته تيمارهاي شاهد و 1333 گرم در ت پوست و 2533 گرم در ت پوست اختالف معني دار شد. در پژوهشي كه حسيني و همکاران در سال 1392 انجام دادند در 12 روزگي غلظت ليپوپروتئي با دانسيته پايي سرم خون دو پرنده از هر تکرار تعيي شد. غلظت ليپوپروتئي با دانسيته پايي سرم خون بي تيمارها تفاوت معني داري را نشان نداد. در خصوص ميزان ليپو پروتيئ با چگالي پايي با توجه به معني دار شدن پژوهش ما اي پژوهش هم خواني ندارد و تاجير تفاله انار را بر روي خصوصيات گفته شده را رد مي كند. در پژوهشي كه بر روي تاجير پوست و عصاره انار بر روي موش ها انجام شد,. Hossin (Ftm Li Ahmed (2009. در خصوص ليپوپروتئي با چگالي پايي اختالف معني داري در بي تيمارهاي مختلف ديده شد كه با پژوهش حاضر هم خواني دارد ولي با پژوهش حسيني و همکاران هم خواني ندارد. در خصوص ليپوپروتئي با چگالي بسيار پايي اختالف معني داري در بي تيمارهاي مختلف مشاهده كه با طرح حاضر هم خواني دارد كه احتماال نشان دهنده تاجير پوست انار بر ميزان ليپوپروتئي با چگالي بسيار پايي است. منابع در خصوص ليپوپروتئي با چگالي بسيار پايي با توجه به جدول مرغاني كه از جيره حاوي 1333 گرم در ت هسته انار استفاده كردند كمتري ميزان را با 31/33 در مقايسه با تيمار شاهد و مرغاني كه از جيره حاوي 1333 گرم در ت پوست انار استفاده كردند بيشتري ميزان را با 111/667 در مقايسه با تيمار شاهد داشتند. با توجه به جدول بي مصرف جيره و ميزان ليپوپروتئي با چگالي بسيار پايي بي تيمار شاهد و تيمار 1333 گرم در ت هسته اختالف معني دار شد. رجبيان فالح حسيني ح كرمي م رسولي الف و فقيه زاده. 1386. بررسي اجر آبميوه و روغ ليپيدهاي سرم خون و پيشرفت آترواسکلروز در خرگوش هاي هايپر كلسترولمي. فصلنامه گياهان داروئي. دانه انار بر تراز سيد محمد حسيني محس آملي سيد جالل مدرسي. 1392. اجر سطوح مختلف تفاله دانه انار برصفات عملکردي و برخي از فراسنجه هاي خوني جوجه هاي گوشتي. تحقيقات توليدات دامي Seerm NP, Adms LS, Henning SM, Niu Y, Zhng Y, Nir MG, et l. In vitro ntiprolifertve, poptotic ndntioxidnt ctivities of puniclgin, ellgic cid 755

nd totl pomegrnte tnnin extrct re enhnce in comintion with other polyphenols s found in pomegrnte juice. J Nutr Biochem. 2005; 16(6): 360-7. Lnsky E, Newmn RA. Punic grntum (pomegrnte) nd its potentil for prevention nd tretment of inflmmtion nd cncer. J Ethnophrmcol. 2007; 109(2): 177-206. Asi H, Rezei K nd Rshidi L. 2008. Extrction of essentil oils from the seeds of pomegrnte using orgnic solvents nd supercriticl CO2. J Am Oil Chem Soc85:83 89. A.A Ski, M.Ret, P.Zmni nd A. Yousefi The Effects of Different Levels of Pomegrnte Seed Pulp with Multi Enzyme on Performnce, Egg Qulity nd Serum Antioxidnt in Lying Hens Ftm Li Ahmed Hossin Effect of pomegrnte(punic grntum) peels nd its extrct on oese hypercholesterolemic rts Pkistn journl of nutrition 1251-1257, 2009 755

چكیده: اثرات سطوح متفاوت پودر پوست و پودر هسته انار بر اسیدهای چرب امگا 6 در تخممرغ ایمان گودرزی جواد نصر دانشکده كشاورزي دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه گروه علوم دامي ساوه ايران Emil: imn.goudrzi1364@gmil.com در اي آزمايش تاجير سطوح متفاوت پودر پوست و پودر هسته انار بر اسيدهاي چرب امگا 3 تخممرغ مورد بررسي قرار گرفت. پوست و هسته انار در سطوح متفاوت 1333 گرم و 2533 گرم در ت استفاده شد. تعداد 153 قطعه مرغ تخم گذار سويه نيك چيك در قالب طرح كامال تصادفي و در 5 تيمار آزمايشي با سه تکرار و هر تکرار شامل 13 جوجه در قفس هاي استاندارد تقسيم شدند.13 هفتگي شروع آزمايش و 52 هفتگي پايان آزمايش بود. در انتهاي دوره آزمايش از تکرار هاي مربو به هرتيمار 3 عدد تخم مرغ انتخاب شد پس از توزي براي اندازه گيري خصوصيات مورد نظر به آزمايشگاه فرستاده شد.نتايج نشان داد كه بي تيمارهاي مختلف از نظر پروفايل اسيدهاي چرب اختالف هاي معني داري تيمارها وجود دارد و تخم مرغاني كه از جيره حاوي 2533 گرم در ت پوست استفاده كردند كمتري امگا 3 را به ميزان 2/977 در مقايسه با تيمار شاهد و تخم مرغاني كه از جيره حاوي 2533 گرم در ت هسته انار استفاده كردند بيشتري ميزان امگا 3 را به ميزان 1/991 در مقايسه با تيمار شاهد داشتند. کلید واژه : پودر پوست انار پودر هسته انار تخم مرغ پروفایل اسیدهای چرب. مقدمه تخم مرغ يکي از مواد غذايي است كه به دليل ويژگيهاي خاص خود به طور گسترده اي در سني مختلف استفاده مي شود و مقبوليت زيادي دارد و ميزان كلسترول آن مانع اصلي مصرف بيشتر آن مي باشد.در سالهاي اخير توجه زيادي به تركيب ليپيد زرده تخم مرغ به دليل ارتبا با بيماريهاي قلبي - عروقي و بعضي سرطان ها شده است لذا اي آزمايش به منظور بررسي اجر افزودن پودر پوست و هسته انار بر اسيد هاي چرب امگا 3 زرده تخم مرغ انجام گرفت.انار بومي ايران مي باشد و همچني در آب و هواي مناطق خشك تر كاليفرنيا و آريزونا نيز پرورش مي يابد. تفاله دانه انار شامل هسته پوسته خارجي و مقدار اندكي پوست ميباشد و محصول فرعي كارخانجات آبگيري دانه انار است اي پسمانده دانه انار حاوي 6 تا 19 درصد چربي )براساس ماده خشك( است و 75 درصد اسيدهاي چرب آن را اسيد پونيسيك 1 تشکيل ميدهد كه خواص ضدسرطاني آن به اجبات رسيده است.عالوه براي تفاله دانه انار حاوي تركيبات پلي فنولي است كه عمدتا شامل اسيد االژيك و مشتقات آن پونيکاالژي و پونيکالي بوده كه به ترتيب استرهاي اسيد االژيك و اسيد گاليك محسوب مي شوند و خاصيت آنتي اكسيداني دارند)رجبيان و همکاران 1386 (.تحقيقات اخير نشان مي دهد كه مفيدتري جزء درماني انار عبارتند از: ا الژيك اسيد ا الژيتان ها )از جمله پونيکاالژي ( اسيد پونيسيك فالونوئيدها آنتوسيانيدي ها آنتوسياني ها فالونول هاي استروژنيك و فالون ها )رجبيان و همکاران 1386 ). آب ميوه و دانه ها و پوست ميوه به وضوح حاوي هورمون هاي استروئيد ازجمله استرون هستند( l.,2007 (Lnsky et. مقدار چربي تفاله دانه انار در ارقام ايراني بي 66 تا 193 گرم در كيلوگرم ماده خشك مي باشد )عباسي و همکاران 2338(. مواد و روش ها 755

. باشد انار مورد استفاده از كارخانجات تفاله گيري و پوست گيري اطراف شهرستان ساوه تهيه گرديد.اي طرح در تاريخ 1393/12/16 در مرغداري ابراهيمي واقع در 53 كيلومتري استان قم و به مدت 13 هفته از س 13 تا 52 هفتگي انجام شد.اي سال پرورش 63 متر طول 12 متر عرض و 2/13 متر ارتفاع داشت.درجه حرارت سال بي 23 تا 25 بود و دوره نوري 16 ساعت روشنايي و 8 ساعت تاريکي بود تهويه توسط 2 ف يك در يك و 8 ف 63 در 63 انجام و و سيستم گرمايشي و سرمايشي توسط هيتر و چيلر انجام ميشد. سيستم دانخوري به صورت اتوماتيك و آبخوري بصورت نيپل مي حيوانات به طور تصادفي به پنج گروه و هر گروه شامل سه تکرار و هر تکرار شامل ده عدد مرغ به شرح ذيل تقسيم شدند. تيمار : 1 شامل جيره پايه بعالوه صفر گرم پوست و هسته انار ميباشد و جيره كنترل است. تيمار : 2 شامل جيره پايه بعالوه 1333 گرم در ت پوست انار. تيمار 3 : شامل جيره پايه بعالوه 2533 گرم در ت پوست انار. تيمار 1 : شامل جيره پايه بعالوه 1333 گرم در ت هسته انار. تيمار 5 : شامل جيره پايه بعالوه 2533 گرم در ت هسته انار ميباشد. از تيمار شاهد و تيمارهاي مربو به 1333 گرم و 2533 گرم هر كدام سه عدد تخم مرغ )جمعا 15 تخم مرغ( براي بررسي اسيدهاي چرب امگا 3 موجود در زرده برداشته و مورد آزمايش قرار گرفت.روش اندازه گيري به صورت بود كه ابتدا زرده به طور كامل از سفيده جدا شده و به بشر انتقال داده مي شود و حدود 133 ميلي ليتر متانول به آن اضافه شده و توسط مخلو ك آهنربايي به مدت نيم ساعت مخلو مي گردد سپس 53 ميلي ليتر هگزان نرمال اضافه كرده و نيم ساعت ديگر مخلو كردن را ادامه مي دهيم بعد از توقف مخلو كردن و دو فاز شدن محلول ها)فاز هگزان و روغني باال قرار مي گيرد.بخش هگزاني را جدا كرده و به بال 533 ميلي ليتري انتقال مي دهيم و سپس 53 ميلي ليتر ديگر هگزان نرمال به بشر اول اضافه و مخلو كردن را به مدت نيم ساعت ديگر ادامه مي دهيم و مجدد بعد از توقف اختال و جدا شدن فازها از هم فاز روغني )هگزان( را به بال قبلي كه هگزان مرحله اول را به آن اضافه كرده بوديم انتقال داده و در دماي پايي حدود 53 درجه حالل هگزان را توسط دستگاه روتاري اپراتور جدا كرده و حالل باقيمانده را در بال توسط جريان گاز ازت خارج مي كنيم سپس روغ بدست آمده را به روش زير مشتق سازي )متيالسيون(مي كنيم : حدود نيم گرم روغ را با 2 ميلي ليتر پتاس متانولي 2 موالر و 2 ميلي ليتر هگزان نرمال به مدت 33 جانيه توسط مخلو ك گردابي )ورتکس( در لوله شيشه اي مخلو كرده و به فاصله هاي هر سه تا چهار دقيقه يك بار تا حداكثر 23 دقيقه مخلو كردن را ادامه داده و در نهايت از فاز روغني كه حاوي هگزان و متيل استر است براي تزريق به دستگاه گاز كروماتوگراف استفاده مي كنيم. نتایج و بحث در خصوص درصد اسيد آلفا لينولنيك (w3 C18:3) با توجه به جدول شماره 1 تخم مرغان مصرف كننده جيره حاوي 1333 گرم در ت هسته كمتري درصد اسيد را با مقدار 3/331 در مقايسه با تيمار شاهد و تخم مرغان مصرف كننده جيره 755

حاوي 2533 گرم در ت هسته بيشتري درصد اسيد را با مقدار 3/112 در مقايسه با تيمار شاهد داشت با توجه به جدول بي مصرف جيره و درصد اسيد آلفالينولنيك در هيچ كدام از تيمارها اختالف معني دار نشد. در خصوص ميزان اسيد آلفالينولنيك (w3 C18:3) با توجه به جدول شماره 1 تخم مرغاني كه از جيره حاوي 1333 گرم در ت هسته انار استفاده كردند كمتري اسيد را با ميزان 3/952 در مقايسه با تيمار شاهد داشتند و تخم مرغاني كه از جيره حاوي 2533 گرم در ت هسته انار استفاده كرده بودند بيشتري اسيد را با ميزان 1/358 در مقايسه با تيمار شاهد داشت با توجه به جدول بي مصرف جيره و ميزان اسيد آلفالينولنيك در هيچ كدام از تيمارها اختالف معني دار نشد. در خصوص درصد اسيد ايکوزا پنتانوئيك امگا ep) 3 C20:5) w3 با توجه به جدول شماره 1 تخم مرغاني كه از جيره حاوي 2533 گرم در ت پوست استفاده كردند كمتري درصد اسيد را با ميزان 3/333 در مقايسه با تيمار شاهد و تخم مرغاني كه از جيره حاوي 2533 گرم در ت هسته انار استفاده كردند بيشتري درصد اسيد را با ميزان 3/181 در مقايسه با تيمار شاهد داشتند با توجه به جدول بي مصرف جيره و درصد اسيد ايکوزاپنتانوئيك در هيچ كدام از تيمارها اختالف معني دار نشد. در خصوص اسيد ايکوزا پنتانوئيك امگا ep) 3 C20:5) w3 با توجه به جدول شماره 1 تخم مرغان مصرف كننده جيره حاوي 2533 گرم در ت پوست انار كمتري اسيد را با ميزان 3/393 در مقايسه با تيمار شاهد وتخم مرغان مصرف كننده جيره حاوي 2533 گرم در ت هسته انار بيشتري درصد اسيد را با ميزان 3/553 در مقايسه با تيمار شاهد داشتند با توجه به جدول بي مصرف جيره و اسيد ايکوزاپنتانوئيك در هيچ كدام از تيمارها اختالف معني دار نشد. در خصوص درصد اسيد پونيسيك (C18) با توجه به جدول شماره 1 جيره فاقد پوست و هسته كمتري درصد اسيد را با ميزان 3/319 و جيره حاوي 2533 گرم در ت هسته انار بيشتري درصد اسيد را با ميزان 3/295 در مقايسه با تيمار شاهد داشتند با توجه به جدول بي مصرف جيره و درصد اسيد پونيسيك بي تيمارهاي شاهد 1333 هسته 2533 پوست و تيمار 2533 هسته اختالف معني دار شد. در خصوص ميزان اسيد پونيسيك (C18) با توجه به جدول شماره 1 تخم مرغان مصرف كننده جيره فاقد پوست و هسته كمتري اسيد را با ميزان 3/353 و تخم مرغان مصرف كننده جيره حاوي 2533 گرم در ت هسته بيشتري اسيد را با ميزان 3/938 در مقايسه با تيمار شاهد داشتيم با توجه به جدول بي مصرف جيره و ميزان اسيد پونيسيك بي تيمارهاي شاهد 1333 هسته 2533 پوست و تيمار 2533 هسته اختالف معني دار شد. اسيد پونيسيك )اسيد لينولنيك مزدوج 9 -سيس 11 -ترانس 13 -سيس( يك اسيد چرب غير اشباع داراي سه پيوند دوگانه مزدوج است كه غلظت آن در تفاله دانه ارقام مختلف انار ايران بي 65 تا 83 درصد كل چربي تفاله دانه مي باشد )عباسي و همکاران 2338(. اسيد پونيسيك موجود در هسته انار داراي خواص ضد التهابي مسک دردهاي عضالني و اجر آنتي اكسيداني است. خاصيت آنتي اكسيداني اي روغ با جلوگيري از اكسيداسيون اسيدهاي چرب و در نهايت تقويت سيستم ايمني در جلوگيري از بيماري هايي نظير سرطان پوست سرطان پروستات سرطان سينه روده بزرگ چاقي بيش از حد ديابت و اختالالت گوارشي موجر است. يکي از مطالعات انجام شده توسط l.,2014) (Lei wng et در دو غلظت مختلف آب انار )1 درصد و 5 درصد ) با استفاده از خط سلول سرطان پروستات و يك خط سلول ساده نشان داد كه يك درصد آب انار قادر به مهار رشد سلول هاي سرطاني بود همچني در سطح 5 درصد نيز نشان داد كه قادر به كشت سلول هاي سرطاني مي باشد. البته در سطح 755

يك درصد نيز توانست باعث مهار مهاجرت سلول هاي سرطاني بشود. در پژوهشي كه دانا و همکاران در سال 2313 بر روي اجر آنژيوژنيك عصاره پوست انار بر سلول هاي آندوتليال بند ناف انجام دادند نشان داد كه عصاره پوست انار موجب كاهش معني دار ميزان آنژيوژنز مي شود و با افزايش ميزان مصرف عصاره ميزان آنژيوژنز نيز كاهش مي يابد. در مطالعه اي كه (2003,. l (toi et انجام گرفت براي اولي بار پتانسيل هاي آنتي آنژيوژنيك انار نشان داده شد. در اي مطالعه آنها نشان دادند پلي فنول هاي موجود در انار هستند كه خاصيت آنتي آنژيوژنيك آن را اعمال مي كنند. گزارش شده است كه ميوه آب دانه و روغ بر سرطان پروستات پستان پوست روده بزرگ ريه دهان و خون از طريق مکانيسم هاي آنتي اكسيداني ضد تکثيري )مهار رشد اختالل در سيکل سلولي و آپوپتوز ) مهار آنژيوژنز و ضد التهابي اجر مي گذارد. پژوهش هاي اخير همچنان نشان مي دهد تركيبات انار مهار آنژيوژنز را از طريق كاهش بيان فاكتور رشد آندوتليال عروقي در رده سلول 7 MCF سرطان پستان و سلول هاي آندوتليال وريد بند ناف انسان انجام مي دهند. در خصوص درصد اسيد دوكوزا پنتانوئيك اسيد امگا (w3 3 C22:5) با توجه به جدول شماره 1 جيره حاوي 2533 گرم در ت پوست كمتري درصد اسيد را با ميزان 3/351 در مقايسه با تيمار شاهد و جيره حاوي 2533 گرم در ت هسته بيشتري درصد اسيد را با ميزان 3/383 در مقايسه با تيمار شاهد در مرغان داشت با توجه به جدول بي مصرف جيره و درصد اسيد دوكوزاپنتانوئيك بي تيمار 2533 هسته و بقيه تيمارها اختالف معني دار شد. جدول 1 : اثرات پودر پوست و هسته انار بر خصوصیات تخم های مرغان تخمگذار سویه Nick Chik در 26 تا 41 هفتگی اسيد ايکوزاپنتانوئيك C20:5w3ep میلی گرم ( گرم / ) اسيد آلفالينولنيك C18:3w3 میلی گرم ( گرم / ) ) تيمار درت )گرم اسيد آلفالينولنيك اسيد ايکوزا پنتانوئيك اسيد پونيسيك اسيد پونيسيك C18 میلی ( گرم / گرم اسيد دوكوزاپنتانوئيك C22:5w3 ) )درصد( C18 )درصد( C20:5w3ep )درصد( C18:3w3 )درصد( 3/363 3/353 3/319 3/155 3/351 7/470 شاهد 7/117 3/386 3/539 3/177 3/283 3/393 3/319 1333 پوست 7/103 3/367 3/111 3/317 3/376 3/119 7/471 1333 هسته 7/174 3/351 3/257 3/388 3/393 3/333 3/740 2533 پوست 7/197 3/383 3/938 3/295 3/553 3/181 3/173 2533 هسته 7/441 3/353 3/376 3/323 3/321 3/286 3/333 3/196 3/128 سطح احتمال 3/159 3/352 3/152 3/319 3/176 3/351 ميانگي خطاي آزمايش c ميانگي هاي با حروف مشابه در هر ستون در سطح احتمال % 5 اختالف معني داري ندارند در خصوص ميزان اسيد دوكوزا پنتانوئيك اسيد امگا (w3 3 C22:5) با توجه به جدول شماره 2 تخم مرغاني كه از جيره حاوي 2533 گرم درت پوست استفاده كردند كمتري اسيد را با ميزان 3/117 در مقايسه با تيمار شاهد وتخم 751

مرغاني كه از جيره حاوي 1333 گرم درت پوست استفاده كردند بيشتري اسيد را باميزان 3/261 در مقايسه با تيمار شاهد داشتند با توجه به جدول بي مصرف جيره واسيد دوكوزاپنتانوئيك بي تيمار 2533 هسته و بقيه تيمارها اختالف معني دار شد در خصوص درصد اسيد دوكوزا هگزانوئيك اسيد امگا (w3 3 C22:6) با توجه به جدول شماره 2 جيره حاوي 2533 گرم در ت هسته انار كمتري درصد اسيد را با ميزان 3/317 در مقايسه با تيمار شاهد و جيره حاوي 1333 گرم در ت هسته انار بيشتري درصد اسيد را با ميزان 3/189 در مقايسه با تيمار شاهد داشتيم با توجه به جدول بي مصرف جيره و درصد اسيد دوكوزاپنتانوئيك در هيچ كدام از تيمارها اختالف معني دار نشد در خصوص اسيد دوكوزا هگزانوئيك اسيد امگا (w3 3 C22:6) با توجه به جدول شماره 2 تخم مرغاني كه از جيره 2533 گرم در ت هسته استفاده كردند كمتري اسيد را با ميزان 3/983 در مقايسه با تيمار شاهد و تخم مرغاني كه از جيره حاوي 1333 گرم در ت هسته استفاده كردند بيشتري اسيد را با ميزان 1/532 در مقايسه با تيمار شاهد داشتند با توجه به جدول بي مصرف جيره و ميزان اسيد دوكوزاپنتانوئيك در هيچ كدام از تيمارها اختالف معني دار نشد. در خصوص درصد كل امگا 3 با توجه به جدول شماره 2 تخم مرغان مصرف كننده جيره حاوي 2533 گرم در ت پوست انار كمتري درصد امگا 3 را با ميزان 1/339 در مقايسه با تيمار شاهد و تخم مرغان مصرف كننده جيره حاوي 2533 گرم در ت هسته انار بيشتري درصد امگا 3 را با ميزان 1/625 در مقايسه با تيمار شاهد داشتند با توجه به جدول بي مصرف جيره و درصد امگا 3 در هيچ كدام از تيمارها اختالف معنا دار نشد.در خصوص كل امگا 3 با توجه به جدول شماره 2 تخم مرغاني كه از جيره حاوي 2533 گرم در ت پوست استفاده كردند كمتري امگا 3 را به ميزان 2/977 در مقايسه با تيمار شاهد و تخم مرغاني كه از جيره حاوي 2533 گرم در ت هسته انار استفاده كردند بيشتري ميزان امگا 3 را به ميزان 1/991 در مقايسه با تيمار شاهد داشتند با توجه به جدول بي مصرف جيره و ميزان كل امگا 3 تيمار 2533 گرم در ت پوست با تيمار 2533 گرم در ت هسته داراي اختالف معني دار شد. جدول 2 : اجرات پودر پوست و هسته انار بر اسيدهاي چرب امگا 3 تخم هاي مرغان تخمگذار سويه Nick Chik در 13 تا 52 هفتگي تيمار اسيد اسيد اسيد امگا 3 امگا 3 )گرم درت ) دوكوزاپنتانوئيك C22:5w3 )گرم/ ميلي گرم( دوكوزاهگزانوئيد دوكوزاهگزانوئيد C22:6w3 )گرم/ ميلي گرم( )كل( )درصد( 3/170 )كل( )گرم/ ميلي گرم( 1/394 3/104 C22:6w3 )درصد( 7/411 3/183 شاهد 1/933 3/341 3/131 7/479 1333 پوست 3/261 1/449 3/197 3/711 7/434 1333 هسته 3/238 1/400 3/714 3/179 7/411 2533 پوست 3/117 4/443 3/917 7/437 7/130 2533 هسته 1/155 3/219 3/551 3/272 3/618 3/568 3/318 سطح احتمال 3/175 3/215 3/371 3/229 ميانگي خطاي آزمايش c ميانگي هاي با حروف مشابه در هر ستون در سطح احتمال % 5 اختالف معني داري ندارند 752

منابع. رجبيان فالح حسيني ح كرمي م رسولي الف و فقيه زاده. 1386. بررسي اجر آبميوه و روغ دانه انار بر تراز ليپيدهاي سرم خون و پيشرفت آترواسکلروز در خرگوش هاي هايپر كلسترولمي فصلنامه گياهان داروئي. Lnsky E, Newmn RA. Punic grntum (pomegrnte) nd its potentil for prevention nd tretment of inflmmtion nd cncer. J Ethnophrmcol. 2007; 109(2): 177-206. Asi H, Rezei K nd Rshidi L. 2008. Extrction of essentil oils from the seeds of pomegrnte using orgnic solvents nd supercriticl CO2. J Am Oil Chem Soc85:83 89. Lei wng, Mnuel mrtins-green. Pomegrnte nd Its Components s Alterntive Tretment for Prostte Cncer. Deprtment of Cell Biology nd Neuroscience, University of Cliforni Riverside, Riverside, CA 92521, USA;2014 Nsim dn, Hghjooy Sh, Jvnmrd, Fzilti M, Pilehvrin A. Anti-ngiogenic effect of pomegrnte peel extrct (Punic grntum L.) on Humn Umilicl Vein Endothelil Cells. Physiology Reserch Center, Isfhn University of Medicl Sciences, Isfhn, Irn. 2013. Toi M,. Bndo H, Rmchndrn C, et l.preliminry studies on the nti-ngiogenic potentil of pomegrnte frctions in vitro nd in vivo. Angiogenesis. 2003;6(2):121-8. 75

چكیده اثرات سطوح متفاوت پوست و دانه انار بربافت شناسی روده طیور تخمگذار * ايمان گودرزي جواد نصر دانشکده كشاورزي دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه گروه علوم دامي ساوه ايران Emil: imn.goudrzi1364@gmil.com در اي آزمايش تاجير سطوح متفاوت پوست و هسته انار بر بافت شناسي روده مرغان تخمگذار مورد بررسي قرار گرفت. پنج تيمار آزمايش شامل : تيمار كنترل بعالوه تيمارهاي پوست و هسته انار در دو سطح 1333 گرم 2533 گرم در ت ميباشد. تعداد 153 قطعه مرغ تخم گذار سويه نيك چيك در قالب طرح كامال تصادفي و در 5 تيمار آزمايشي با سه تکرار و هر تکرار شامل 13 مرغ تخم گذاردر س 13 هفتگي تا 52 در قفس هاي استاندارد استفاده شدند. در انتهاي دوره آزمايش از تکرار هاي آزمايش 3 قطعه مرغ انتخاب شدند و پس از توزي و كشتار نمونه بافت روده جهت اندازه گيري طول ويلي عرض ويلي و عمق كريپت گرفته شد. نتايج نشان داد كه بي تيمارهاي مختلف از لحاظ فراسنجه هاي خوني در بعضي از تيمارها اختالف معني دار ديده نشد.عالوه بر اي نتايج اي مطالعه نشان داد كمتري عمق كريپت را در تيمارهاي 1333 گرم در ت و 2533 گرم در ت هسته با مقدار 116/667 در مقايسه با تيمار شاهد و بيشتري عمق كريپت را در تيمارهاي 1333 گرم در ت پوست و 2533 گرم در ت پوست با مقدار 166/667 در مقايسه با تيمار شاهد داشتيم کلید واژه : پوست انار هسته انار مرغ تخم گذار بافت روده مقدمه پروبيوتيكها ميکروارگانيسمهاي زندهاي هستند كه مصرف كافي آنها سبب نمايان شدن اجرات سالمت بخش در بدن ميزبان ميشود. بر اي اساس باكتريهاي پروبيوتيك موجود در محصوالت خوراكي نه تنها بايد داراي مشخصههاي عملکردي و سودمند براي سالمتي باشند بلکه از قابليت ماندگاري در دستگاه گوارش هم برخوردار باشند (Gison (2004,. l.et اي ويژگيها شامل رشد و بقاي ارگانيسمها در روند توليد محصول نگهداري و پس از مصرف حي انتقال از معده به روده است. پروبيوتيكها بر تعادل باكتريهاي مفيد و مضر روده تأجير ميگذارد و اي تعادل را به نفع افزايش جمعيت باكتريهاي مفيد تغيير ميدهند در حقيقت پروبيوتيكها از همي طريق اجرات سالمت بخش خود را در بدن القا ميكند( 2004,. l (Rchmilewitz et. دوز پروبيوتيك مصرف شده عامل مهمي است كه بر تراكم ميکروارگانيسمهاي موجود در بخشهاي مختلف دستگاه گوارش تأجير ميگذارد. پروبيوتيكها همچني قادرند اختالالت ميکروبوتاي روده پس از درمان آنتيبيوتيکي را به حداقل برسانند (2004,. l (Rchmilewitz et. پري بيوتيك ها تركيبات ويژه اي) بتا 1 و 3 گلوكان و مانان اليگوساكاريد ها ) هستند كه بوسيله ميزبان هضم نمي شوند اما از طريق تحريك انتخابي رشد و يا فعال نمودن يك يا تعداد محدودي از باكتري ها در دستگاه گوارش كه عمدتا توليد كننده اسيد هاي چرب با زنجيره كوتاهند اجرات مثبت بر روي ميزبان مي گذارند (Olieir et l., (2009.پري بيوتيك ها ظرفيت بااليي در تعديل كلني هاي ميکروبي روده و نيز كاهش كلني سازي باكتري هاي بيماري زاي روده دارند (2004,. l (Proert et. پري بيوتيك ها با اتصال به گيرنده هاي باكتري ها اجازه 755

ايجاد كلني را به باكتري هاي بيماري زا نداده و آنها را ازحفره روده خارج مي كنند(صادقي و همکاران 1393). پري بيوتيك ها سوبسترايي براي استفاده انتخابي باكتري هاي همزيست روده محسوب مي گردد و اي امر موجب كاهش باكتري هاي نامطلوبي مثل كلستريدياهاي مولد سم باكتريهاي پروتئوليتيك و اي كوالي ميگردد. اجر اصلي پري بيوتيك ها تخمير انتخابي مي باشد به اي ترتيب باكتر هاي توليد كننده اسيد الكتيك و اسيد هاي چرب با زنجيره كوتاه در سکوم افزايش يافته و موجب كاهش اسيديته مجراي گوارشي مي گردند. اي اجر پريبيوتيك هاي تخميري بطورمستقيم برروي ميکروارگانيسم هاي حساس به اسيد هاي آلي اجر ضد ميکروبي نيز دارند (صادقي و همکاران. (1393 مواد و روش ها: اي طرح در تاريخ 1393/12/16 در مرغداري ابراهيمي واقع در 53 كيلومتري استان قم و به مدت 13 هفته از س 13 تا 52 هفتگي انجام شد. اي سال پرورش 63 متر طول 12 متر عرض و 2/13 متر ارتفاع دماي سال در پنج هفته ابتداي دوره بي 23 تا 22 و در پنج هفته دوم بي 22 تا 25 بود. سيستم به صورت مدار بسته مي باشد و سيستم سرمايشي و گرمايشي شامل چيلرها و هيترها ابتداي سال قرار داشت. تیمارها و تكرارهای آزمایش : در اي تحقيق به منظور پاسخ مرغان تخم گذار به سطوح مختلف پوست انار كه مدت زمان اجراي آن 13 هفته بود از تعداد 153 قطعه مرغ تخمگذار در 15 قفس 13 تايي از س 13 هفتگي كه داراي ميانگي وزن بدن يکسان و همچني ميانگي وزن تخم مرغ و درصد توليد يکساني هستند به صورت تصادفي در بي 5 تيمار كه هر تيمار شامل 3 تکرار است و در هر تکرار تعداد 13 قطعه مرغ تخمگذار تقسيم مي شوند. اي آزمايش در قالب طرح كامال تصادفي و 3 تکرار براي هر تيمار انجام شد. جيرهها بر اساس جداول استاندارد تنظيم ميشود از يك جيره بعالوه سطوح متفاوت پوست و هسته انار از 1333 گرم و 2533 گرم در ت در 5 تيماراستفاده ميشود. جيرههاي غذايي مورد آزمايش با توجه به تركيبات مواد مغذي موجود در جيره با توجه به احتياجات غذايي مرغ تخمگذار در مراحل مختلف پرورش مطابق جداول استاندارد تهيه و تنظيم شد. اجزاي جيرههاي تنظيم شده از نظر نوع مواد تشکيل دهنده يکسان ميباشد ولي از نظر مقدار پوست و هسته انار متفاوت ميشوند. تيمار : 1 شامل جيره پايه بعالوه صفر گرم پوست و هسته انار ميباشد و جيره كنترل است. تيمار : 2 شامل جيره پايه بعالوه 1333 گرم در ت پوست انار. تيمار 3 : شامل جيره پايه بعالوه 2533 گرم در ت پوست انار. تيمار 1 : شامل جيره پايه بعالوه 1333 گرم در ت هسته انار. تيمار 5 : شامل جيره پايه بعالوه 2533 گرم در ت هسته انار ميباشد. نتایج و بحث : سه نمونه 7 سانتي متري از روده هر مرغ )حدود 6 سانتي متر قبل از سکوم ها ) جدا شد. انتهاي نمونه ها با نخ بسته شد و سپس فرمالي ده درصد به درون آن تزريق شد. سمت ديگر آن هم بسته شد و سپس وارد فرمالي شد. نمونه 757

ها به مدت 18 ساعت در فرمالي ده درصد نگهداري و سپس براي انجام تهيه مقاطع بافتي به آزمايشگاه هيستوپاتولوژي فرستاده شد. داده های مربوط به خصوصیات بافت شناسی روده در خصوص طول ويلي با توجه به جدول مرغاني كه با جيره حاوي 2533 گرم در ت هسته انار تغذيه شدند كمتري طول ويلي را با مقدار 833/333 در مقايسه با تيمار شاهد ومرغان مصرف كننده جيره حاوي 2533 گرم در ت پوست بيشتري طول ويلي را با مقدار 953/333 در مقايسه با تيمار شاهد داشتيم با توجه به جدول بي مصرف جيره و طول ويلي اختالف معني دار وجود نداشت.)شکل شماره ) 3 2 1 شکل شماره 1 C30 tc r3 با بزرگنمايي 1 تيمار شاهد شکل شماره 2 C27 t5 r1 با بزرگنمايي 1 مرغ مصرف كننده 2533 گرم در ت هسته انار شکل شماره 3 C8 t5 r2 با بزرگنمايي 1 2533 گرم در ت پوست انار در خصوص عرض ويلي با توجه به جدول مرغاني كه از جيره فاقد پوست و هسته انار استفاده كردند كمتري عرض ويلي را با مقدار 111/667 و مرغاني كه از جيره حاوي 2533 گرم در ت پوست استفاده كردند بيشتري عرض ويلي را با مقدار 216/667 داشتند با توجه به جدول بي مصرف جيره و عرض ويلي اختالف معني دار نشد.)شکل شماره 1 )5 755

شکل شماره 1 C19 tc r2 با بزرگنمايي 1 تيمار شاهد شکل شماره 5 C8 t5 r2 با بزرگنمايي 1 مرغ مصرف كننده 2533 گرم در ت پوست انار در خصوص عمق كريپت با توجه به جدول كمتري عمق كريپت را در تيمارهاي 1333 گرم در ت و 2533 گرم در ت هسته با مقدار 116/667 در مقايسه با تيمار شاهد و بيشتري عمق كريپت را در تيمارهاي 1333 گرم در ت پوست و 2533 گرم در ت پوست با مقدار 166/667 در مقايسه با تيمار شاهد داشتيم با توجه به جدول بي مصرف جيره و عمق كريپت اختالف معني دار نشد.)شكل شماره ) 11 6 3 1 9 شکل شماره 6 C40 t2 r3 با بزرگنمايي 13 مرغ مصرف كننده 1333 گرم در ت هسته انار شکل شماره 7 C35 t5 r2 با بزرگنمايي 13 مرغ مصرف كننده 2533 گرم در ت هسته انار 755

شکل شماره 8 C 11 t2 r2 با بزرگنمايي 13 مرغ مصرف كننده 1333 گرم در ت پوست انار شکل شماره 9 C4 t5 r1 با بزرگنمايي 13 مرغ مصرف كننده 2533 گرم در ت پوست انار شکل شماره 13 C7 tc r1 با بزرگنمايي 13 تيمار شاهد جدول : 1 اجرات مصرف پودر پوست و هسته انار بر خصوصيات بافت شناسي روده مرغان تخمگذار سويه Nick Chik در 13 هفته) 13 تا 52 هفتگي( تيمار ) درت شاهد )گرم طول ويلي )ميکرون( 916/667 عرض ويلي )ميکرون( 111/667 عمق كريپت )ميکرون( 153/333 166/667 175/333 1333 پوست 853/333 755

116/667 166/667 1333 هسته 883/333 166/667 216/667 2533 پوست 953/333 116/667 183/333 2533 هسته 833/333 3/556 3/769 3/112 26/387 3/969 133/512 سطح احتمال ميانگي خطاي آزمايش c ميانگي هاي با حروف مشابه در هر ستون در سطح احتمال % 5 اختالف معني داري ندارند منابع صادقي س رافت ع وقديمي شاهسوار پ 1393 داليل اهميت استفاده از پري بيوتيك ها در جيره غذايي جوجه گوشتي Gison GR, Proert HM, VnLoo JAE, Rstll RA, Roerfroid MB. 2004. Dietry modultion of the humn colonic microiot: Updting the concept of preiotics, Nutr Res Rev, 17: 259 275. Rchmilewitz D. et l.(2004) Toll-like receptor 9 signling medites the ntiinflmmtory effects of proiotics in murine experimentl colitis. Gstroenterology 520:126-528. Olieir, P.S., G.R Florence, C. silv, P.Perego, A.Converti nd N. Oliveir. 2009. Effects ofdifferent preiotics on the fermenttion kinetics, proiotic survivl nd ftty cids profiles in nonft symiotic. Fermented milk. Interntionl Journl of food Microiology, 128: 467-472 Proert,M.,H.A.Apjihti,N,Rutonen,j.Stowellnd.R.Gison.2004.Polydextrose,Lctit ol, ndfructo-oligo scchride Fermenttion y colonic cteri in three-stge continuous culture system.applied nd Environmentl Microiology,70:4505-4511 755

چكیده تاجير سطوح متفاوت پودر كرم خاكي بر افزايش وزن جوجه هاي گوشتي * ناصر بیاتی جواد نصر مهدي پرويز دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه گروه علوم دامي ساوه ايران * Emil: nser.yti2015@gmil.com براي بررسي اجرات استفاده از سطوح افزايشي پودر كرم خاكي بر عملکرد جوجه هاي گوشتي آزمايشي بر روي تعداد 213 قطعه جوجه يك روزه راس 338 در قالب طرح پايه كامال تصادفي با 6 تيمار و 1 تکرار با جيرههايي حاوي 2 3 1 3 1 و 5 درصد پودر كرم خاكي در مدت 12 روز صورت گرفت. افزايش وزن بدن در 7 و 1 روزگي به طور معني داري تحت تاجير تيمارهاي آزمايشي قرار گرفت و تيماري كه در جيره اش از 5 درصد پودر كرم خاكي استفاده شده بود كمتري وزن را نسبت به ساير گروه هاي آزمايشي نشان داد. همچني در اي دوره تيماري كه در جيره اش از 3 درصد پودر كرم خاكي استفاده شده بود بيشتري وزن را نسبت به سايري داشت. در 11 و 8 روزگي تيمارهاي حاوي سطوح 3 و 1 و 5 درصد كرم خاكي بيشتري افزايش وزن را داشتند. واژگان کلیدی: پودر کرم خاکی جوجه های گوشتی افزایش وزن پروتیین مقدمه پ. يکي از معضالت در پرورش طيور باال بودن هزينه خوراک است كه حدود هفتاد درصد هزينه ها را در امر پرورش به خود اختصاص ميدهد بنابراي در پرورش طيور بازده غذايي از اهميت وااليي برخوردار است و كوششهايي نيز در جهت بهبود اي بازده صورت گرفته است.اخيرا استفاده از مواد پروتئيني جديد در پرورش طيور به طور گسترده اي رو به افزايش است كه در اي رابطه نتايج سودمندي بر افزايش وزن طيور گزارش شده است. ]1998 l.,.]wegener et به نظر مي رسد يکي از مواد خوراكي كه داراي بسياري از ويژگيهاي ذكر شده ميباشد پودر كرم خاكي است. پودر خشك شده كرم خاكي با دارا بودن 62-71 درصد پروتئي اسيدهاي آمينه ضروري كافي و مقادير بسيار كم چربي و خاكستر مي تواند يکي از كاملتري مواد خوراكي مورد استفاده در جيرة طيور باشد. از اواخر قرن هفده و اوايل قرن هجده مطالعاتي در مورد مصرف پودر كرم خاكي به عنوان جايگزي منابع پروتئيني در جيرة طيور و ساير دام ها انجام شد. [1981, Stfford.[Sine 1987, Mekd 1979, بر اساس اي بررسيهاي انجام شده نشان داده شد كه با توجه به ارزش غذايي پودر كرم خاكي اي امکان وجود دارد كه استفاده از آن به عنوان جايگزي پروتئيني در جيره جوجههاي گوشتي منجر به بهبود افزايش وزن به عنوان جايگزي گردد. Pryogi 2311[.]Loh et l,2339 پروتئي تعداد 213 قطعه جوجه گوشتي يك روزه سويه راس 338 به سال منتقل شد. ميانگي وزن جوجهها 11/5 گرم بود. هاي معمول )مثل پودر سويا يا پودر ماهي( در جيره طيور از شركت مرغ اجداد زربال خريداري شده و توسط خودرو ها به صورت تصادفي به تيمارهاي آزمايشي اختصاص يافتند و سپس جوجهها به واحدهاي آزمايشي انتقال يافتند. اي آزمايش در قالب طرح كامال تصادفي با 6 تيمار كه هر تيمار 1 تکرار و هر تکرار 13 جوجه داشت انجام شد. جيره پايه 755

براي تمام تيمارها يکسان بود. شرايط محيطي نظير دما و رطوبت نيز براي تمام گروهها يکي بود. در روز اول دوره جوجهها به طور تصادفي و يکنواخت بي تيمارها و تکرارها توزيع شدند. جيره پايه )بدون پودر كرم خاكي + %5 پودر ماهي( 1 -تيمار اول )شاهد(: 2 -تيمار دوم : جيره پايه + %1 پودر كرم خاكي + %1 پودر ماهي 3 -تيمار سوم : جيره پايه + %2 پودر كرم خاكي+ %3 پودر ماهي پودر كرم خاكي+ %2 پودر ماهي 1 -تيمار چهارم : جيره پايه+ %3 پودر كرم خاكي+ %1 پودر ماهي 5 -تيمار پنجم : جيره پايه + %1 پودر كرم خاكي+ %3 پودر ماهي 6- تيمار ششم : جيره پايه + %5 در روزهاي گرم انجام گرفت. 5 پرورش جوجهها با ترازوي ديجيتال با دقت روز دوره اولي وزنكشي در 7 11 21 28 35 و 12 وزن كشي به صورت تجمعي انجام پذيرفت. نتایج و بحث اجر استفاده از سطوح مختلف پودر كرم خاكي روي افزايش وزن بدن در طي دوره هاي مختلف در جدول 2 آمده است. افزايش وزن بدن در 1-7 روزگي به طور معنيداري تحت تاجير تيمارهاي آزمايشي قرار گرفت )3/35<P(. تيماري كه در جيره اش از 5 درصد پودر كرم خاكي استفاده شده بود كمتري وزن را نسبت به ساير گروههاي آزمايشي نشان داد. همچني در اي دوره تيماري كه در جيره اش از 3 درصد پودر كرم خاكي استفاده شده بود بيشتري وزن را نسبت به سايري داشت. در حاليکه كه هيچ يك از اي دو تيمار تفاوت معنيداري با گروه شاهد نداشتند )3/35>P(. در 11-8 روزگي نيز افزايش وزن بدن به طور معنيداري تحت تاجير تيمارهاي آزمايشي قرار گرفت )3/35<P(. در اي دوره تيمارهاي حاوي سطوح 3 و 1 و 5 درصد كرم خاكي بيشتري افزايش وزن را داشتند )3/35<P(. در صورتيکه گروههاي شاهد و سطوح 1 و 2 درصد كمتري افزايش وزن را داشتند )3/35<P(. قابل ذكر است كه تيمارهاي حاوي سطوح 3 و 1 و 5 درصد كرم خاكي بيشتري افزايش وزن را در مقايسه با گروه كنترل داشتند) P>3/35 (. در دورههاي 21-9 28-22 35-29 و 12-36 روزگي تفاوت معنيداري در افزايش وزن در بي تيمارهاي مختلف مشاهده نشد) P<3/35 (. نتايج كلي دوره پرورش )1-12 روزگي( نشان داده است كه افزايش وزن بدن فقط در هفتههاي اول و دوم تحت تاجير جيرههاي مختلف آزمايش قرار گرفته )3/35<P( و با افزايش س پرنده تيمارها تاجيري بر وزن حيوان نداشتند. بر اساس آزمايشي كه روي سطوح مختلف پودر كرم خاكي موجود در جيرة بلدرچي بحث شده است استفاده از پودر كرم خاكي تا سطح 13 درصد در جيرة پرنده هيچگونه اجري روي وزن گيري در پرنده نداشته است اما با افزايش مقدار پودر كرم خاكي وزن پرنده دچار افت معني داري شده است. اي امر ميتواند ناشي از كاهش مصرف غذا توسط حيوان باشد كه به نوبة خود منجر به كاهش مصرف انرژي و پروتئي ميگردد كه در نهايت منجر به كاهش وزن و پس از آن كاهش رشد حيوان ميگردد.]1989, l.]siregr et اجر مثبت پودر كرم خاكي تا سطح %13 در جيره را نيز مي توان به افزايش مصرف غذا كه نتيجة آن افزايش مصرف پروتئي و انرژي ميشود مربو دانست. نتيجه اي حالت افزايش وزن و رشد حيوان خواهد بود. از طرفي تعادل مناسب 751

اسيدهاي آمينة جيره )زمانيکه جيره ماكزيمم %13 پودر كرم خاكي دارد( نيز ميتواند عاملي در بهبود اشتهاي حيوان و نهايتا افزايش مصرف غذا باشد. ]1986, Burgess ]Burmn nd اما در جاي ديگر مطالعة انجام شده توسط )2339( Loh et l نشان داد كه استفاده از پودر كرم خاكي در سطوح 13 و %15 اجر مثبتي روي وزن پرنده داشته و آن را افزايش داده است. مطالعة انجام شده توسط )2311( Pryogi كه روي اجرات استفاده از پودر كرم خاكي در جيره بلدرچي مطالعه كرده بود نشان داد كه استفاده از پودر كرم خاكي در طول دوره روي وزن حيوان اجري ندارد. از طرف ديگر اي آزمايش حاكي از آن بود كه سطوح باالي پودر كرم خاكي )يعني باالتر از %15 در جيره( باعث كاهش وزن مي گردد. مطالعة مذكور نشان از اي دارد كه با باال رفت سطوح پودر كرم خاكي و كاهش سطح پودر ماهي پرنده دچار كاهش وزن مي گردد. الزم به ذكر است كه در اي مطالعه سه سطح 13 5 و %15 از پودر كرم خاكي جايگزي پودر ماهي شده بود كه نتايج نشان از اجر منفي سطح 15 درصد داشت و محقق تا سطح 13 درصد را در جيرة بلدرچي توصيه مينمود. ]2311,.]Pryogi داليل بروز كاهش رشد و خوراک مصرفي در سطح باالي پودر كرم خاكي به كار رفته در اي آزمايش را ميتوان به محتوي اسيدهاي آمينة موجود در پودر خاكي مربو دانست. عدم متعادل بودن اي اسيدهاي آمينه در جيره ميتواند علت اصلي اجرات كاهندگي رشد و مصرف خوراک در پرنده باشد.] 2311, Pryogi [. در مطالعة ديگري توسط )1993(, Nguekm اجر استفاده از پودر كرم خاكي به جاي پودر گوشت در جيرة طيور گوشتي روي صفات عملکرد مورد بررسي قرار گرفت. نتيجه نشان داد كه وزن پرندههايي كه از پودر كرم خاكي استفاده كرده بودند تفاوت معني داري با آنهايي كه پودر گوشت مصرف كرده بودند نداشت. اي نتيجه نشان ميداد كه پودر كرم خاكي ميتواند جايگزيني براي پودر گوشت در جيرة طيور باشد. همچني مطالعة انجام شده روي استفاده از سطوح مختلف پودر كرم ابريشم PuPe نشان داد كه استفاده از اي پودر اگر به ميزان 53 درصد جانشي پودر ماهي شود اجر مثبتي روي وزن گيري دارد و وزن پرنده به طور معني داري از وزن گروه شاهد باالتر است. اي نتيجه نشان دهندة يکسان بودن اجر اي پودر و پودر ماهي است. محققان ديگري نيز اي نتايج را تأئيد كرده اند. 2331[ ;Loselevich, Mlik )1971(; Khtun et l, 2333 و.]Ichhponni بر اساس گزارش اي محققان پودر كرم ابريشم Pupe قابليت جايگزيني با پودر ماهي را به خوبي دارا است و هيچ اجر نامطلوبي روي وزن طيور ندارد. نتیجه گیری نهایی نتايج اي آزمايش نشان ميدهد پودر كرم خاكي تا سطح 5 درصد مي تواند جايگزي پروتئي موجود در جيرة طيور گردد. يکي از داليل عمدة اي انتخاب اجر مثبت آن روي وزن جوجه ها مي باشد. اي موارد داليلي است كه جابت مي كند چرا اي پودر قابليت جايگزيني با پودر ماهي را در جيره جوجه هاي گوشتي دارد. با اي وجود به منظور داشت نتايج بهتر و همچني تعيي مزيت هاي بيشتر استفاده از اي ماده در جيره جوجه هاي گوشتي انجام تحقيقات بيشتر توصيه ميشود. 752

ردیف 1 2 3 1 5 6 7 8 9 جدول 1: تركيب شيميايي پودر كرم خاكي )درصد( مقدار ترکیب شیمیایی 96/21 ماده خشك 69/51 پروتئي خام 12/65 كربوهيدرات 6/13 خاكستر 3138 انرژي) Kc/mg ( 3/66 فيبر 6/96 چربي 3/51 كلسيم 1/331 فسفر تیمارها دوره 12 1 جدول 2: اجرات سطوح متفاوت پودر كرم خاكي بر ميانگي وزن بدن )گرم به ازاي هر جوجه در طي دوره پرورشي( كنترل)شاهد( سطح 1 درصد كرم خاكي سطح 2 درصد كرم خاكي سطح 3 درصد كرم خاكي سطح 1 درصد كرم خاكي سطح 5 درصد كرم خاكي 21 2 238/33 2/211/33 2/176/33 2/221/33 2/256/33 2/212/33 315/7 NS 64 1 836/33 1/813/66 1/776/66 1/853/66 1/829/33 1/813/33 23/92 NS 13 1 361/17 1/367/33 1/328/67 1/317/67 1/366/67 1/313/53 33/22 NS 11 661/83 671/33 651/66 633/66 669/66 629/66 23/31 NS 117/33 121/33 118/33 135/33 125/33 121/33 3/88 * 119/33 116/33 117/33 153/33 116/66 115/66 1/23 * SEM P vlue ميانگي هايي كه در هر ستون داراي حروف غيره مشابه هستند در سطح 5 درصد تفاوت دارند كه با عالمت ستاره مشخص شده است و NS نشان دهنده معني دار نبودن ميانگي تيمارها است. منابع )5 گيالن. )2 عليرضا جعفري ع. احدي بهم نويدشاد خوراكهاي غيرمعمول در تغذيه حيوانات )ترجمه( 1371. دانشگاه رحيميان.ي طباطبايي. ن زماني. ف طغياني. م تاجير سطوح افزايشي كنجاله كنجد به همراه آنزيم فيتاز بر عملکرد جوجه هاي گوشتي 1387. سومي كنگره ملي بازيافت و استفاده از منابع آلي تجديد شونده در كشاورزي. 3) Stfford. E.A. nd Tcon. A.G. J, 1984, Nutritive vlueof the erthworm, Dzndrodrilus suruicundus, grown in domestic sewge, in Trout diet. Agric. Wste, 9: 249-266. 4) Siregr. A.P, Srni. M. Prmu. S, 1989, Technique on rering mngement of roiler in Indonesi.Mrgie Group, Jkrt. 75

5) Burmn. K.N. nd Burgess. A.D, 1986, Responses to Amino Acid. Nutrient Requirements of Poultry nd Nutritionl Reserch. Poultry Sci. Symposium. Kent TN 15. 6) Pryogi. H. S, 2011, The effect of erthworm mel supplementtion in the diet on quil s growth performnce in ttempt to replce the usge of fish mel. Int. J. Poult. Sci, 10: 804-806. 7) Loselevich. N, Steing. H, Rjmrodov. Z, Drochner. W, 2004, Nutritive vlue of silkworm pupe for ruminnt.116 VDLUFA Knogress. Hrsg: Qulittssicherung in lndwiets chftlichen productions system Rostock Bonn. 8) Loh. T.C, Fong. L.Y, Foo. H. L, Thnh. N. T, Sheikh-Omr. A. R, 2009, Utilistion of Erthworm Mel in Prtil Replcement of Soyen nd Fish Mels in Diets of Broilers, J Applied Anim Res, 36: 29-32. 9) Khtun. R, Howlider. M.A.R, Rhmn. M.M, Hsnuzzmn. M, 2003, Replcement of fish mel y silkworm pupe in roiler diets. Pkistn J. Biolog. Sci. 6:955-958. 10) Ichhponni.J.S. nd Mlik. N.S, 1971, Evlution od deoiled silkworm pupe mel s protein source in chuckle rtions. Br. Poult. Sci. 12:231-234. 755

تاثیر پودر کرم خاکی بر عملكرد در جوجه های گوشتی * ناصر بیاتی جواد نصر مهدي پرويز دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه گروه علوم دامي ساوه ايران * Emil: nser.yti2015@gmil.com چکيده براي بررسي اجرات استفاده از سطوح افزايشي پودر كرم خاكي بر عملکرد جوجه هاي گوشتي آزمايشي بر روي تعداد 213 قطعه جوجه يك روزه راس 338 در قالب طرح پايه كامال تصادفي با 6 تيمار و 1 تکرار با جيرههايي حاوي 2 3 1 3 1 و 5 درصد پودر كرم خاكي در مدت 12 روز صورت گرفت. ميزان غذاي مصرفي و ضريب تبديل غذايي در هر دوره محاسبه شد. در دوره 7 و 1 روزگي بيشتري ميانگي مصرف خوراک مربو به گروه آزمايشي شاهد بوده است. در 28 و 22 روزگي كمتري ميانگي مصرف خوراک متعلق به تيمار سطح 5 كرم خاكي بود. از نظر ضريب تبديل غذايي فقط در 29-35 روزگي بي تيمارهاي آزمايشي تفاوت معني داري وجود داشت. نتايج اي آزمايش نشان ميدهد پودر كرم خاكي تا سطح 5 درصد مي تواند جايگزي پروتئي پودر ماهي موجود در جيرة طيور گردد. واژگان كليدي: پودر كرم خاكي جوجه هاي گوشتي عملکرد پروتيي مقدمه در پرورش طيور تغذيه از اهميت خاصي برخوردار است و عدم توجه به اي امر مهم مي تواند مسبب ضررهاي اقتصادي زيادي گردد. تغذيه اصولي و علمي جوجه ها عالوه بر اينکه باعث بهبود رشد افزايش توليد و كاهش عوارض سوء مي گردد سبب كاهش هزينه هاي پرورش دهندگان نيز مي شود. در حال حاضر با توجه به رشد جمعيت در دنيا برآورده كردن نيازهاي موادغذايي بيش از پيش آشکار گشته است. تأمي اي نيازها از ضروريتري مسائلي است كه بايد مورد توجه برنامهريزان بخش كشاورزي قرار گيرد. رشد روزافزون جمعيت به ويژه در كشورهاي جهان سوم باعث شده است فقر غذايي و بحران دستيابي به غذا براي نيازهاي اوليه بشر بيش از بيش تشديد شود. آمار سازمان خواروبار جهاني [FAO,2008] نشان ميدهد كه 25 درصد از جمعيت كشورهاي در حال توسعه فقر غذايي دارند و تعدادي از اي كشورها نيز در وضعيت حادي از نظر تأمي غذا به سر مي برند. از طرف ديگر محدوديت منابع غذايي نيازمندي به توليد خوراک هاي پروتئيني با منشا حيواني را روز به روز افزونتر ميكند همچني امروزه در صنعت پرورش طيور هدف كلي بر اي اصل استوار است كه طيور پرورش يافته نه فقط با حداقل هزينه بلکه با باالتري كيفيت به بازار فروش عرضه شوند. از آنجا كه تركيب جيره غذايي در طعم و مزه گوشت طيور تاجير فراواني دارد نوع غذاي مصرفي طيور از اركان اصلي مؤجر در كيفيت گوشت آنها ميباشد. به اي دليل ماده غذايي عالوه بر خوش خوراک بودن بايد داراي بيشتري مواد مغذي مورد نياز بدن طيور بوده و ضم سهل الوصول بودن ارزان نيز باشد. مطالعات حاكي از ارزش بيولوژيکي باال در پودر كرم خاكي است كه اي امر ارتبا مستقيمي با محتويات اسيدهاي آمينة موجود در اي پودر دارد همانطور كه ذكر شد با پودر گوشت پودر ماهي و ساير پروتئي هاي حيواني برابري 757

ميكند[,2338. mdu Edwords, 1998 Sogesn Ugwum,2336 Sogesn nd 1991,.[ Oser, 1951 Mitchell nd Blick,1916 Hilton,1983 Yqu بررسيهاي مذكور نشان دادند كه پودر كرم خاكي قابليت جايگزيني با سويا يا پودر ماهي را داراست. اما مطالعات چنداني در كشور ما در اي زمينه انجام نشده است. به همي دليل براي روش شدن قابليت جايگزيني اي پودر با ساير منابع پروتئيني و نيز تعيي بهتري سطح در جيره در تحقيق حاضر اجر پودر كرم خاكي بر عملکرد جوجههاي گوشتي مورد بررسي قرار گرفته است. تعداد 213 قطعه جوجه گوشتي يك روزه سويه راس 338 از شركت مرغ اجداد زربال خريداري شده و توسط خودرو به سال منتقل شد. ميانگي وزن جوجهها 11/5 گرم بود. پ ها به صورت تصادفي به تيمارهاي آزمايشي اختصاص يافتند و سپس جوجهها به واحدهاي آزمايشي انتقال يافتند. اي آزمايش در قالب طرح كامال تصادفي با 6 تيمار كه هر تيمار 1 تکرار و هر تکرار 13 جوجه داشت انجام شد. جيره پايه براي تمام تيمارها يکسان بود. شرايط محيطي نظير دما و رطوبت نيز براي تمام گروهها يکي بود. در روز اول دوره جوجهها به طور تصادفي و يکنواخت بي تيمارها و تکرارها توزيع شدند. 1 -تيمار اول )شاهد(: جيره پايه )بدون پودر كرم خاكي + %5 پودر ماهي( 2 -تيمار دوم : جيره پايه + %1 پودر كرم خاكي + %1 پودر ماهي 3 -تيمار سوم : جيره پايه + %2 پودر كرم خاكي+ %3 پودر ماهي 1 -تيمار چهارم : جيره پايه+ %3 پودر كرم خاكي+ %2 پودر ماهي 5 -تيمار پنجم : جيره پايه + %1 پودر كرم خاكي+ %1 پودر ماهي 6- تيمار ششم : جيره پايه + %5 پودر كرم خاكي+ %3 پودر ماهي نتايج و بحث نتايج حاصل از تاجير جيرهها بر ميانگي مصرف خوراک در جدول 3 آورده شده است. طبق اطالعات جدول جيرههاي مختلف آزمايشي در زمانهاي 1-7 روزگي و 22-28 روزگي دوره پرورش تاجير معنيداري بر ميزان خوراک مصرفي داشته است )3/35<P(. در دوره 1-7 روزگي بيشتري ميانگي مصرف خوراک مربو به گروه آزمايشي شاهد بوده كه با تيمار سطح 2 كرم خاكي تفاوت معنيداري داشته است )3/35<P( اما باساير سطوح تفاوتي نداشته است. در 22-28 روزگي كمتري ميانگي مصرف خوراک متعلق به تيمار سطح 5 كرم خاكي بود كه با تيمار سطح 1 كرم خاكي تفاوت معنيداري داشت) P>3/35 (. ولي با ساير تيمارها تفاوت معني داري نشان نداد )3/35>P(. در ساير دوره ها تفاوت معني داري در مصرف خوراک بي تيمارهاي مختلف ديده نشد. مطالعة انجام شده توسط )2311(, Pryogi نشان داد كه سطوح به كار رفته پودر كرم خاكي در جيرة بلدرچي )يعني سطوح 13 و 5 %15( بر روي مقدار غذاي مصرفي در پرنده اجر دارد و سطح باالي اي پودر )%15( باعث كاهش مصرف غذا مي گردد. در يك جيره كه حاوي ذرت سويا و پودر ماهي به عنوان اجزاي اصلي سازندة جيره است با توجه به نسبت اسيدهاي آمينه به اليزي ميزان اسيدهاي آمينة آرژني تريپتوفان و سيستئي روندي رو به افزايش دارند در حاليکه در جيره حاوي پودر كرم خاكي اسيدهاي آمينة تيروزي و گاليسي روند كاهش را نشان ميدهند كه اي امر ناشي از وجود پودر كرم خاكي در جيره است. ]2311, 755

و 3.]Pryogi بر اساس مطالعات )1986( Burgess Burmn nd عدم تعادل مناسب در مقدار اسيدهاي آمينة موجود در جيره الگوي اسيدهاي آمينة موجود در بدن را تغيير ميدهد و اي تغيير الگو باعث تغيير ذائقه و اشتها ميگردد كه در نهايت منجر به كاهش اشتها و كاهش خوراک مصرفي مي گردد. قابليت هضم اجزاي تشکيل دهندة خوراک نيز از جملة مواردي است كه روي آن توسط حيوان اجرگذار است.ر چه قابليت هضم يك ماده كم باشد جذب آن از روده كمتر صورت گرفته و بدن استفادة كمتري از آن مي كند و نتيجتا مصرف اي نوع ماده نيز توسط حيوان كاهش مييابد در حاليکه مواد با قابليت هضم باال داراي قابليت جذب باال نيز بوده كه متابوليسم را افزايش داده و مصرف انرژي را براي انجام اي متابوليسم باال ميبرد. تمام اي فرآيندها منجر به افزايش مصرف غذا در حيوان مي گردد. ]1985,.]Hill همچني كاهش مصرف غذا را ميتوان به داليلي از قبيل نژاد حيوان فاز توليدي و شرايط محيطي نيز مربو دانست. ]1985,.]Wohyu اما مطالعة انجام شده توسط )2339(, l Loh et اجر استفاده از پودر كرم خاكي روي غذاي مصرفي را در جوجه هاي گوشتي بررسي نمود ولي هيچ اجر معني داري بي استفاده از سطوح مختلف اي پودر و خوراک مصرفي پرنده ديده نشد. نتايج نشان مي دهد از نظر ضريب تبديل غذايي فقط در 29-35 روزگي بي تيمارهاي آزمايشي تفاوت معني داري وجود داشت )3/35<P(. اما ضريب تبديل غذايي بي تيمارهاي آزمايشي در ساير دوره ها تفاوت معني داري با هم نداشتند.)P<3/35( بهتري 29 روزگي مشاهده شد كه با گروه شاهد و نيز تيمار حاوي ضريب تبديل خوراک در تيمار حاوي 5 درصد كرم خاكي در -35 1 )3/35<P(. تفاوت بي تيمارهاي حاوي 2 درصد كرم خاكي تفاوت معني داري را نشان داد 1 درصدبا ساير تيمار ها معني دار نبود )3/35>P(. مطالعة انجام شده توسط )2339( l Loh et نشان داد كه استفاده از پودر كرم خاكي در سطوح 13 و %15 اجر مثبتي روي وزن پرنده داشته و آنرا افزايش داده است. همي دو سطح ) 13 و %15( اجر مطلوبي روي ضريب تبديل پرنده داشته و بهتري ضريب تبديل در پرندگاني كه از اي دو سطح پودر كرم خاكي تغذيه كرده بودند ديده شد دوره )روز( تيمارها كنترل)شاهد( سطح 1 درصد كرم خاكي سطح 2 درصد كرم خاكي سطح 3 درصد كرم خاكي سطح 1 درصد كرم خاكي سطح 5 درصد كرم خاكي جدول 1: اجرات سطوح متفاوت پودر كرم خاكي بر ميانگي 21-15 11-8 7-1 خوراک مصرفي )گرم به ازاي هر جوجه( 12-36 1/636/33 1/396/33 1/336/66 1/216/33 1/363/33 1/218/33 121/51 NS 35-29 3/319/66 3/332/33 2/925/66 2/983/66 3/336/33 2/885/33 51/93 NS 28-22 1/931/66 1/918/ 33 1/863/66 1/858/33 1/951/66 1/786/33 17/59 * 1/222/33 1/212/33 1/163/33 1/237/67 1/236/33 1/136/3 11/35 NS 121/67 135/67 138/33 133/33 393/33 388/33 16/32 NS 133/33 125/66 139/33 123/33 111/33 113/33 5/71 * SEM P vlue ميانگي هايي كه در هر ستون داراي حروف غيره مشابه هستند در سطح 5 درصد تفاوت دارندكه با عالمت* مشخص شده است و NS نشان دهنده معني دار نبودن ميانگي تيمارها است. 755

نتايج اي آزمايش نشان ميدهد پودر كرم خاكي تا سطح 5 درصد مي تواند جايگزي پروتئي موجود در جيرة طيور گردد. يکي از داليل عمدة اي انتخاب اجر مثبت آن روي ميزان خوراک مصرفي و نيز ضريب تبديل خوراک مي باشد. اي موارد داليلي است كه جابت مي كند چرا اي پودر قابليت جايگزيني با پودر ماهي را در جيره جوجه هاي گوشتي دارد. با اي وجود به منظور داشت نتايج بهتر و همچني تعيي مزيت هاي بيشتر استفاده از اي ماده در جيره جوجه هاي گوشتي انجام تحقيقات بيشتر توصيه ميشود. جدول 2 : اجرات سطوح متفاوت پودر كرم خاكي برميانگي ضريب تبديل خوراک 12-36 35-29 28-22 21-15 11-8 7-1 دوره )روز( تيمارها 2/13 1/71 1/93 1/98 1/11 كنترل)شاهد( 1/27 2/33 1/71 1/88 1/91 1/38 سطح 1 درصد كرم خاكي 1/23 2/32 1/69 1/89 1/93 1/13 سطح 2 درصد كرم خاكي 1/36 1/91 1/65 1/92 2/35 1/33 سطح 3 درصد كرم خاكي 1/16 1/97 1/73 1/91 1/93 1/32 سطح 1 درصد كرم خاكي 1/12 1/96 1/63 1/85 1/89 1/32 سطح 5 درصد كرم خاكي 1/39 3/316 3/323 3/353 3/371 3/319 1/362 SEM NS * NS NS NS NS P vlue ميانگي هايي كه در هر ستون داراي حروف غيره مشابه هستند در سطح 5 درصد تفاوت دارندكه با عالمت ستاره* مشخص شده است و NS نشان دهنده معني دار نبودن ميانگي تيمارها است. منابع عليرضا جعفري ع. احدي بهم نويدشاد خوراكهاي در تغذيه غيرمعمول حيوانات )ترجمه( 1371. دانشگاه )55 گيالن. رحيميان.ي طباطبايي. ن زماني. ف طغياني. م تاجير سطوح افزايشي كنجاله كنجد به همراه آنزيم فيتاز بر )52 عملکرد جوجه هاي گوشتي 1387. سومي كنگره ملي بازيافت و استفاده از منابع آلي تجديد شونده در كشاورزي. 13) Food nd Agriculture Orgniztion of the United Ntions, FAO, 2008. FAO FishStt Plus. 14) Siregr. A.P, Srni. M. Prmu. S, 1989, Technique on rering mngement of roiler in Indonesi.Mrgie Group, Jkrt. 15) Burmn. K.N. nd Burgess. A.D, 1986, Responses to Amino Acid. Nutrient Requirements of Poultry nd Nutritionl Reserch. Poultry Sci. Symposium. Kent TN 15. 16) Pryogi. H. S, 2011, The effect of erthworm mel supplementtion in the diet on quil s growth performnce in ttempt to replce the usge of fish mel. Int. J. Poult. Sci, 10: 804-806. 17) Hill. K.J, 1985, Physicl effect of food in the digestive trct in reltion to tke food intke Regultion. Poult. Sci., 57: 212-215. 18) Whyu. J, 1985, Feed nutrition science. Gjh Md University Press. Yogykrt. 755

19) Loh. T.C, Fong. L.Y, Foo. H. L, Thnh. N. T, Sheikh-Omr. A. R, 2009, Utilistion of Erthworm Mel in Prtil Replcement of Soyen nd Fish Mels in Diets of Broilers, J Applied Anim Res, 36: 29-32. 755

* اثر استفاده از ریش بز به همراه پروتكسین بر برخی فراسنجه های خونی و جمعیت میكروبی روده چكیده در جوجه های گوشتی * فرشيد خيري محمود جليل طهماسبي مصطفي فغاني نويسنده مسئول دانشکده مديريت كشاورزي دانشگاه آزاد اسالمي واحد شهركرد شهركرد ايران مطالعه حاضر به منظور بررسي اجر استفاده از ريش بز به همراه پروتکسي بر عملکرد و صفات الشه در جوجه هاي گوشتي صورت گرفت. در اي تحقيق از تعداد 213 قطعه جوجه گوشتي يك روزه در قالب طرح كامال تصادفي به صورت فاكتوريل 2 1 با 8 تيمار و 3 تکرار براي هر تيمار 13 قطعه جوجه گوشتي در هر تکرار استفاده گرديد. تيمارهاي مورد مطالعه پروتکسي دي ال( آزمايش شامل در اي 1 سطح پودر گياه ريش بز) تيمار شاهد 3/1 سطح 2 و درصد( 3/6 و 3/2 )صفر و 3/31( بودند. در اي تحقيق برخي از فراسنجه هاي خوني)تري گليسيريد كلسترول اچ دي ال ال در جوجه هاي تحت آزمايش مورد بررسي واقع گرديد. همچني به جهت ارزيابي مصرف گياه ريش بز و پروتکسي بر تغييرات بافت روده مرفولوژي بافت روده نيز مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج نشان داد با مصرف ريش بز فراسنجه هاي خوني تحت تاجير واقع شده ودر اي خصوص اختالفات معني دار در بي تيمار هاي آزمايشي وجود دارد. با مصرف سطوح مختلف ريش بز از ميزان كلسترول و تري گليسيريد خون جوجه هاي گوشتي كاسته شد. مصرف ريش بز و پروتکسي تاجير معني داري بر افزايش ميزان اچ دي ال در جوجه هاي گوشتي نداشت. نتايج مطالعه حاضر نشان دهنده افزايش جمعيت الكتوباسيلوس ها و كاهش جمعيت اشرشياكولي بود. به صورت كلي نتايج اي تحقيق نشان داد استفاده از ريش بز و پروتکسي در جيره جوجه گوشتيهاي سبب ايجاد اجرات مفيد روي فراسنجه هاي خوني در جوجه هاي گوشتي گرديد. کلمات کلیدی: ريش بز پروتکسي فراسنجه هاي خوني جمعيت ميکروبي روده جوجه گوشتي. مقدمه امروزه با پيشرفت جوامع و افزايش جمعيت انساني و در نتيجه دستيابي بشر به علوم وفنون پيشرفته و صد البته نياز روز افزون بشر به مواد غذايي دانشمندان و مهندسي علوم غذايي برآنند كه با به كارگيري تمامي روشها و متدهاي ممک راندمان توليد را در واحدهاي خود باال با گياهان دارويي به قدمت تاريخ زيست انسان بر روي كره زمي مقتضيات باغ خدا خود در طول عمر حيات برده وسود بيشتري را عايد خود كنند )تيموري زاده 1388(. سابقه درمان بيماريها در كره زمي است. انسان به حکم تجربه علم و انديشه جانوران بنا به به كمك گياهان دارويي خود را مداوا كرده و ميكند. گياهان دارويي در ميرويند. در دشت ها مراتع وسيع جنگل ها و... پيدا ميشوند. بدست كسي كاشته نشده و به همت كسي هم آبياري نشده است. هزاران سال است كه بدي منوال در چرخه طبيعت بوده و حيات را آرايش ميدهند )رجحان 1379 (. 2 1 ريش بز گياهي از خانواده افدراسه است. ظاهر گياه به صورت درختچهاي با ساقههاي سبز پر شاخه و بند بند مي 1 - Ephedr Pchycld 2 - Ephedrce 555

ياشد. اي گياه در مناطق خشك و نيمهخشك ( جنوب و جنوب شرقي( ايران ميرويد و به نامهاي محلي هوم و ارمك شناخته ميشود )زرگري 1367 (. پروتکسي نوعي پروبيوتيك است كه حاوي هفت گونه باكتري مفيد ( الكتوباسيلوس اسيدو فيلوس الكتوباسيلوس پالنتروم بيفيدوباكتريوم بيفيدوم آنتروكوكوس فاسيوم و الكتوباسيلوس رامنوسوس( و دو نوع قارچ ( آسپرزيلوس اوريزا و كانديدا پينتو لوپسيل ) مي باشد )بمبا و همکاران 2336(. بهبود راندمان رشد و كاهش ضريب تبديل در پرندگاني كه از جيره حاوي پروبيوتيك پروتکسي استفاده كردهاند ميتواند بيانگر اي مطلب باشد كه مصرف اي تركيب پروبيوتيکي سبب بروز تغييرات كيفي جمعيت ميکروبي طبيعي دستگاه گوارش شده است كه با تحريك آنزيمهاي مؤجر بر هضم مواد غذايي پيچيده و يا توليد آنزيمهاي مؤجر بر تجزيه پليساكاريدهاي غير قابل هضم در پرنده ميزان اسيدهاي چرب كوتاه زنجير و ديگر متابوليت هاي انرژيزا در پرنده افزايش يافته است. به طور كلي نتايج ترشيزي و همکاران) 1381 ( نشان داد در كل دوره پرورش مصرف همزمان پروتکسي و سالکيل موجب كمتري مصرف خوراک روزانه بيشتري اضافه وزن و بهتري ضريب تبديل در ميان همه جيرههاي آزمايشي شده است. امروزه استفاده از پروبيوتيکي كه از باكتري ه يا الكتوباسيلوس اسيدوفيلوس الكتوباسيلوس كازئي بيفيدوباكتريوم بيفيدوم و قارچ هاي آسپرژيلوس اوريزا و تورولوپسيس وزن بدن باالتري نسبت به آنتي بيوتيك فالومايسي در جوجه هاي گوشتي به دست آمده است. با توجه به مکانيسم اجرهاي متفاوت پروبيوتيك ها تفاوت در نتايج بدست آمده در آزمايش ه يا مختلف چندان هم دور از انتظار نيست. با توجه به محدوديت هاي موجود به جهت مصرف انتي بيوتيك ها و جايگزي نمودن آن ها با پروبيوتك ها و تركيبات گياهي لذا اهداف اي تحقيق شامل بررسي اجر استفاده از ريش بز همراه يا بدون پروبيوتيك پروتکسي )تغييرات فراسنجه هاي خوني مرفولوژي بافت روده و جمعيت ميکروبي روده( در جوجه هاي گوشتي بود. مواد و روش ها كليهي مراحل مزرعهاي اي پژوهش از س 1 تا 12 روزگي در واحد پرورش طيور مزرعه دانشگاه آزاد اسالمي واحد شهركرد و آزمايش هاي مربو به بررسي فراسنجه هاي خوني در آزمايشگاه سرولوژي شهركرد و مطالعات مربو به جمعيت ميکروبي روده در آزمايشگاه دانشگاه شهركرد انجام شد. اي تحقيق با تعداد 213 قطعه جوجه گوشتي نر سويه رآس 338 يك روزه در قالب طرح كامال تصادفي به صورت 3 2 1 با 8 تيمار و 3 تکرار كه براي هر تيمار 13 قطعه جوجه گوشتي در هر تکرار صورت پذيرفت. جوجه هاي آزمايشي با ميانگي وزني ±53 39 گرم به روش توزيع تصادفي در جايگاه هاي مخصوص خود قرار گرفتند. تيمارهاي مورد مطالعه در اي آزمايش شامل گروه كنترل )شاهد( تيمارهاي حاوي دو چهار و شش دهم درصد گياه ريش بز و با 2 سطح پروتکسي ( صفر و يك درصد( از پروبيوتيك پروتکسي بودند كه بر اسا نيازهاي غذايي جوجه هاي گوشتي كاتلوگ سويه راس 338 فرموله شدند. در اي تحقيق برخي فراسنجه هاي خوني نظير) كلسترول تري گليسيريد فسفر كلسيم گلوكز( و جمعيت ميکروبي فلور روده ( اشرشياكلي و الكتوباسيلوس( مورد مطالعه و ارزيابي واقع گرديد. 551

درصد مواد تشکیل دهنده ذرت کنجله سویا روغن دی کلسیم فسفات دی ال پودر صدف ال- جدول 5-5- مشخصات جیره غذایی جوجه های تحت آزمایش 12-25 روزگی 01/12 24/05 2/01 5/32 5/00 0/24 25-51 روزگی 05/40 32/30 2/03 5/14 5/53 0/22 51-0 روزگی 10/05 34/41 5/10 5/10 5/54 0/30 - متیونین لیزین نمک مکمل معدنی و ویتامینه سنگریزه/ سدیم بی کربنات ریش بز/ پروتکسین ترکیبات محاسبه شده انرژ ی قابل متابولیسم ( کیلو کالری بر کیلو گرم( پروتین خام )درصد( کلسیم)درصد( فسفر قابل دسترس)درصد( لیزین)درصد( متیونین + سیستئین)درصد( سدیم)درصد( 0/30 0/51 0/10 0/50 0/02 3010 50/1 0/00 0/10 5/50 0/01 0/51 0/53 0/21 0/10 0/50 0/02 2210 20 0/01 0/12 5/20 0/04 0/51 *هر 2/1 کیلو مکمل ویتأمینه شامل: 2000000IU ویتأمینA 2000000IU ویتأمینD3 50000 mg ویتأمین 2000 mg E ویتأمین 50000 mg K3 ویتأمین 0000 mg B1 ویتأمین 3000 mg B2 ویتأمین 30000 mg B3 ویتأمین 3000 mg B5 ویتأمین 5000 mg B6 ویتأمین 51 mg B9 ویتأمین 500 mg B12 ویتأمین H2 و 100000 mg 0/53 0/20 0/10 0/50 0/02 2010 22 0/20 0/11 5/31 0/24 0/50 کولین بود.. **هر 2/1 کیلو مکمل معدنی شامل: mg 500000 منگنز 00000 mg آهن 500000 mg روی 50000 mg مس 5000 mg ید و 200 mg سلنیوم بود. نتايج و بحث 1- اثر جیره های آزمایشی برتغییرات برخی فراسنجه های خونی نتايج جدول 1 نشان دهنده اجر مصرف جيره هاي آزمايشي حاوي ريش بز و پروتکسي در مقايسه با گروه كنترل مي باشد. نتايج نشان داد با مصرف سطوح مختلف گياه ريش بز از ميزان گلوگز كلسترول تري گليسيريد كلسيم فسفر و LDL كاسته و ميزان HDL افزايش مي يابد) 3/5 P (. مصرف پروتکسي به طور معني داري سبب افزايش ميزان گلوگز كلسترول تري گليسيريد گرديد. نتايج جدول 1-1- نشان داد مصرف توام ريش بز و پروتکسي سبب ايجاد تفاوت هاي معني دار آماري بي گروه هاي ازمايشي گرديد )3/5 P (. 552

جدول 1 - اثر جیره های آزمایشی برتغییرات برخی فراسنجه های خونی ( 21 روزگی( LDL HDL تیمار تیمارهای آزمایشی گلوگز تری گلسیرید کلسترول )میلی گرم بر دسی لیتر( کلسیم فسفر اثرا ریش بز)درصد( 71/14 59/21 131/29 74/10 9/96 8/20 * 140/11 شاهد 69/57 61/47 9/28 7/99 127/10 70/21 138/21 1/ 1 درصد 67/44 c 62/20 9/00 7/16 c 125/25 c 70/59 136/59 1/ 2 درصد 65/93 c 62/20 8/60 c 6/94 d 120/14 d 68/21 c 132/28 c 1/ 9 درصد 0/042 0/031 0/071 0/067 0/053 0/031 0/68 ارزش P اثر پروتكسین)درصد( 71/14 58/00 9/00 8/00 132/10 75/25 139/58 1 69/64 60/17 9/11 8/36 129/52 72/50 141/34 % 1 0/014 0/016 0/21 0/13 0/024 0/042 0/012 ارزش P اثرات متقابل ریش بز پروتكسین 71/14 59/21 9/70 8/21 128/11 75/11 142/38 شاهد فاقد پروتكسین 69/49 59/90 9/40 8/11 126/21 74/62 140/65 /1 1 درصد ریش بز بدون پروتكسین 68/87 61/01 9/11 7/56 122/10 71/77 138/00 /1 2 درصد ریش بز بدون پروتكسین 65/73 61/57 8/59 7/00 120/14 c 69/14 c 136/22 c /1 9 درصد ریش بز بدون پروتكسین 70/29 62/10 137/22 شاهد دارای %1 پروتكسین 9/87 8/52 128/00 73/10 69/57 63/14 9/31 8/01 129/16 72/22 138/22 1/1 درصد ریش بز %1 پروتكسین 69/52 63/20 9/01 7/22 c 128/47 72/01 137/22 /1 2 درصد ریش بز %1 پروتكسین 68/24 63/54 8/91 7/01 c 127/01 71/59 136/22 c /1 9 درصد ریش بز %1 پروتكسین 0/071 0/064 0/045 0/039 0/041 0/028 0/050 ارزش P * در هر ستون اعداد با حروف غير مشابه اختالف معني داري با هم دارند) 3/5 P ) كاهش سطح كلسترول و تريگليسيريد سرم خون )جدول- 1 ( ميتواند مرتبط با الياف خام و تركيباتي مانند اكيناكوزيد اسيد شيکوريك و اسيد كافئيك مانند منتول در گياهان دارويي باشد. چنان كه در طب سنتي از بعضي از گياهان از قبيل گزنه جهت كاهش گلوكز و سير به منظور كاهش كلسترول سرم خون و غيره استفاده ميشود. در آزمايشي كه جهت بررسي اجرات رازيانه روي 112 قطعه بلدرچي رازيانه به جيره بلدرچي ژاپني انجام گرفت نتايج بدست آمده بيان گر آن بود كه افزودن دانه تخم گذار كلسيم سرم خاكستر ساق وزن پوسته وضخامت پوسته را به طور معني داري تحت تأجير قرار داد )يازرلو و مالكي 1393(. شريفي و همکاران )1389( كاهش معني دار كلسترول HDL و LDL سرم در جوجه هاي گوشتي تغذيه شده با پروتکسي همکاران )2333( گزارش دادند احتماال اي مربو در مقايسه با آنتي بيوتيك فالوومايسي را گزارش كردند. ع يل سلطان و باكتري ها با تغييرات بيولوژيکي در اسيدهاي صفراوي و اختالل در چرخه كبدي روده اي آن ها باعث كاهش هضم و جذب چربي ها مي شوند. در آزمايش )نوبخت و همکاران 1389 ( نتايج به فراسنجه هاي وجود ندارد. هم چني بيوشيميايي نشان داد كه بي در مورد فراسنجه هاي ايم ين گروه هاي مختلف آزمايشي در اي خون از جمله گلبول سفيد بيشتري خصوص تفاوت معني داري عدد از لحاظ معني داري مربو 55

به گروهي بود كه در آن از پروبيوتيك پروتکسي در جيره غذايي مرغ ه يا تخم گذار استفاده شده بود. نتايج تحقيقات نشان داد مصرف دانه شنبليله ميزان چربي هاي بد خون نظير تري گليسيريد و كلسترول تام را در حيوانات ديابتي كاهش و در عي حال چربي مفيد خون يعني HDL را افزايش مي دهد. 1- نتایج تغییرات در جمعیت و فلور میكروبی روده نتايج تحقيق حاضر نشان داد مصرف ريش بز و پروتکسي موجب افزايش جمعيت الكتوباسيلوس هوا و كواهش جمعيوت اشرشياكلي گرديد) 3/35 >p(. مواد موجره در تركيبات گياهي اجراتي شبيه پروبيوتيكها داشته و باعث افزايش اسويدالكتيك و تکثير باكتريهاي مفيد روده و كاهش حضور اشرشياكلي ميگردد. جدول 2-2- اثر مصرف ریش بزو پروتكسین بر جمعیت فلور میكروبی روده در جوجه های گوشتی ريش بز بر ت الكتو باسيلوس اشرشياكلي (cfu) 6/92 5/62 5/31 c 5/33 3/311 (cfu) *c 1/11 c 1/23 1/68 5/13 3/311 3/2 درصد ريش بز واحد اثرات اصلی شاهد 3/1 درصد ريش بز 3/6 درصد ريش بز ارزشP بدون پروبيوتيك پروتکسي حاوي پروبيوتيك پروتکسي 7/35 6/21 3/311 1/33 5/13 3/311 )3/31( ارزش P 3/2 درصد ريش بز فاقد پروتکسي 3/1 درصد 3/6 درصد 3/2 درصد 3/1 درصد 3/6 درصد اثرات متقابل شاهد فاقد پروتکسي ريش بز فاقد پروتکسي ريش بز فاقد پروتکسي شاهد همراه پروتکسي ريش بز حاوي پروتکسي ريش بز حاوي پروتکسي ريش بز حاوي پروتکسي 7/33 6/66 6/11 5/96 5/67 5/32 5/16 c 5/31 3/321 c 1/31 c 1/59 5/33 5/16 5/13 5/11 5/32 5/96 3/331 ارزش P *حروف متفاوت - بر روی اعداد هر ستون نشان دهندهی وجود اختالف معنیدار است )1/14 )p< 555

قاسمي پيربلوطي و همکاران) 2313 ( نشان دادند كه مصرف عصاره هيدرو الکي گياه ريش بز بر كاهش زخم ه يا تحت ه يا موش در گوارش جلوگيري از ايجاد زخم ه يا غذايي ه يا جيره در گياهي مخا ميزان افزايش دليل به احتماال كه گردد مي واقع موجر مطالعه گوارشي مي باشد. محمد جاويد و همکاران )2339( نيز با استفاده از مخلو كردند گزارش گوشتي ه يا جوجه ميگردد. شريعتمداري و همکاران) 1389 ( نشان دادند در جوجه ه يا ايمني ميکروبيولوژي روده باريك فعاليت آنزيمه يا باريك قابليت هضم ايلئومي و اكسيداسيون چربي و پروتيئ مربو به گروه ه يا حاوي پروبيوتيك و گياهان دارويي بود. پ يل پروبيوتيكها داشته و باعث افزايش اسيدالكتيك و تکثير باكتريه يا بهبود موجب آنها از استفاده كه دستگاه دستگاه و گوارشي چند عصارهي عملکرد جوجهها آزمايشي داراي آنتي بيوتيك و پروبيوتيك سيستم گوارشي كلسترول و تريگليسريد خون ويسکوزيته گوشت تحت تاجير واقع شد و در اي ساكاريدهاي موجود در عصاره ه يا محتويات خصوص بهتري مفيد روده و كاهش حضور باكتريه يا روده نتايج گياهي اجراتي شبيه گرم منفي مثل اشرشياكلي ميگردد. در آزمايشات جامروز و همکاران )2335( استفاده از كارواكرول و تيمول شمارش باكتريه يا اسيدالكتيك را افزايش داد. قاسمي و همکاران) 2311 ( نشان دادند تركيبات آنتي اكسيداني گياه ريش بز بر ممانعت از ايجاد جراحات و ضايعه هيستوپاتولوژ يك كبد و كليه موجر بوده و سبب كاهش وزن كبد و موجب كاهش ميزان آالني آسپارتات ه يا آمينو ترانسفراز و آالني آمينو ترانسفراز مي گردد. محققان فوق اظهار داشتند گياه ريش بز به واسطه دارا بودن خواص محافظت كننده كبدي وجلوگيري از تخريب بافت كبدي بر رشد و سالمت موش ه يا گردد. محققان ديگر نيز نشان دادند وجود ماده موجره كوينالديك اسيددر گونه ه يا مضر روده شده و ميتواند به عنوان يك ماده درماني موجر براي جلوگيري از رشد باكتري ه يا مصرف شود. نتیجه گیری استفاده از ريش بز و پروتکسي موجب كاهش ميزان گلوكز تري گليسيريد كلسترول كلسيم و فسفر و HDLدر جوجه هاي آزمايشي گرديد همچني الكتوباسيلوس ها و كاهش جمعيت اشرشيا كولي گرديد. منابع: تحت مطالعه موجر واقع مي ريش بز سبب كاهش ميزان باكتري مضر و زخم روده LDL.1.2.3.1 و افزايش استفاده از ريش بز به همراه پروبيوتيك پروتکسي سبب افزايش جمعيت تيموري زاده ز. رحيمي ش. كريمي ترشيزي م.ا.و اميد بيگي ر. 1388. مقايسه اجر عصاره هاي آويش سرخارگل سير و آنتي بيوتيك ويرجينيامايسي به جمعيت ميکروفلور روده و سيستم ايمني جوجه هاي گوشتي. فصلنامه علمي-پژوهشي تحقيقات گياهان دارويي و معطر ايران. جلد 25 شماره 1 صفحه: 18-39. رجحان م جس 1379. دارو و درمان گياهي. انتشارات علوي تهران ص 291. زرگري ع. 1367.گياهان دارويي. تهران.انتشارات دانشگاه تهران. ص 619. شريفي.د تواضعي.ع خادم و ع بري. 1389.اجر سطوح مختلف چربي ونوع افزودني )آنتي بيوتيك و پروپيونيك( بر صفات بيو شيميايي خون وعملکرد جوجه هاي گوشتي.توليدات دامي. شماره 2 ص..11-23.5 شريعتمداري ف.و محيطي اصلي م. 1388. افزودني هاي خوراک دام طيور آبزيان )چاپ دوم ن شر آجار علمي دانشگاه تربيت مدرس. تهران. 557

قاسمي. ح. ع. خيري.ف. جاللي. س.م. ع. 1391. اجر استفاده از ريش بز و پروتکسي بر عملکرد و برخي فراسنجه هاي خوني در بلدرچي ژاپني. پايان نامه كارشناسي ارشد علوم دامي ( تغذيه دام(. دانشگاه آزاد اسالمي واحد شهركرد. ص 12 نوبخت.ع. 1391 اجرات استفاده از سطوح مختلف گياه كاسني بر عملکرد جوجه هاي گوشتي ومرغ تخمگذار.موسسه.6.56.7 اطالعات مرغداري يازرلو م 3 مالكي م. شريفي د. گندم آبادي س 1393. بررسي اجر فيتواستروژني دانه رازيانه بر كلسيم سرم خاكستر ساق و خصوصيات كيفي پوسته تخم در پيك توليد بلدرچي تخمگذار ژاپني. مجله توليدات دامي. 9. Azdgn Mehr M,Shms Shrgh M, Dstr B, Hsni S, Akri MR.2007.Efect of different levels of protein nd protexin on roiler performnce. Interntionl Journl of Poultry Science, 6:573-577. 10. AL-Sultn S.I. 2003. The effect of curcum long (Tumeric) on overll perrformnce of roiler chickens.interntionl Journl of Poultry Science, 2(5): 351-353. 11. Bom A, Nemcov R, mudronov D, Gu P.2002.Improvement of the proiotic effect of micro-orgnisms y their comintion with mltodextrins, fructooligoscchrides nd polyunstturted ftty cids. Trends in Food Science nd Technology, 13:121-126. 12. Jmroz, D, Williczkiewicz A., wertelecki, T., Ord, j. nd skorupinsk,j.2005 Lise of ctive sustnces of plnt origin in chicken diets sed on mize nd loclly grown cerels. British poultry Science, 46(4) 4-58-493. The effect of using Ephedr pchycld with or without protexin on some lood prmeters nd intestinl morphology of roiler chicks *, Mostf Fghni Mhmood Jlil Thmsei, Frshid Kheiri Deprtment of Agriculture Mngement, Shhrekord Brnch, Islmic Azd University, Shhrekord, Irn Astrct For evlution the effect of using Ephedr pchycld with or without protexin on some lood prmeters nd intestinl morphology on roiler chicks, totl 240 one dy roiler chicks were divided in to 8 groups of 10 irds ech nd ssigned to 3 tretment diets s fctoril experimentl pln. Broiler chicks were fed y sl diet s control; sl diet with or without protexin powder 100 (gr/ton) nd with 3 levels of Ephedr pchycld (0.2, 0.4 nd 0.6%) respectively. At the end of viculture period 2 irds form ech group were slughtered y stndrd methods. The results showed tht y using Ephedr pchycld cholesterol nd triglyceride levels were decresed. There weren t significnt differences etween control group nd others out HDL.The results suggested tht using Ephedr pchycld my increse mucus nd su mucus compred to control groups (p<0.05). It seems tht inclusion of Ephedr pchycld with or without cn e useful nd hve significntly effects on some lood prmeters nd microil popultion in the intestinl of roiler chicks. Key words: Ephedr pchycld, Protexin, Some lood prmeters, intestinl popultion, roiler chicks..8 555

اثر گیاه دارویی هندوانه ابوجهل با و بدون پروبیوتیک پروتكسین بر برخی فراسنجه ه یا چكیده مرفولوژی بافت روده و جمعیت میكروبی روده در جوجه ه یا 1 1 1 محمد تقي قاسمي فرشيد خيري* مصطفي فغاني گوشتی 1- دانشکده مديريت كشاورزي دانشگاه آزاد اسالمي واحد شهركرد شهركرد ايران *نویسنده مسئول خونی در اي تحقيق به منظور بررسي اجر استفاده از هندوانه ابوجهل به همراه پروتکسي بر برخي فراسنجه هاي خوني مرفولوژي بافت روده و ميکروفلور روده در جوجه هاي گوشتي از تعداد 213 قطعه جوجه گوشتي يك روزه در قالب طرح كامال تصادفي به صورت فاكتوريل 2 1 با 8 تيمار و 3 تکرار براي هر تيمار 13 قطعه جوجه گوشتي در هر تکرار استفاده گرديد. تيمارهاي مورد مطالعه در اي آزمايش شامل 1 سطح پودر گياه هندوانه ابوجهل ( تيمار شاهد 3/1 3/2 و 3/6 درصد( و 2 سطح پروتکسي )صفر و 3/31( بودند. در اي تحقيق برخي فراسنجه هاي خوني مرفولوژي و جمعيت ميکروبي روده در جوجه هاي گوشتي تحت آزمايش واقع گرديد. نتايج اي تحقيق نشان داد استفاده از هندوانه ابوجهل و پروتکسي سبب ايجاد اختالفات معني دار بر فراسنجه هاي خوني شد. با مصرف توام هندوانه ابوجهل و پروتکسي ميزان گلوكز كلسترول و ال دي ال كاسته و ميزان اچ دي ال باال رقت. نتايج بررسي ميکروفلور روده نشان دهنده كاهش جمعيت الكتوباسيلوس ها و افزايش جمعيت اشرشيا كلي در اجر مصرف هندوانه ابوجهل و پروتکسي بود. نتايج مطالعه حاضر نشان داد با مصرف سطوح متفاوت هندوانه ابوجهل بخش ه يا خصوص ضخامت بخش ه يا نشان مخا داد مصرف توام هندوانه ابوجهل و پروتکسي مختلف روده تحت تاجير واقع شدند و در اي و زير مخا سروز عضالني و ضخامت كل باال رفت. نتايج اي تحقيق در كل در جيره جوجه گوشتيهاي سبب ايجاد اجرات مفيد روي برخي فراسنجه هاي خوني مرفولوژي روده و جمعيت ميکروبي فلور روده در جوجه هاي گوشتي گرديد. کلمات کلیدی : پروتكسین جوجه گوشتی هندوانه ابوجهل فراسنجههای خونی مرفولوژی روده. مقدمه ه يا يکي از راه كارهاي قديمي استفاده شده در صنعت طيور استفاده از آنتيبيوتيكهاي محرک رشد در مقادير پائي تر از سطوح درماني و همچني پروبيوتيك ها بوده است به طوري كه در طول چهل سال گذشته به صورت موفقيتآميزي در صنعت پرورش طيور مورد استفاده بودهاند )كريمي ترشيزي 1388 (. استفاده از آنتي بيوتيك ها به دليل بوجود آوردن سويه مقاوم و امکان انتقال اي مقاومت به ساير گونه ها به ويژه در سويه ه يا مشترک بي انسان و دام ماندگاري بقاياي دارويي در فرآورده هاي دامي مورد استفاده انسان هاو به هم زدن فلور ميکروبي طبيعي دستگاه گوارش مشکالت جدي در بهداشت عمومي و دامي ايجاد كرده وموجبات نگراني مصرف كنندگان را فراهم ساخته است. هم اكنون در بعضي از كشورها استفاده از آنتي بيوتيك درخوراک دام و طيور به شدت محدود شده است )گوبتا و همکاران 2313(. پروبيوتيك ها تركيبات ميکروبي زنده اي هستند كه مستقيما به جيره دام و طيور اضافه مي شوند و اجر بسيار مطلوبي بر عملکرد و سالمت آنها دارند ( قدبان 2332 پترسون 2333 (. استفاده از اي تركيبات در خوراک طيور به صورت بسيار گسترده 555

گ; مورد ارزيا يب قرار گرفته است. اي ميکروارگانيسم ها نه تنها ايجاد بيماري نمي كنند بلکه از تکثير و رشد باكتري ه يا بيماري زا نيز در دستگاه گوارش حيوانات جلوگيري كرده و موجب افزايش ميکروفلور مفيد در سيستم گوارش طيور مي شوند استفاده از پروبيوتيك ها به صورت تجاري در كشور در حال گسترش مي باشد)رضوي 1389(. در سيستمهاي پرورش حيوانات از ديرباز فرآوردههاي گياهي به طور عام و به عنوان عوامل ضد ميکروبي به شمار رفتهاند ممنوعيت و هم چني محروميتهاي اخير در استفاده از آنتيبيوتيكهاي محرک رشد سبب افزايش تمايل به استفاده از فرآوردههاي طبيعي با منشأ گياهي شده است )وينديخت 2333; هد ريت 2338 2 كدوئيها مي باشد. ميوه اي گياه داراي خاصيت مسهل است كه در درمان امعاء و احشاء و بيماريهاي كبدي به كار مي رود)زرگري 1367 (. ميکروبي وضد سرطان آن است. اميد بيگي 1379 (. 1 هندوانه ابوجهل از راسته مشکالت مربو به ضعف روده فلج ناحيه از خواص مهم ديگر اي گياه اجر ضد ويروسي از اي جهت اي تحقيق براي شناخت و بررسي اجرات مصرف گياه داروئي هندوانه ابوجهل با پروبيوتيك پروتکسي بر روي برخي فراسنجه هاي خوني مرفولوژي روده و جمعيت ميکروبي روده جوجه هاي گوشتي صورت گرفت. مواد و روش ها كليهي مراحل مزرعهاي اي پژوهش از مورخ 1393/38/13 لغايت 1393/39/12 از س 1 تا 12 روزگي در واحد پرورش طيور مزرعه دانشگاه آزاد اسالمي واحد شهركرد و آزمايش هاي مربو به بررسي فراسنجه هاي خوني در آزمايشگاه الزهرا شهركرد و مطالعات مربو به بافت روده در آزمايشگاه پاتولوژي كلينيك دامپزشکي دانشگاه آزاد اسالمي واحد شهركرد انجام شد. اي تحقيق با تعداد 213 قطعه جوجه گوشتي نر سويه رآس 338 يك روزه در قالب طرح كامال تصادفي به صورت 3 2 1 با 8 تيمار و 3 تکرار كه براي هر تيمار 13 قطعه جوجه گوشتي در هر تکرار صورت پذيرفت. جوجه هاي آزمايشي با ميانگي وزني ±53 39 گرم به روش توزيع تصادفي در جايگاه هاي مخصوص خود قرار گرفتند. تيمارهاي مورد مطالعه در اي آزمايش شامل گروه كنترل )شاهد( تيمارهاي حاوي دو چهار و شش دهم درصد گياه هندوانه ابوجهل و با 2 سطح پروتکسي جوجه هاي گوشتي كاتلوگ Ross 338 ( صفر و يك درصد( از پروبيوتيك پروتکسي بودند كه بر اسا نياز هاي غذايي )2337( فرموله شدند. در اي تحقيق برخي فراسنجه هاي خوني نظير) كلسترول تري گليسيريد ال دي ال اچ دي ال گلوكز( مرفولوژي بافت روده ( ضخامت بخش هاي مخا و زير مخا سروز عضالني و كل( و جمعيت ميکروبي فلور روده ( اشرشياكلي و الكتوباسيلوس( مورد مطالعه و ارزيابي واقع گرديد. Citrullus colocynthis- 2 Cucuritles- 1 555

درصد مواد تشكیل دهنده ذرت کنجله سویا روغن دی کلسیم فسفات پودر صدف دی ال - متیونین ال- نمک لیزین مكمل معدنی و ویتامینه سدیم بی کربنات سنگریزه/ هندوانه ابوجهل/ پروتكسین ترکیبات محاسبه شده انرژ ی قابل متابولیسم ( کیلو کالری بر کیلو گرم( پروتین خام )درصد( کلسیم)درصد( فسفر قابل دسترس)درصد( لیزین)درصد( متیونین + سیستئین)درصد( سدیم)درصد( *هر 2/5 كيلو مکمل ويتأمينه شامل: 9333333IU ويتأمي جدول 1-1- مشخصات جيره غذايي جوجه هاي تحت آزمايش 18333 mg K3 ويتأمي 6633 mg B1 ويتأمي H2 21-11 روزگی 94/41 11/31 1/32 1/66 1/13 1/11 1/61 1/12 1/41 1/11 1/11 6141 13/4 1/31 1/21 1/19 1/34 1/14 133 mg B12 ويتأمي 2333 mg E ويتأمي 15 mg B9 ويتأمي 11-12 روزگی 91/19 61/61 1/16 1/21 1/16 1/16 1/16 1/12 1/41 1/11 1/11 1641 11 1/34 1/21 1/11 1/31 1/14 18333 mg D3 ويتأمي 1333 mg B6 ويتأمي 12-1 روزگی 49/31 61/12 1/21 1/49 1/11 1/61 1/16 1/19 1/41 1/11 1/11 1341 11 1/61 1/24 1/64 1/61 1/19 2333333IU A ويتأمي 3333 mg B2 ويتأمي 33333 mg B3 ويتأمي 3333 mg B5 ويتأمي **هر 2/5 كيلو مکمل معدني شامل: mg 133333 منگنز 83333 mg آه mg 133333 روي 13333 mg مس 1333 mg يد و 233 mg سلنيوم بود. و 533333 mg كولي بود.. دادههاي اي تحقيق در قالب يك طرح فاكتوريل با 8 تيمار مورد تجزيه و تحليل آماري قرار گرفتند. به هر يك از 8 جيره آزمايشي 3 تکرار )13 قطعه جوجه گوشتي در هر تکرار( به صورت تصادفي اختصاص يافت. دادهها با استفاده از بسته نرم- افزار آماري )1997( SAS و بر اساس مدل آماري زير مورد تجزيه و تحليل آماري قرار گرفتند. مقايسه بي ميانگي استفاده از آزمون چند دامنه اي دانک در سطح احتمال 5 درصد )3/35>p( مقايسه شدند. مدل آماري طرح به شرح زير مي باشد: ها نيز با Y ijk = µ + α i + B j +B ij + e ijk = مقدار هر مشاهده = µ ميانگي جامعه αi =اجرگياه دارويي B= j اجر پروتکسي ij =B اجرمتقابل گياه دارويي و Y ijk پروتکسي k = e ij اجر اشتباه آزمايش. نتایج و بحث 555

جدول 1-1 - اثر هندوانه ابوجهل و پروبیوتیک پروتكسین بر برخی فراسنجه های خونی در جوجه های گوشتی 3/2 درصد هندوانه ابوجهل ارزشP هندوانه ابوجهل بر ت اثرات اصلی شاهد 3/1 درصد هندوانه ابوجهل تري گليسيريد كلسترول گلوكز HDL Mg/dl 59/58c 63/12 61/52 62/23 3/396 LDL Mg/dl 71/11 73/33 69/65 67/21 3/128 Mg/dl 136/13 132/26 133/11c 129/12d 3/363 Mg/dl 131/25 132/13 133/33c 128/25 d 3/331 Mg/dl * 73/21 69/11 68/65 67/23 3/365 3/6 درصد هندوانه ابوجهل بدون پروبيوتيك پروتکسي حاوي پروبيوتيك پروتکسي 58/31 63/12 3/363 73/13 68/23 3/113 135/12 133/26 3/363 135/33 136/12 3/311 71/33 69/53 3/372 )3/31( ارزش P 3/2 درصد هندوانه ابوجهل فاقد پروتکسي اثرات متقابل شاهد فاقد پروتکسي 3/1 درصد هندوانه ابوجهل فاقد پروتکسي 3/6 درصد هندوانه ابوجهل فاقد پروتکسي شاهد همراه پروتکسي 3/1 درصد هندوانه ابوجهل حاوي پروتکسي 3/6 درصد هندوانه ابوجهل حاوي پروتکسي 3/6 درصد هندوانه ابوجهل حاوي پروتکسي 57/58c 63/12 c 61/36 62/71 59/12c 61/16 62/71 61/16 3/3337 71/36 73/51 69/32 69/11 73/21 71/16 73/73 73/26 3/123 135/12 131/29 133/17 128/53c 135/13 133/28 128/11c 125/76d 3/398 136/19 131/23 132/16 c 133/96 d 136/17 136/33 135/71 136/23 3/328 69/85 68/21 67/67 65/12c 68/12 66/23 65/13c 62/23d 3/332 ارزش P *حروف متفاوت - بر روی اعداد هر ستون نشان دهندهی وجود اختالف معنیدار است )1/14 )p< 2-1- تغيبرات فراسنجه هاي خوني باتوجه به جدول 2-1 اجر سطوح مختلف هندوانه ابوجهل وپروبيوتيك پروتکسي بر فراسنجه هاي خوني جوجه هاي گوشتي تحت تاجير مصرف هندوانه ابوجهل و پروتکسي قرار گرفت. نتايج نشان داد ميزان سرمي تري گليسيريد كلسترول و ال دي ال تحت تاجير مصرف هندوانه ابوجهل كاهش معني دار) 3/35 >p( ياقت. همچني با توجه به نتايج به دست آمده مصرف پروتکسي نيز سبب كاهش )3/35 >p( ميزان سرمي تري گليسيريد و كلسترول خون در جوجه هاي تحت مطالعه گرديد. نتايج اي تحقيق نشان دهنده افزايش ميزان سرمي اچ دي ال در گروه هاي مصرف كننده سطوح مختلف هندوانه ابوجهل وپروتکسي 3/35( )p< بود. اجر سطوح مختلف هندوانه ابوجهل وپروبيوتيك پروتکسي بر تغييرات برخي فراسنجه هاي خوني در جوجه هاي گوشتي نشان مي دهد كه با مصرف سطوح مختلف هندوانه ابوجهل ميزان سرمي كلسترول تري گليسيريد اچ دي ال و ال دي ال تحت تاجير قرار مي گيرد. نتايج اي تحقيق حاكي از كاهش ميزان گلوكز و كلسترول خون جوجه هاي گوشتي در اجر مصرف هندوانه ابوجهل و پروتکسي بود. همچني نتايج نشان داد مصرف هندوانه ابوجهل و پروتکسي سبب افزايش 515

معني دار ميزان اچ دي ال در جوجه هاي گوشتي تحت مطالعه مي گردد. محققان نشان دادند تركيبات پلي فنوليك مانند فلفل قرمزفعاليت آنزيم 3 هيدروكسي 2 متيل گلوتاريل كوآنزيم A ردوكتاز را مهار نموده و در نتيجه سنتز كلسترول نيز مهار مي گردد. اي عمل موجب مي گردد گيرنده هاي LDL در سطح كبد افزايش يافته و كاتابوليسم آن باال برود.همچني شايان ذكر است كه تركيبات مهار كننده فعاليت آنزيم 6- هیدروکسی 1 متیل گلوتاریل کوآنزیم A ردوکتاز غلظت تری گلیسیرید پالسما را کاهش داده و به میزان ناچیزی میزان HDL را افزایش می دهند )جامروز و همكاران 1114 (. شریفی و همكاران )1636( کاهش معنیدار کلسترول HDL و LDL سرم در جوجه های گوشتی تغذیه شده با پروتكسین در مقایسه با آنتیبیوتیک فالوومایسین را گزارش کردند. ع یل و همكاران 1111 گزارش دادند احتماال این باکتری ها با تغییرات بیولوژیكی در اسیدهای صفراوی و اختالل در چرخه کبدی روده ای آنها باعث کاهش هضم و جذب چربی ها می شوند. در آزمایش ه ی)ا نوبخت و همكاران 1636 ( نتایج فراسنجه ه یا ایم ین خون از جمله گلبول سفید نشان داد بیشترین عدد از لحاظ معنی داری مربوط به گروهی بود که در آن از پروبیوتیک پروتكسین در جیره غذایی مرغ ه یا تخم گذار استفاده شده بود. شاهوردی و همكاران) 1116 ( نشان دادند استفاده از مواد گیاهی مورد در تغذیه جوجه ه یا گوشتی سبب کاهش میزان کلسترول و تری گلیسیرید و افزایش HDL در پرندگان تحت مطالعه می گردد. صفا مهر و همكاران )1111( اظهار کردند استفاده از کاسنی در جیره غذایی جوجه های گوشتی سبب تأثیرات غیر معنی دار بر کاهش کلسترول تری گلیسیرید سرم خون جوجه های تحت مطالعه گردید. ترکیباتی نظیر تیمول و کاراکرول از فعالیت آنزیم کبدی تری هیدروکسیل تری متیل گلوتاریل کوانزیم آ که آنزیمی کلیدی در ساخت کلسترول می باشد ممانعت کرده و با کاهش 4 درصدی فعالیت آنزیم تری هیدروکسیل تری متیل گلوتاریل کوانزیم آ ردوکتاز کاهش 1 درصدی میزان کلسترول خون طیور گزارش گردیده است. در این زمینه نتایج مشابهی توسط )لی و همكاران 1116 ( بیان شده است که با مصرف کاراکرول به طور معنی داری از میزان کلسترول و فسفولیپید خون طیور کاسته می شود. 1-1 -تغیرات مرفولوژی روده نتايج مطالعه حاضر نشان داد با مصرف سطوح متفاوت هندوانه ابوجهل بخش ه يا مختلف روده تحت تاجير واقع مي گردند و در اي خصوص ضخامت بخش ه يا مخا و زير مخا سروز عضالني و ضخامت كل باال مي رود. مصرف پروتکسي به تنهايي نيز سبب ايجاد اجرات افرايشي بر ضخامت بخش ه يا مختلف روده گرديد. ننتايج اي تحقيق نشان دهنده تاجير معني دار مصرف همزمان هندوانه ابوجهل و پروبيوتيك پروتکسي بر ضخامت برخي بخش ه يا مختلف روده بود. پروبيوتيك ها مي توانند سيستم ايم ين پرنده را تحت تاجير قرار دهند زيرا مي توانند باعث افزايش تعداد سلول ه يا ديواره روده شوند ضم اي كه ترشح گاما اينتروفرون ها لنفوسيت ها و آنتي بادي موضعي را نيز افزايش مي دهند)كون و همکاران 2331(. شاهوردي و همکاران) 2313 ( نشان دادند مصرف تركيبات گياهي سبب تاجير بر تيتر ايمني عليه ويروس نيو كاسل و افزايش سالمت پرنده مي گردد. نامبردگان اظهار داشتند با مصرف اي تركيبات با توجه به افزايش سطح شيرابه هاي گوارشي و اجر بر روي پرز هاي روده ميزان سطح جذب مواد مغذي نيز باال مي رود. در تحقيق كريمي ترشيزي) 1381 ( استفاده از پروبيوتيك موجب افزايش معني دار تعداد پرز در روده شد و همچني موجب كاهش نسبي 511

يل فراواني پرزهاي زباني شکل وافزايش فراواني نسبي پرزهاي برگي شکل در مقايسه با شاهد گرديد. زارعي) 1383 ( اجرپروبيوتيك و آنتي بيوتيك و اسيد آ را بر عملکرد و مرفولوژي روده مورد بررسي قرار دادند و مشخص گرديد كه پروبيوتيك مورد استفاده سبب افزايش ارتفاع پرز در ژوژنوم و ايلئوم نسبت به شاهد در 21 و 12 روزگي گرديد. جدول 1-1- اثر هندوانه ابوجهل و پروبیوتیک پروتكسین برتغییرات مرفولوژی روده در جوجه های گوشتی كل عضالني سروز مخا ميکرون ميکرون ميکرون ميکرون هندوانه ابوجهل بر ت واحد 3/2 درصد هندوانه ابوجهل ارزشP اثرات اصلی شاهد 3/1 درصد هندوانه ابوجهل 126/12 128/26 129/36 131/31 3/361 11/33 11/65 11/93 12/32 3/36 6/55 6/69 7/33 7/32 3/11 c 138/21 c 139/33 113/36 112/33 3/331 3/6 درصد هندوانه ابوجهل بدون پروبيوتيك پروتکسي حاوي پروبيوتيك پروتکسي 126/11 133/13 3/336 11/16 11/71 3/17 7/31 7/25 3/31 137/11 111/63 3/311 )3/31( ارزش P اثرات متقابل شاهد فاقد پروتکسي 3/2 درصد هندوانه ابوجهل فاقد پروتکسي 3/1 درصد هندوانه ابوجهل فاقد پروتکسي 3/6 درصد هندوانه ابوجهل فاقد پروتکسي شاهد همراه پروتکسي 3/1 درصد هندوانه ابوجهل حاوي پروتکسي 3/6 درصد هندوانه ابوجهل حاوي پروتکسي 3/6 درصد هندوانه ابوجهل حاوي پروتکسي 126/61 127/32 133/11 131/23 131/31 132/16 131/23 137/13 3/379 11/31 11/55 11/76 11/92 12/33 12/31 11/96 12/36 3/59 7/33 7/16 7/39 7/63 7/96 8/33 8/36 7/69 3/21 c 137/33 c 139/33 113/25 111/37 111/55 112/39 115/28 117/71 3/369 ارزش P *حروف متفاوت - بر روی اعداد هر ستون نشان دهندهی وجود اختالف معنیدار است )1/14 )p< تغیرات جمعیت میكروبی روده 512

نتايج تحقيق حاضر نشان داد مصرف هندوانه ابوجهل و پروبيوتيك پروتکسي سبب افزايش الكتوباسويلوس هوا و كواهش ميزان اشرشياكلي گرديد) 3/35 >p(. نتايج تحقيق حاضر حاكي از افزايش جمعيت الكتوباسويلوس هوا و كواهش جمعيوت اشرشياكلي دراجر مصرف هندوانه ابوجهل و پروبيوتيك پروتکسي بود. پلي ساكاريدهاي موجود در عصواره هواي گيواهي اجراتي شبيه پروبيوتيكها داشته و باعث افزايش اسيدالكتيك و تکثير باكتريهاي مفيد روده و كاهش حضوور بواكتريهواي گرم منفي مثل اشرشياكلي ميگردد. جدول 1-6- اثر گیاه هندوانه ابوجهل و پروبیوتیک پروتكسین بر جمعیت فلور میكروبی روده در جوجه های گوشتی هندوانه ابوجهل بر ت الكتو باسيلوس اشرشياكلي (cfu) 7/31 6/55 5/31 c 5/35 3/3312 6/55 5/69 3/312 6/96 6/51 6/32 5/78 5/53 5/23 5/33 c 1/65 3/339 (cfu) *c 1/22 c 1/31 5/33 5/18 3/3321 1/12 5/23 3/3316 c 1/11 c 1/67 5/12 5/22 5/33 5/36 5/11 6/33 3/321 واحد اثرات اصلی شاهد 3/2 درصد هندوانه ابوجهل 3/1 درصد هندوانه ابوجهل 3/6 درصد هندوانه ابوجهل ارزشP بدون پروبيوتيك پروتکسي حاوي پروبيوتيك پروتکسي )3/31( ارزش P اثرات متقابل شاهد فاقد پروتکسي 3/2 درصد هندوانه ابوجهل فاقد پروتکسي 3/1 درصد هندوانه ابوجهل فاقد پروتکسي 3/6 درصد هندوانه ابوجهل فاقد پروتکسي شاهد همراه پروتکسي 3/1 درصد هندوانه ابوجهل حاوي پروتکسي 3/6 درصد هندوانه ابوجهل حاوي پروتکسي 3/6 درصد هندوانه ابوجهل حاوي پروتکسي ارزش P *حروف متفاوت نتیجه گیری کلی - بر روی اعداد هر ستون نشان دهندهی وجود اختالف معنیدار است )1/14 )p< 51

دنلي و همکاران) 2333 ( بيان داشتند كاهش اسيديته روده در جوجه هاي تغذيه شده با پروتکسي ترشح اسيد ه يا آ يل ممکو اسوت بوه دليول باشد كه شرايط بهتري برا فلور ميکروبي بهتر و هضم و جوذب بواالتر در روده ايجواد موي كننود. در آزمايشات جامروز و همکاران )2335( استفاده از كارواكرول و تيمول شمارش بواكتريهواي اسويدالكتيك را افوزايش داد. باتوجه به باكتريهاي مثل الكتوباسيلوسها و بيفيدو باكتريهوا در بهبوود سيسوت م ايمنوي و ن قو ش پروبيو تيوك هوا در مهوار باكتريهايي همچون اشرشياكلي احتمال دارد كاهش ميزان اشرشيا كلي در گروه حواوي پروتکسوي بوه دليول نقوش آنتوي باكتريال آن عليه باكتريهاي گرم مثبت و بيماري زا باشد. نتايج مطالعه حاضر با نتوايج محققوان ذكور شوده هوم خوواني و مطابقت دارد. در مطالعه حاضراستفاده از هندوانه ابوجهل باعث ايجاد تغييرات معني دار در فراسنجه هاي خوني در جوجه هاي گوشتي شد. همچني مصرف هندوانه ابوجهل منجر به ايجاد معني تغيرات معنوي دار بور مرفولووژي بافوت روده در جوجوه هواي گوشتي گرديد. تايج اي تحقيق حاكي از تاجير مصرف هندوانه ابوجهول برجمعيوت ميکروبوي )كواهش اشرشويا كووالي و افزايش جمعيت الكتوباسيلوس ها( در روده جوجه هاي گوشتي تحت مطالعه شد. جهت دسوتيابي بوه نتوايج بوا دقيوق تور استفاده از سطوح باالتر پودر هندوانه ابوجهل توصيه مي گردد. منابع.1.2.3.1.5 اميدبيگي. ر. 1379. رهيافت هاي توليد و فرآوري گياهان دارويي طراحان نشر 286 صفحه. رضوي ح. اقدام شهريار ح. گلي س.و عليزاده ا. 1389. بررسي اجرات پربيوتيك اسيدآلي پروبيوتيك و آنتي بيوتيك ويرجينيامايسي بر كلسترول سرم خون جوجه هاي گوشتي. مجله دانش و پژوهش علوم دامي جلد 8 ص 63. زارعي.الف. 1383.تأجير اسيدهاي آلي مختلف بر عملکرد جوجه هاي گوشتي.پايان اسالمي واحد خوراسگان. زرگري ع. 1367.گياهان دارويي. تهران.انتشارات دانشگاه تهران. ص 619. شريفي.د تواضعي.ع خادم و ع بري. 1389.اجر سطوح مختلف چربي ونوع افزودني پروپيونيك( بر صفات بيو شيميايي خون وعملکرد جوجه هاي گوشتي.توليدات دامي. شماره 2 ص. نامه كارشناسي ارشد دانشگاه آزاد )آنتي بيوتيك و.11-23.6.7 شريعتمداري ف.و محيطي اصلي علمي دانشگاه تربيت مدرس. تهران. كريمي 1381. م.ا. ترشيزي.8.9 جداسازي م. 1388. افزودني هاي خوراک دام طيور آبزيان )چاپ دوم ن شر آجار مناسب الكتيك اسيد هاي باكتري انتخاب و شناسايي پروبيوتيك در تغذية جوجه هاي گوشتي. رساله دكتري. دانشکده كشاورزي. دانشگاه تربيت مدرس. مکدونالد پ. آر. اي. ادواردز جي. اف. دي. گري نويد شاد و علي رضا جعفري صيادي چاپ اول تهران: انتشارات فرهنگ جامع. توليد براي هال و سي. اي. مورگان. )1379(. تغذيه دام ترجمه بهم نوبخت.ع. 1391 اجرات استفاده از سطوح مختلف گياه كاسني بر عملکرد جوجه هاي گوشتي ومرغ تخمگذار.موسسه اطالعات مرغداري. 10. Azdgn Mehr M,Shms Shrgh M, Dstr B, Hsni S, Akri MR.2007.Efect of different levels of protein nd protexin on roiler performnce. Interntionl Journl of Poultry Science, 6:573-577. 515

11. Denli, M., F. Okn nd K. Celi. 2003. Effect of dietry proiotic, orgnic cid nd ntiiotic supplementtion to diets on roiler performnce nd crcss yield. Pkistn Journl of Nutrition, 2: 89-92. 12. Ghdn.GS.2002. Proiotics in roiler production. A review. Archive For Geflugelk.66:49-58. 13. Gret hed, H. 2003. Plnts nd plnt extrcts for improving niml productivity. Proceeding of the Nutrition Society.62: 279-290. 14. Gupt, A.R. nd Ds, S. 2013.The enefits of proiotics poultry production: n overview. Interntionl journl of livestock reserch 3(11)18-22. 15. Jmroz, D, Williczkiewicz A., wertelecki, T., Ord, j. nd skorupinsk,j.2005 Lise of ctive sustnces of plnt origin in chicken diets sed on mize nd loclly grown cerels. British poultry Science, 46(4) 4-58-493. 16. Koenen ME,Krmer J,Vnder Hulst R, Heres L, Jeurissen SH, Boersm WJ.2004. Immunodultion y proiotic lctocilli in lyer nd met type chickens. British poultry Science, 45:355-366. 17. Li, C. M. 1998. Chinese her medicine feed dditives (Chinese). 2nd rev. ed. Chinese Agriculturl University Press, Beijing. 18. Ptterson JA, Burkholder KM.2003.Appliction of preiotics nd proiotics in poultry production. Poultry Science, 82:627-631. 19. Ross Broiler Mnul. 2007. Aville on www.avigen.com. 20. Shhverdi.A, Kheiri.F, Fghni.M, Rhimin.Y nd Rfiee.A.2013. The effect of use red pepper (Cpsicum nnum L) nd lck pepper (Piper nigrum L) on performnce nd hemtologicl prmeters of roiler chicks. Europen Journl of Zoologicl Reserch, 2 (6):44-48. 517

The effect of using Plntcitrulus colosynthis with or without protexin proiotics on some lood iochemicl, intestinl morphology nd microflor on roiler chicks Mohmmdtghi Ghsemi, Frshid Kheiri, Mostf Fghni Deprtment of Agriculture Mngement, Shhrekord Brnch, Islmic Azd University, Shhrekord, Irn Astrct For evluting the effect of using Plntcitrulus colosynthis nd protexin proiotics on some lood iochemicl, intestinl morphology nd microflor on roiler chicks, totl 240 one dy roiler chicks were divided in to 8 groups of 10 irds ech nd ssigned to 3 tretment diets s fctoril experimentl pln. Chicks were weighted nd seprted on equl pens. Also t the first dy of ge, they were fed y sl diet s control; sl diet with or without protexin powder 100 (gr/ton) nd with 3 levels of Plntcitrulus colosynthis (0.2, 0.4 nd 0.6%) respectively. In current study some lood prmeters, Intestinl morphology nd microflor were evluted. Dt from this study showed tht using of Plntcitrulus colosynthis nd protexin led to significnt differences etween tretments. With using Plntcitrulus colosynthis nd protexin lood serum glucose, triglyceride nd LDL were decresed nd HDL ws incresed. In this study the lctocillus popultion As result relevnt the mucus nd su mucus, tended to increse n E. coli hd decresed. musculrly nd totl thickness of intestinl dimeters were incresed when chicks fed y experimentl diets. In conclusion ccording to current study results, it seems tht using of Plntcitrulus colosynthis nd protexin cn e useful nd hve significntly effects on some lood iochemicl nd intestinl vlues on roiler chicks. Key words: Blood iochemicl prmeters, Broiler chicks, Intestinl morphology Plntcitrulus colosynthis, Protexin. 515

تاثیر مصرف عصاره زنجبیل و هل بر عملكرد برخی صفات الشه و مرفولوژی بافت روده در جوجه چكیده عباس داودپور دهکردي * های گوشتی * سيد محمد علي جاللي حاجي آبادي فرشيد خيري دانشکده مديريت كشاورزي دانشگاه آزاد اسالمي واحد شهركرد شهركرد ايران نویسنده مسئول به منظور بررسي اجر مصرف عصاره هل و زنجبيل بر عملکردف برخي صفات الشه و مرفولوژي بافت روده در جوجه هاي گوشتي از تعداد 323 قطعه جوجه گوشتي تجاري سويه راس 338 در قالب طرح كامال تصادفي متعادل با 3 تيمارغذايي شامل : شاهد )بدون هيچ ماده افزودني( %2 عصاره زنجبيل %2 عصاره هلو 1 تکرار براي هر تيمار استفاده شد. در تحقيق حاضر افزايش وزن روزانه مصرف خوراک روزانه و ضريب تبديل غذايي محاسبه گرديد. به منظور بررسي صفات الشه از هر جايگاه آزمايشي دو پرنده به صورت تصادفي انتخاب و كشتار شده و پس از جداستزي امحا و احشا برخي صفات الشه نظير وزن الشه و درصد نسبي الشه و درصد نسبي اندام هايي نظير قلب بور فابريسيوس طحال روده ران و سينه مورد محاسبه قرار كرفت. همچني به منظور ارزيابي تاجير عصاره گياهان دارويي هل و زنجبيل بر مرفولوژي بخش هاي مختلف روده نمونه گيري از ايلئوم صورت گرفته و مطالعات مرفولوژيك بافت روده صورت پذيرفت. نتايج تحقيق حاضر نشان داد بيشتري افزايش وزن مربو همچني به گروه تغذيه شده با زنجبيل و گروه شاهد بود وكمتري مربو به جوجه ه يا تغذيه شده با هل بود. مصرف زنجبيل و هل در كل دوره آزمايش سبب ايجاد اختالفات معني داري درخصوص ضريب تبديل غذايي بي گروه هاي آزمايشي گرديد) P<0/05 (. نتايج نشان داد مصرف گياهان دارويي زنجبيل و هل سبب افزايش وزن زنده نهايي در جوجه هاي آزمايشي مي گردد. استفاده از عصاره گياهان داروبي زنجبيل و هل سبب افزايش معني دار وزن قلب كبد طحال بورس و چربي حفره شکمي شد) P<0/05 (. با مصرف عصاره گياهان دارويي زنجبيل ضخامت بخش مخا به طور معني دار درمقايسه با شاهد افزايش يافت( P<0/05 ). افزايش معني دار ضخامت سروز و بخش عضالني نيز تحت تاجير جيره هاي آزمايشي مشاهده گرديد و به تبع از آن ضخامت كل بخش هاي مورد مطالعه روده كوچك در جوجه هاي گوشتي تحت تاجير جيره هاي آزمايشي واقع شده و افزايش معني دار قابل توجهي مشاهده گرديد.(P<0/05) عمق كريپت ها و تعداد سلول هاي گابلت نيز تحت تاجيرقرار گرفت و استفاده از عصاره هل و زنجبيل سبب افزايش آن شد. به طور خالصه نتايج تحقيق حاضر حاكي از اجرات مفيد و سدمند مصرف عصاره هل و زنجبيل بر عملکرد صفات الشه و مرفولوژي بافت روده در جوجه هاي گوشتي بود. كلمات كليدي : زنجبيل هل عملکرد صفات الشه مرفولوژي روده جوجه گوشتي. مقدمه استفاده از گياهان دارويي عالوه بر پيشگيري و درمان بيماري ها به عنوان مکمل غذايي نيز سابقه دراز مدت دارد. امروزه نيز با رشد و توسعه علوم مرتبط با گياهان دارويي و نياز مبرم به داروهاي جديد با كارآيي بهتر و عوارض ناخواسته كمتر گرايش به سمت تركيبات طبيعي مشتق شده از گياهان دارويي رو به فزوني گذاشته است )ويسك 1978 (. تعداد زيادي از 515

515 يندوزفا اي ه يكاروخ رد هريج اي ه رويط فرصم يم دندرگ هك هب يياهنت دقاف ره هنوگ هدام يذغم )1381 زرماس(دنتسه رثكا يندوزفا اه تهج ت يصوصخ دوبهب ا يکيزيف هريج شوخ يكاروخ و اي تملاس هدنرپ هدافتسا يم دنوش رد يا نايم ليبجنز و له هب ناونع ينشاچ اي ه يياذغ دربراك.)1388 يرادمتعيرش(دنراد )Zingeer(ليبجنز يهايگ تسا دنچ هلاس هك ياراد موزير اي ه هدغ يا.تسا هقاس اي ه هايگ هب روط يدومع زا موزير جراخ اه هدش و رد اهتنا هب لگ اي ه درز و ابيز يهتنم يم.دنوش گرب اي ه يا هايگ هپ هدوب و اب يفلاغ هب هقاس اه لصتم هدش.دنا ءزج ليبجنز ناهايگ ييوراد اب شزرا هدوب و ياراد صاوخ يددعتم زا دض هلمج عوهت يوقم دض بلق يرتكاب يتنآ ناديسكا دض و دض هفرس مومس دض يدبك باهتلا راردا روآ کرحم و شهاك مساپسا و کرحم متسيس ن ي ميا دض خفن و و شارقا تاحشرت هدور يا هدعم يياپ ندروآ لورتسلك نوخ و کرحم مضه اذغ.)1367 يرگرز(تسا رد عقاو هدافتسا اي ه يعونتم رد ناهج زا ليبجنز لومعم هتشگ هك دربراك ي اه ديدج زا ليبق يريگشيپ زا تلاح عوهت و غارفتسا مك يياهتشا و يب يياهتشا يناور و تي ح تلاکشم مسيتامور تعنص رد داوم يياذغ ينچمه هب ناونع ينشاچ يم ناوت رب.)2311 ناراکمه و يعيفر(درمش ناكرآ و ناراکمه )2312( نايب دندرك هك فرصم ليبجنز ببس داجيا تارييغت ينعم راد رب نزو ناگدنرپ نازيم فرصم کاروخ نآ اه و بيرض دوبهب ليدبت يياذغ رد هورگ فرصم هدننك ليبجنز رد هسياقم اب هورگ دهاش هتشاد ينچمه.تسا نانآ نايب دندرك يرتهب نازيم دصرد هدافتسا زا ليبجنز يارب يرتهب بيرض تيعضو کاروخ ليدبت هجوج رد اي ه يتشوگ 1 و 2 دصرد هدوب.تسا ييابطابط و ناراکمه )1389( ناشن دنداد فرصم ليبجنز ببس شيازفا ريغ ينعم راد دادعت لوبلگ زمرق و ديفس رد هجوج اي ه يتشوگ.ديدرگ هچرگا رد تاعلاطم اهنآ هدافتسا زا ليبجنز ببس داجيا توافت يياه رد صوصخ دصرد تيركوتامه تظلغ يلوبولگومه نوخ دشن اما يرتمك نازيم اهنآ وبرم هب هورگ دهاش دوب و فرصم ليبجنز ببس شيازفا دصرد تيركوتامه تظلغ يلوبولگومه نوخ رد هجوج اي ه يتشوگ هدش.دوب له Clove( )يگ يها تسا هك رد قطانم هراح و مرگ يم ديور و لاومعم ءاشنم نآ ناتسودنه يم.دشاب يا هايگ اياپ و يفلع.تسا كي اي ود هقاس لگ هدنهد زا هدعاق اي ههقاس يئاوه جراخ دوشيم هك ياراد اي هلگ كچوك هب گنر ديفس اي زبس شور.دشابيم هويم له يضيب لکش دننام بلق و هب گنر درز اي زبس شور هب لوط 1-2 رتميتناس.تسا هناد اي ه رطعم و يعوبطم هب گنر هوهق يا رد ي هويم نآ دوجو دراد هك هب ناونع هيودا اب رطع شوخ و رجا شخبامرگ و روآاهتشا يا هناد ار هب يکي زا يرتهب معط هدنهد اه يارب ندركوبشوخ عاونا ن ي ديشون رسد و ينيريش و اهاذغ هب فرصم يم.)1367 يرگرز(دسر يغاب اين و )1387(ناراکمه ناشن دنداد هراصع يلوناتم جرختسم هدش زا له رجنم هب شهاك تارجا ويتاديسكا نوخ هدش و تارجا يديفم رد ميژر يياذغ دارفا هب لابند دهاوخ.تشاد يروس و ناراکمه )1999( نايب دندرك هك له ياراد تارجا يتنآ يناديسكا رايسب يوق يم دشاب و ببس شيازفا تيلاعف اي ه كيتاميزنآ يتنآ يناديسكا يم.ددرگ اب هجوت هب تارجا و دياوف رايسب دايز يا ناهايگ ييوراد هك رد بط يناسنا هب يناوارف دربراك دراد و زا يفرط مدع دوجو شرازگ رد صوصخ تارجا يا هايگ رد هنوگ اي ه رويط هب رظن يم دسر يسررب تارجا يا ناهايگ رب درکلمع هيذغت يا و تافص دشر رد يا هنوگ يم دناوت رايسب ديفم عقاو.ددرگ هب روظنم لاصحتسا جياتن رتهب رد يا هعلاطم لماوع يددعتم زا ليبق شيازفا بيرض نزو ليدبت کاروخ هدزاب هشلا دصرد نزو مادنا اي ه ندب و يژولوفرم تفاب هدور هجوج اي ه يتشوگ فرصم هدننك هراصع ناهايگ ييوراد له و ليبجنز دروم بي ايزرا.تفرگ راک شور و داوم

اي تجاري تحقيق در سال افزودني( كامال طرح قالب در 338 راس سويه مرغداري واقع در شهرستان شهركرد و شهر وردنجان به اجراشد. تعداد 323 قطعه جوجه گوشتي تيمارغذايي 1 با متعادل تصادفي شامل و %2 عصاره زنجبيل %2 عصاره هل و 253 گرم آنتي بيوتيك ويرجينيا مايسي تيمار تقسيم شد. جيره ه يا رآس 338 ه يا غذايي هم انرژي هم پروتئي و بر اساس استاندارد ه يا تيمار : درهر ت شاهد غذايي جوجه ه يا ماده هيچ )بدون در 1 تکرار براي هر گوشتي كاتالوگ تنظيم شد )جدول 1 (. در طول مدت آزمايش آب سالم و به صورت نا محدود دراختيار پرنده ها بود. جيره غذايي در حد اشتها طي مدت 12 روز استفاده شد. ميزان مورد نياز عصاره هل و زنجبيل براي آزمايش محاسبه شده و از عطاري در شهركرد خريداري شد. جوجه ها در گروه ه يا تهويه و بستر قرار گرفتند و توسط تور ه يا جوجه ها قرار گرفت. جوجه ه يا درصد مواد تشكیل دهنده ذرت کنجله سویا روغن دی کلسیم فسفات پودر صدف دی ال - متیونین ال- لیزین نمک مكمل معدنی و ویتامینه سدیم بی کربنات سنگریزه ترکیبات محاسبه شده انرژ ی قابل متابولیسم) کیلو کالری بر کیلو گرم( پروتین خام )درصد( کلسیم)درصد( فسفر قابل دسترس)درصد( لیزین)درصد( متیونین + سیستئین)درصد( سدیم)درصد( 23 قطعه اي در قفس هايي با شرايط يکسان از نظر نور و سيمي از هم جدا شدند. خوراک مورد نياز هر قفس در حد اشتها در اختيار تحت آزمايش با توجه به برنامه متداول در منطقه بر عليه بيماري ها واكسينه شدند. جدول 1- مشخصات جيره غذايي جوجه هاي تحت آزمايش 21-11 روزگی 94/41 11/31 1/32 1/66 1/13 1/11 1/61 1/12 1/41 1/11 1/1 6141 13/4 1/31 1/21 1/19 1/34 1/14 11-12 روزگی 91/19 61/61 1/16 1/21 1/16 1/16 1/16 1/12 1/41 1/11 1/1 1641 11 1/34 1/21 1/11 1/31 1/14 12-1 روزگی 49/31 61/12 1/21 1/49 1/11 1/61 1/16 1/19 1/41 1/11 1/1 1341 11 1/61 1/24 1/64 1/61 1/19 *هر 2/5 كيلو مکمل ويتأمينه شامل: 9333333IU ويتأمي 2333333IU A ويتأمي 18333 mg D3 ويتأمي ويتأمي B2 6633 mg ويتأمي B1 18333 mg ويتأمي K3 2333 mg E 3333 mg ويتأمي 33333 mg B3 ويتأمي 3333 mg B5 ويتأمي 1333 mg B6 ويتأمي 15 mg B9 ويتأمي 133 mg B12 ويتأمي مکمل معدني شامل: mg 133333 منگنز 83333 mg آه mg 133333 روي 13333 mg مس 1333 mg يد و 233 mg سلنيوم بود.. H2 و 533333 mg كولي بود.. **هر 2/5 كيلو مقدارخوراک مصرفي و افزايش وزن جوجه هابه صورت هفتگي اندازه گيري ومقدار ضريب تبديل خوراک ها محاسبه شد. در انتهاي آزمايش در س 12 روزگي به جوجه ها 1 ا يل 2 ساعت گرسنگي داده و سپس به صورت تصادفي از هر قفس 2 پرنده انتخاب و سپس كشتار شده و نمونه ه يا كشتار شده توزي شده و وزن اندام ه يا بدن از قبيل ران سينه بورس قلب چربي محوطه شکمي كبد و طحال اندازه گيري گرديد. سپس قسمتي از ايلئوم روده از سمت دوازده به طرف زائده مکل ( سه سانتي متري از طرف زائده مکل( جدا شده و جهت مطالعات هيستومورفولوژيك به آزمايشگاه 515

انتقال داده شد. داده ه يا به دست آمده پس از جبت در نرم افزار اكسل 2313 طبقه بندي شده و در نرم افزار SAS ورژن 9 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و مقايسه ميانگي ها توسط آرمون توكي و دانک در سطح %5 صورت گرفت. نتایج و بحث 1- عملكرد نتايج مربو به مصرف خوراک جوجه ه يا گوشتي )جدول 2 ( نشان داد مصرف خوراک جوجه ه يا تغذيه شده با زنجبيل در كل دوره پرورش تحت تاجير جيره ه يا غذايي قرار نگرفت. طبق نتايج مطالعه حاضر در رابطه با ميزان افزايش وزن در تيمارهاي آزمايشي در دوره ه يا مختلف پرورش اختالف معني دار آماري مشاهده شد) P<0/05 (. بيشتري افزايش وزن مربو به گروه تغذيه شده با زنجبيل و گروه شاهد بود وكمتري مربو به جوجه ه يا تغذيه شده با هل بود. دركل دوره پرورش جوجه تغذيه شده با زنجبيل و تيمارشاهد باالتري افزايش وزن را نشان دادند. نتايج اي تحقيق نشان داد مصرف زنجبيل و هل در كل دوره آزمايش سبب ايجاد اختالفات معني داري درخصوص ضريب تبديل غذايي بي گروه هاي آزمايشي گرديد) P<0/05 (. گروه شاهد بود. نتايج مربو به ضريب تبديل غذايي در جوجه هاي گوشتي نشان دهنده باالتري ضريب تبديل غذايي در جدول 2- اجر جيره هاي مصرفي بر عملکرد در جوجه هاي گوشتي تبمار افزايش وزن )گرم برگرم( 3 مصرف خوراک ضريب تبديل غذايي )گرم برگرم( c 1/51 78/31 53/ 58 * شاهد زنجبيل هل 1/61 1/65 82/51 51/ 19 78/52 17/ 13 3/3359 7/ 87 3/ 37 SEM اعداد با حروف غير يکسان اختالف معني دار آماري دارند( P<0/05 ) )-( * محمد جاويد و همکاران )2339( نيز با استفاده از مخلو چند عصارهي گياهي در جيره ه يا غذايي جوجه ه يا گوشتي گزارش كردند كه استفاده از آنها موجب بهبود عملکرد جوجهها ميگردد. مواد موجره موجود در گياهان دارويي مورد استفاده از قبيل كارواكرول سکرتي اجر تحريکي بر افزايش ترشحات شيرابه ه يا گوارشي از عضوهايي نظير لوزالمعده و كبد داشته و ترشح كافي اي شيرابهها موجب هضم جذب و سوخت و ساز بهتر مواد مغذي ميشود كه نتيجهي آن بهبود بهروري در خصوص عملکرد است.در خصوص افزايش وزن روزانه و وزن نهايي جوجه ه يا آزمايشي نيز بيشتري ميزان افزايش وزن 525

مربو به گروه مصرف كننده زنجبيل و هل بود.ضريب تبديل غذايي محاسبه شده در كل دوره نشان داد بيشتري ميزان ضريب تبديل غذايي مربو به گروه شاهد و كمتري آن مربو به تيمار مصرف كننده گياهان دارويي بوده است.)P<0/05( آزمايشات ازغدي و همکاران )1393( نشان دادند كه افزودن اسانس هل به جيره جوجه ه يا گوشتي باعث بهبود عملکرد رشد در آنها مي شود. گليب و همکاران )2313( بيان نمودند كه افزايش وزن جوجه ه يا تيمارهاي 3/5 درصد و 1 درصد هل باعث كاهش و بهبود ضريب تبديل غذايي در آنها گرديده است كه دليل اي امر ممک است ايجاد برخي مواد مغذي و تركيبات موجر بر هضم و جذب باالتر برخي مواد مغذي در جيره باشد. عبداللهي و همکاران )1387( نشان دادند مصرف زنجبيل سبب افزايش ميزان مصرف خوراک و افزايش وزن و بهبود ضريب تبديل غذايي در جوجه ه يا گوشتي مي گردد. نتايج حاصله از تحقيق حاضر با نتايج محققان ذكر شده هم خواني و مطابقت دارد. 1- وزن اجزای الشه نتايج مطالعه حاضر نشان داد)جدول 3( بيشتري وزن زنده مربو به گروه هاي مصرف كننده گياهان دارويي و كمتري آن مربو به گروه شاهد بود. نتايج نشان داد مصرف گياهان دارويي زنجبيل و هل سبب افزايش وزن زنده نهايي در جوجه هاي آزمايشي مي گردد. استفاده از عصاره گياهان داروبي زنجبيل و هل سبب افزايش معني دار وزن قلب كبد طحال بورس و چربي حفره شکمي شد) P<0/05 (. جدول 3- اجر جيره هاي مصرفي بر وزن اجزاي الشه در جوجه هاي گوشتي تبمار وزن زنده الشه قلب كبد طحال بورس چربي حفره شکمي )گرم( )گرم( )گرم( )گرم( )گرم( )گرم( )گرم( 26/38 2/61 3/19 19/ 67 12/ 17 1636 /53 * 2233/75 شاهد 37/53 21/76 3/75 2/21 3/71 58/ 13 15/ 21 3/75 19/ 87 12/ 31 1683/75 2311/ زنجبيل 25 1533/25 2218/ 25 هل 9/66 3/ 35 3/ 323 11/ 11 1/ 11 2685/ 62 1122/ 83 SEM * با حروف غير يکسان اختالف معني دار آماري دارند( P<0/05 ) ) - (اعداد تصور بسياري از محققان درخصوص كاهش محوطه شکمي ناشي كاهش مصرف خوراک جذب ليپيدها و بيوسنتز اسيدهاي چرب و افزايش در اكسيداسيون اي چربي ها مي باشد )پوررضا 1381 (. در تحقيقات صورت گرفته توسط) طباطبايي و همکاران 1393 ( مشخص گرديده كه گياهان دارويي معموال رشد اندام هاي ايمني را تحريك مي كنند.در آزمايشات )عبداللهي و همکاران 1387 ( با افزايش ميزان مصرف پودر زنجبيل از 125 كيلوگرم به 125 كيلوگرم در ت ميزان درصد نسبي وزن اندامهايي نظير سينه ران كبد قلب طحال و بورس نسبت به گروه شاهد باال رفته ولي از ميزان چربي حفره شکمي به طور معني دار كاسته مي شود. 6- مرفولوژی روده 521

جدول 1- اجر جيره هاي مصرفي بر مرفولوژي روده در جوجه هاي گوشتي تبمار مخا سروز عضالني كل عمق كريپت سلول هاي گابلت )تعداد ) )ميکرون ) )ميکرون ) ميکرون ) ( ميکرون )ميکرون ) c 2/53 c 11/75 c 122/53 c 9/75 c 6/33 *c شاهد 132/33 1/75 23/53 133/75 11/33 13/53 زنجبيل 139/75 1/33 17/53 c 121/75 13/25 7/75 c هل 133/75 3/51 1/ 22 9/ 23 2/ 73 1/ 31 2/ 52 SEM * با حروف غير يکسان اختالف معني دار آماري دارند( P<0/05 ) ) - (اعداد نتايج جدول 1- نشان دهنده تغييرات مورفولوژي بافت روده و ضخامت بخش هاي مختلف آن نظير مخا و زير مخا سروز بخش عضالني ضخامت كل عمق كريپت هاو تعداد سلول هاي گابلت در جوجه هاي گوشتي تحت مطالعه مي باشد. با مصرف عصاره گياهان دارويي زنجبيل ضخامت بخش مخا به طور معني دار درمقايسه با شاهد افزايش يافت( P<0/05 ). افزايش معني دار ضخامت سروز و بخش عضالني نيز تحت تاجير جيره هاي آزمايشي مشاهده گرديد و به تبع از آن ضخامت كل بخش هاي مورد مطالعه روده كوچك در جوجه هاي گوشتي تحت تاجير جيره هاي آزمايشي واقع شده و افزايش معني دار قابل توجهي مشاهده گرديد.(P<0/05) عمق كريپت ها و تعداد سلول هاي گابلت نيز تحت تاجيرقرار گرفت و استفاده از عصاره هل و زنجبيل سبب افزايش آن شد. ورونيکا و همکاران 2312 بيان كردند كه اجرات پيپري به صورت يکنواخت بر روي موكوس بافت روده جوجه هاي گوشتي موجر واقع نگرديد و مصرف پيپري سبب افزايش سگمنتهاي ويلي ها و افزايش اندازه و قطر ويلي ها در دئودنوم و ايلئوم روده كوچك گرديد همچي در تمامي سطوح استفاده شده مصرف پيپري سبب كاهش عمق كريپت ها در دئودنوم و ژوژنوم در مقايس با گروه كنترل گرديد. شاهوردي و همکاران) 2313 ( بيان كردند مصرف پيپري و فلفل سياه سبب تاجير بر وي دستگاه گوارش افزايش حركت دودي بافت روده كاهش از دست دادن مقادير آب و افزايش جذب مواد مغذي در روده مي گردد و همچني نشان دادند كه افزايش طول كريپت ها رابطه خطي با افزايش ميزان سطح جذب و به تبع از ان افزايش جذب مواد مغذي از روده دارد.در آزمايشات سابق مشخص گرديد كه درحقيقت محرک هاي رشد مي تواند باعث ايجاد تغيرات ساختاري در مورفولوژي بافت روده گردند همچني از طرف ديگر سبب كاهش رشد ميکرو ارگانيسم هاي مضر روده پرندگان شده و سبب تحريك رشد ارگانيسمهاي غير بيماريزا خواهند گرديد و به دي وسيله باعث افزايش عملکرد رشد در پرندگان تحت آزمايش موجر واقع مي گردند. نتايج اي تحقيق با محققان فوقالذكر همخواني دارد. نتیجه گیری کلی و پیشنهادات 522

با توجه به نتايج به دست آمده از مطالعه حاضر به نظر مي رسد مصرف زنجيبل و هل ايجاد تغييرات مفيد بر عملکرد و برخي صفات الشه و مرفولوژي روده داشته است. همچني با توجه به نگرش استفاده از گياهان دارويي به جاي آنتي بيوتيك هاي محرک رشد و اجرات متعدد و مفيد عصاره هل و زنجبيل و تاجير مثبت آن ها بر عملکرد طيور به منظور دسترسي به نتايج بهتر و دقيق تر مطالعات بيشتري بر روي سطوح مجاز مصرفي و اجرات متقابل آن با آنتي بيوتيك ها و يا پروبيوتيك هاي تجاري ديگر صورت پذيرد. منابع.1.2.3.1.5 باغي نيا.ن.عريان.ش.فاني.ع.ملکي راد.ع.ا. 1387.تاجير عصاره آبي چاي هل بر استرس اكسيداتيو.مجله علمي پژوهشي دانشگاه علوم پزشکي اراک.سال 11.شماره 1.پياپي 15.صفحات 1-7. پور رضا ج.) 1381 (.اصول علمي و عملي پرورش طيور ( چاپ پنجم (.اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاهي واحد صنعتي اصفهان. خدمت ح. 1379.راهنماي بيماريهاي شايع گياه درماني هوميوپاتي رژيم هاي غذايي و مکمل ها :انتشارات تيمور زاده ص. 211 زرگري ع.) 1367 (.گياهان دارويي.جلد دوم.چاب چهارم. تهران : انتشارات دانشگاه تهران..688.6.7.8.تهران سامرز ج ليسون ا. 1381. تغذيه مرغ اسکات. ترجمه جواد پور رضا و همکاران.اصفهان: انتشارات اركان ص شريعتمداري ف.و محيطي اصلي م. 1388. افزودني هاي خوراک دام طيور آبزيان )چاپ دوم ن شر آجار علمي دانشگاه تربيت مدرس. تهران. طباطبايي س ن. مدرسي م.معطر ف.پيرستاني ا.توالييان ا. 1389.تاجير سطوح مختلف زنجبيل بر عملکرد و خصوصيات الشه جوجه هاي گوشتي.چهارمي همايش منطقه اي ايده هاي نو در كشاورزي.اصفهان. عبدالهي ا. زماني مقدم.ا.جعفريان. گوشتي.سومي سمپوزيوم ملي بيماريهاي طيور. دانشگاه شهركرد. م.رحيميان.ي. 1387.تاجير سطوح مختلف زنجبيل بر عملکرد جوجه هاي 9. Azghdi,A. M., Golin, A., Kermnshhi, H. ndsedghi, M. 2010. Comprison of dietrysupplementtion with cumin essentil oil ndpreiotic fermcto on humorl immune response2lood metolites nd performnce of roilerchickens. Glol Veterinri, 4: 380-387. 10. Gli A.M. AL-Kssie, Akhil M. Mohseen nd Rghd A. Ad-AL-Jleel. Modifiction of productive performnce nd physiologicl spects of roilers on the ddition of mixture of cumin nd turmeric to the diet. Ovs journl, 2011, 1(1), 31-34. 11. Rfiee A, F Kheiri, Y Rhimin, M Fghni, MR Vliollhi nd Y Miri, 2014. The effect of ginger root (Zingier officinle) nd cumin (Cuminum cyminum) powder on performnce, some hemtologicl trits nd intestinl morphology of roiler chicks. Reserch Opinion in Animl nd Veterinry Sciences, 4(2), 96-100. 12. SAS, 2002. SAS/SATA Users Guide for Personl Computer Relese 618 SAS Institute, Inc. Crry, NC., USA. 52

13. Shhverdi.A, Frshid Kheiri, Mostf Fghni, Yser Rhimin nd Ali Rfiee.2013. The effect of use red pepper (Cpsicum nnum L ) nd lck pepper (Pipernigrum L) on performnce nd hemtologicl prmeters of roiler chicks. Europen Journl of Zoologicl Reserch, 2 (6):44-48 14. Souri, F., Frsm, H., Srkhil, P. nd Edi, F. 1999. Antioxidnt ctivity of some furnocoumrins isolted from Hercleum persicum. Phrmceuticl Biology, 42: 396-399. 15. Veronic d Silv Crdoso, Cristin Amorim Rieiro de Lim, Mrco Edílson Freire de Lim.2012. Piperine s phytogenic dditive in roiler diets. Pesq. gropec. rs., Brsíli, v.47, n.4, p.489-496. 16. Visek WJ 1978. The mode of growth promotion y ntiiotics. J. Anim.Sci., 46: 1447-1469. 17. Windisch, W., Schedle, K., Plitzner, C., Krois-myer, A. 2008. Use of phytogenetic products s feed dditives for swine nd poultry. Journl of Animl Science, 86, 140-148. 525

چكیده تاثیر مصرف سطوح مختلف گل راعی همراه یا بدون پروبیوتیک پروتكسین برعملكرد رشد در بلدرچین های ژاپنی 1 1* 1 مصطفي بني شريف فرشيد خيري سيد محمد علي جاللي حاجي آبادي 1- دانشکده مديريت كشاورزي دانشگاه آزاد اسالمي واحد شهركرد شهركرد ايران به منظور بررسي اجر استفاده از پروتکسي يك روزه كه در س يك روزگي به طور تصادفي كه در بي مطالعه شامل بدون افزودني)شاهد( 2 سطح پروتکسي * نويسنده مسئول و گل راعي برعملکرد و مورفولوژي روده بلدرچي ژاپني از 213 قطعه بلدرچي 6 تيمار آزمايشي توزيع شدند استفاده گرديد. تيمارهاي مورد )3 و 3/2 گرم در كيلوگرم( و 3 سطح گل راعي )3/2 و 3/1 و 3/6 درصد( كه به صورت آزمايش فاكتوريل در قالب يك طرح كامال تصادفي با 3 تکرار و 13 قطعه بلدرچي تکرار مورد بررسي گرفت. اي آزمايش ازس يك روزگي شروع و در س به ازاي هر 12 روزگي پايان يافت. هر هفته ميانگي صفات مصرف خوراک اضافه وزن و ضريب تبديل غذايي اندازه گيري گرديد. در انتهاي آزمايش 11 روزگي از هر جايگاه به صورت تصادفي دو پرنده انتخاب و كشتار گرديد. صفات مورد مطالعه در اي وزن روزانه مصرف خوراک روزانه ضريب تبديل غذايي وزن زنده نهايي وزن الشه با آمادهي بلدرچي طبح ه يا وزن سنگدان وزن ران وزن سينه وزن طبخ آمادهي الشهاي نسبي وزن تحقيق شامل ميانگي محتويات كبد افزايش شکمي وزن الشهي ومورفولوژي روده بافت ژاپني تحت مطالعه بود. نتايج نشان داد با افزايش سطح گل راعي ميزان افزايش وزن روزانه باال رفت. در هفته هاي دوم سوم چهارم و پنجم نيز افزايش سطوح مصرف داروي گياهي و پروتکسي در اي ميان بيشتر مصرف خوراک مربو يافت. نتايج مربو راعي و پروتکسي سبب افزايش وزن روزانه شد. به گروه مصرف كننده سطح 1 درصد مصرف گل راعي و پروتکسي به مطالعات مرفولوژي روده حاكي از افزايش ضخامت بخش ه يا بود. به طور ك يل نتايج اي بهبود ضريب تبديل غذايي و بافت شناسي روده در بلدرچي كلمات كليدي :گل راعي پروتکسي عملکرد فراسنجه ه يا مقدمه ه يا افزايش مختلف روده در اجرمصرف گل تحقيق نشان داد مصرف گل راعي سبب ايجاد تغييرات مفيد بر عملکرد تحت آزمايش مي گردد. خوني مورفولوژي بافت روده بلدرچي ممنوعيت استفاده از آنتي بيوتيك ها باعث افزايش نگرانيها و فشارها بر توليدكنندگان در ديگر نقا است زيرا تدريجي كردن خارج آنتيبيوتيكه يا غذايي چرخه از رشد محرک گستردهاي داشته است و ميتواند رشد بهينه را كاهش دهد)پوررضا 1381 (. به اي پرورش صنايع بر ژاپني. جهان نيز گرديده تاجير طيور و دام ترتيب براي به حداقل رساندن اي كمبود رشد نياز به جانشيني براي آنتيبيوتيك ها وجود دارد. گياهان دارويي از مدت زمان طوالني است كه در محصوالت غذايي عطري و درمآنه يا فراوردهه يا دارويي مختلف مورد استفاده قرار ميگيرند. در سيستمه يا پرورش حيوانات اهلي نيز از ديرباز گياهي به طور عام و به عنوان عوامل ضد ميکروبي به شمار رفتهاند)زرگري 1367 (. آن دسته از مواد كه منشاء طبيعي داشته بيشتر مورد توجه توليدكنندگان و همچني مصرفكنندگان گوشت وديگر محصوالت طيور قرار گرفتهاند. دراي ارتبا مادهاي ميتواند جايگزي مناسبي براي آنتيبيوتيك باشد كه بتواند اجرات مفيد آنتيبيوتيك موجود در جيره را 527

از خود نشان بدهد طبيعي بوده و باعث بروز مقاومت باكتريايي نگردد. عالوه بر اي از لحاظ اقتصادي نيز توجيه پذير باشد )بدفورد 2333 (. پروبيوتيكها تركيبات ميکروبي زندهاي هستند كه موجب تحريك رشد ميکرو ارگانيسمهاي مفيد ميشوند و از طريق اجرات بسيار مثبتي بر روي سالمت حيوان ميزبان ميگذارند بنابراي اي مواد كامال در مقابل آنتي بيوتيكها قرار ميگيرند)مدير صانعي 1381 (. از تأجيرات سودمند و مثبت بکارگيري مکملهاي پروبيوتيکي ميتوان به بهبود رشد دام و طيور افزايش مصرف غذا بهبود هضم و جذب مواد مغزي افزايش توليد تخممرغ بهبود وضعيت سالمتي و كاهش فعاليت آنزيمهاي مترشحه به وسيله باكتريهاي بيماريزا اشاره كرد)چچولوسکي و همکاران 2337(. شريفي و همکاران )1389( كاهش معنيدار كلسترول HDL و LDL سرم در جوجههاي گوشتي تغذيه شده با پروتکسي در مقايسه با آنتيبيوتيك فالوومايسي را گزارش كردند. اي امر به دليل افزايش الكتوباسيلها در جيره بود. آنها گزارش دادند احتماال اي باكتريها با تغييرات بيولوژيکي در اسيدهاي صفراوي و اختالل در چرخه كبدي رودهاي آنها باعث كاهش هضم و جذب چربيها ميشوند. در غياب آنتيبيوتيكهاي محرک رشد محصوالت گياهي همچون گياهان دارويي و ادويهها و عصارههاي آنها از آنجايي كه نقش مهمي در سالمت و تغذيه بازي ميكنند ميتوانند جايگزي هاي مناسبي براي آنتيبيوتيكها باشند)رجحان 1379 (. گل راعي گياهي علفي و پايا از تيره هيپريکاسه است كه معموال به صورت خودرو در ميان كشتزارهاي گندم و ذرت يافت ميشود.اي گياه در ايران با نامه يا علف چي ا گ ل راعي يا هزارچشم خوانده شده است و در زبان انگليسي به معني مخم ر يوحناي مقد س نام دارد. اي گياه براي درمان مرض كزاز بکار ميرود و اگر برگ آن را به صورت پودر روي زخمهاي عميق بپاشيد اي نوع زخمها را خوب ميكند. مواد روغني گياه باالخص داراي اجرات بارز ضد زخم ضدسوختگي و التيام بخش پوستي ميباشد.اي گياه داراي مواد ديگري مانند: كاروت ساپوني كولي روتي گليکوزيد فوباف پکتي بتاسيتوسترول الکالوييد ويتامي,C A و رنگدانه ه يا متعدد مي باشد. روغ جابت اي گياه شامل گليسيريد اسيدهاي استئاريك پالميتيك وميريستيك سريل الکل فيتوسترول ودو هيدروكرب مي باشد ماده موجره اي گياه هايپريسي ميباشد كه فراوردهه يا آن هم بر اساس همي ماده استاندارد سازي ميشوند و اجر ضد افسردگي گياه نيز مربو به اي ماده ميباشد )زرگري 1367 (. در ابتدا تصور ميشد كه اي ماده مهار كننده آنزيم مونو امي اكسيداز است و يل مطالعات جديدتر روي حيوانات نشان داد كه اي اجر بسيار ناجيز است و مکانيسم عمده اجر ضد افسردگي آن از طريق مهار برداشت باز جذب سروتوني و يا ساير انتقال دهندهه يا عصبي يا همان نوروترانسميترها در مغز ميباشد)رجحان 1379 (. خيري و همکاران )2311( نشان دادند استفاده از گونه هاي هايپريکوم ( از خانواده گل راعي( سبب افزايش مصرف خوراک افزايش وزن روزانه بدن و كاهش ضريب تبديل خوراک در جوجه هاي تحت مطالعه گرديد. نامبردگان بيان كردند مصرف گونه هاي هايپريکوم سبب كاهش كلسترول تري گليسيريد ال دي ال و افزايش اچ دي ال در جوجه هاي گوشتي مي گردد. فيضي و همکاران) 2311 ( نشان دادند مصرف گل راعي در جوجه هاي گوشتي سبب بهبود ضريب تبديل غذايي و كاهش تلفات و افزايش تيتر آنتي بادي مي گردد. الوي و همکاران) 1989 ( بيان كردند هاپريسي داراي اجرات انتي ويروسي و انتي باكتريال قوي مي باشد. همچني لنارد و همکاران) 1993 ( نيز به وجود اجرات انتي باكريال براي گل راعي اشاره كردند. لندي و همکاران) 2311 ( بيان كردند استفاده از 5 و 13 گرم گل راعي در جيره جوجه هاي گوشتي سبب افزايش ضريب تبديل غذايي كاهش وزن بدن كاهش ليپوپروتئي با دانسيته كم و افزايش تيتر آنتي بادي مي گردد. نامبردگان اظهار كردند كاهش وزن بدن به دليل مصرف گل 525

راعي احتماال به دليل وجود مواد ضد تغذيه اي در آن مي باشد. تحقيق حاضر به دليل بررسي اجر مصرف گل راعي و پروبيوتيك پروتکسي بر عملکرد و مرفولوژي بافت روده در بلدرچي هاي ژاپني بود. مواد و روش کار كليه مراحل آزمايشگاهي اي تحقيق در كلينيك دامپزشکي دانشگاه آزاد اسالمي واحد شهركرد صورت گرفت. در اي تحقيق از تعداد 213 قطعه بلدرچي يك روزه كه در س 13 روزگي با ميانگي وزني 18/5±5 گرم بطور تصادفي كه در بي 6 تيمار آزمايشي توزيع شدند استفاده گرديد. تيمارهاي مورد مطالعه شامل بدون افزودني)شاهد( 2 سطح پروتکسي )3 و 3/2 گرم در كيلوگرم( و 3 سطح گل راعي )3/2 و 3/1 و 3/6 درصد( كه به صورت آزمايش فاكتوريل در قالب يك طرح كامال تصادفي با 3 تکرار و 13 قطعه بلدرچي به ازاي هر تکرار مورد بررسي گرفت. اي آزمايش ازس ده روزگي شروع و در س 12 روزگي پايان يافت. هر هفته ميانگي صفات مصرف خوراک اضافه وزن و ضريب تبديل غذايي اندازه گيري گرديد. صفات مورد مطالعه در اي آزمايش شامل ميانگي افزايش وزن روزانه مصرف خوراک روزانه ضريب تبديل غذايي وزن زنده نهايي وزن الشه با محتويات شکمي وزن الشهي آمادهي طبح وزن نسبي الشهاي آمادهي طبخ وزن سينه وزن ران وزن سنگدان وزن كبد و برخي فراسنجههاي سرمي خون نظير كراتني هماتوكريت واچ دي ال و ال دي خون و مورفولوژي بافت روده بود. داده هاي به دست اماده پس از جمع اوري و طبقه بندي توسط نرم افزار SAS آناليز و مقايسه ميانگي ها توسط آزمون دانک صورت گرفت. نتایج و بحث 1- عملكرد اجر استفاده ازسطوح مختلف گل راعي و پروتکسي بر افزايش وزن روزانه در جدول )2( نشان داده است. نتايج مصرف خوراک كل دوره آزمايشي نشان داد كه در اي ميان گروه هاي آزمايشي بيشتر ميزان افزايش وزن روزانه مربو به گروه مصرف كننده سطح 2 و 1 دهم درصد گل راعي و پروتکسي بود. نتايج كل مصرف خوراک در طي دوره آزمايشي نشان دهنده وجود تفاوت هاي معني دار بي گروه هاي آزمايشي نبود. در اي ميان بيشتر مصرف خوراک مربو به گروه مصرف كننده سطح 3/1 درصد مصرف گل راعي و پروتکسي بود. همانطور كه از داده هاي جدول حاضر مشاهده مي گردد با مصرف گل راعي و پروتکسي ميزان ضريب تبديل غذايي در كل دوره كاهش يافت. همچني نتايج نشان داد افزايش مصرف سطوح گل راعي سبب كاهش ضريب تبديل غذايي مي گردد. نتايج مصرف توام گل راعي و پروبيوتيك پروتکسي نشان دهنده بهبود ضريب تبدلي غذايي در بلدرچي هاي آزمايشي بود. خيري و همکاران )2311( نشان دادند استفاده از گونه هاي هايپريکوم ( از خانواده گل راعي( سبب افزايش مصرف خوراک افزايش وزن روزانه بدن و كاهش ضريب تبديل خوراک در جوجه هاي تحت مطالعه گرديد. نامبردگان بيان كردند مصرف گونه هاي هايپريکوم سبب كاهش كلسترول تري گليسيريد ال دي ال و افزايش اچ دي ال در جوجه هاي گوشتي مي گردد. لندي و همکاران) 2311 ( بيان كردند استفاده از 5 و 13 گرم گل راعي در جيره جوجه هاي گوشتي سبب افزايش ضريب تبديل غذايي كاهش وزن بدن كاهش ليپوپروتئي با دانسيته كم و افزايش تيتر آنتي بادي مي گردد. نامبردگان اظهار كردند كاهش وزن بدن به دليل مصرف گل راعي احتماال به دليل وجود مواد ضد تغذيه اي در آن مي باشد. بدفورد )2339( نشان داد افزايش وزن بدن در اجر وجود فالوفوسفوليپول مي تواند به علت اجرات مفيد ان بر قابليت 525

جذب مواد مغذي باشد. شريفي و همکاران در سال 1393 مشاهده كردند كه افزودن پروبيوتيك پروتکسي در جيره منجر به افزايش معنيدار ميزان اضافه وزن و ضريب تبديل خوراک در مقايسه با جيره شاهد يا جيره حاوي فالوومايسي شد. در مطالعهاي كه توسط كبير و همکاران )2331( صورت گرفت آنها گزارش كردند كه استفاده از پروتکسي در آب آشاميدني در مقايسه با جيره شاهد باعث افزايش معنيدار ميزان اضافه وزن جوجههاي گوشتي در طي 5 1 و 6 هفتگي شد. دنلي و همکاران) 2335 ( افزايش وزن و كاهش ضريب تبديل خوراک را در جوجه هاي مصرف گننده گياهان دارويي در مقايسه با گروه شاهد نشان دادند. وحدتپور و همکاران در سال 2311 آزمايشي بر روي تغذيه پروبيوتيك پروتکسي پربيوتيك فارماكتو و مخلوطي از اي دو تركيب انجام داد. اي محققي گزارش كردند كه ميزان اضافه وزن در بلدرچي ژاپني تغذيه شده با مخلو پربيوتيك و پروبيوتيك به طور معنيداري باالتر بود و ضريب تبديل خوراک نيز بهبود يافت. نتايج مطالعه حاضر با محققي نامبرده در اي خصوص هم خواني و مطابقت دارد. جدول 1- اثر مصرف گل راعی و پروبیوتیک پروتكسین بر وزن عملكرد بلدرچین های زاپنی میانگین کل میانگین کل ضریب تبدیل مصرف خوراک افزایش وزن گرم گرم میزان گل راعی بر تن اثرات اصلی 3/02 1/30 20/11 شاهد 3/00 0/52 22/12 0/2 درصد گل راعی 3/44 1/15 20/44 0/1 درصد گل راعی 3/02 1/04 50/04 0/0 درصد گل راعی فاقد پروبیوتیک پروتکسین حاوی پروبیوتیک پروتکسین اثرات متقابل شاهد فاقد پروتکسین شاهد حاوی پروتکسین 0/2 درصد گل راعی فاقد پروتکسین 0/1 درصد گل راعی فاثد پروتکسین 0/0 درصد گل راعی فاقد پروتکسین 0/2 درصد گل راعی حاوی پروتکسین 0/1 درصد گل راعی حاوی پروتکسین 0/0 درصد گل راعی حاوی پروتکسین انحراف معیار حروف متفاوت 3/42 3/42 3/20 3/41 3/03 3/43 3/02 3/01 3/21 3/01 0/241 1/33 1/05 1/00 1/20 0/34 1/00 1/05 1/25 1/32 1/31 0/210 20/20 25/20 22/01 50/34 23/52 25/23 25/13 20/00 54/22 20/12 0/201 1- درصد نسبی اجزای الشه ه يا p( 3/35 ( بر روي اعداد هر ستون نشان دهندهي وجود اختالف معنيدار است - نتايج جدول )3( نشان داد مصرف گل راعي سبب كاهش وزن زنده و در مقابل افزايش وزن الشه با و بدون پر در بلدچي تحت مطالعه مي گردد. نتايج نشان داد وزن نسبي ران طور معني داري تحت تاجير مصرف گل راعي و پروتکسي نسبي وزن داد نشان نتايج رفت. باال پر بي الشه وزن با مصرف گل راعي باال رفت. همچني وزن الشه بدون پر به قرار گرفت و با افزايش مصرف سطوح گل راعي درصد نسبي گياهان مصرف تاجير تحت روده و قلب سنگدان دارويي و 525

پروبيوتيك پروتکسي ه يا باال رفت.در اي خصوص در بي در اي تحقيق با مصرف گل راعي و پروتکسي تيمار ه يا آزمايشي تفاوت ه يا معني دار آمار مشاهده نگرديد. وزن الشه بدون پر به طور معني داري تحت تاجير مصرف آن ها قرار نگرفت ولي با افزايش مصرف سطوح گل راعي درصد نسبي وزن الشه بي پر باال رفت. نتايج نشان داد وزن نسبي سنگدان قلب و روده تحت تاجير مصرف گياهان دارويي و پروبيوتيك پروتکسي آزمايشي تفاوت ه يا معني دار آمار مشاهده نگرديد. باال رفت. در اي خصوص در بي جدول 6- اثر مصرف گل راعی و پروبیوتیک پروتكسین بر وزن نسبی اجزای الشه بلدرچین ژاپنی)گرم( تيمار وزن الشه الشه وزن وزن وزن وزن وزن وزن زنده بیپر با پر کبد ران سینه سنگدان روده قلب میزان گل راعی بر تن اثرات اصلی 1/12 0/21 2/02 3/52 54/42 20/12 220/10 522/10 203/04 شاهد 0/32 5/53 2/04 2/02 50/40 30/35 220/41 500/32 222/10 0/2 درصد گل راعی 1/42 5/00 2/00 2/22 52/32 30/05 230/10 200/00 211/33 0/1 درصد گل راعی 1/40 0/22 2/03 2/22 52/03 30/53 233/04 501/15 220/54 0/0 درصد گل راعی 1/01 0/20 2/00 2/25 50/12 22/43 220/00 502/10 235/22 بدون پروبیوتیک پروتکسین 1/02 5/00 2/44 3/04 52/50 30/51 232/54 524/22 215/12 حاوی پروبیوتیک پروتکسین اثرات متقابل 1/13 0/22 2/42 3/04 50/35 20/21 252/03 522/00 235/00 شاهد فاقد پروتکسین 1/41 0/02 2/12 3/30 54/52 20/01 231/33 204/00 220/33 شاهد حاوی پروتکسین 0/31 5/3 2/03 3/00 50/03 22/23 222/03 504/33 220/00 0/2 درصد گل راعی فاقد پروتکسین 0/22 0/02 2/12 2/00 50/21 30/02 203/00 520/33 230/33 0/1 درصد گل راعی فاثد پروتکسین 1/04 5/02 2/22 2/40 50/14 30/02 255/33 205/33 214/33 0/0 درصد گل راعی فاقد پروتکسین 1/42 0/22 2/44 3/01 20/00 35/05 212/00 520/00 213/33 0/2 درصد گل راعی حاوی پروتکسین 1/41 0/25 2/12 2/42 25/51 35/02 220/33 544/00 220/00 0/1 درصد گل راعی حاوی پروتکسین 1/42 5/04 2/40 3/24 50/23 22/50 215/00 523/50 231/00 0/0 درصد گل راعی حاوی پروتکسین 5/15 0/102 0/142 0/031 2/02 2/021 15/10 21/20 12/515 انحراف معیار حروف متفاوت p( 3/35 ( بر روي اعداد هر ستون نشان دهندهي وجود اختالف معنيدار است - لندي و همکاران) 2312 ( نشان دادند درصد نسبي اجزاي بدن با مصرف گل راعي تحت تاجير قرار مي گيرد. در اي خصوص شاهد)كنترل( ميزان بيشتري بود.همچني درصد مصرف الشه گل مربو راعي به سبب ه يا گروه كاهش مصرف نسبي درصد گل كننده چربي راعي محوطه كمتري و و شکمي مربو ان سنگدان به گرديد. گروه در آزمايش آن ها وزن روده كوچك و سکوم نيز تحت تاجير گل راعي كاهش يافت. در آزمايش هرناندز و همکاران) 2336 ( هيچ گونه تفاوت معني داري در خصوص وزن نسبي اندام ه يا بدن در گروه ه يا بيوتيك مشاهده نگرديد. مدحج و همکاران) 1392 ( با آزمايش بر روي موش ه يا مقايسه در راعي گل عصاره افزايش وزن روده را وجود تان يابد و اي سبب شاهد تيمار با امر سبب افزايش وزت روده مي گردد. كوچك روده وزن افزايش مصرف كننده گياه دارويي و آنتي ويستار دريافتندكه مصرف 253 گرم از و رضايي گرديد. همکاران) 1393 ( دليل ها در گل راعي بيان نمودند.زيرا براي هضم بهتر فيبر حركات دستگاه گوارش افزايش مي جيره طيور ميزان تيتر آنتي بادي و سالمت عمومي بدن جوجه ه يا شانگ و همکاران) 2311 ( نشان دادند با افزايش مصرف گل راعي در گوشتي افزايش مي يابد. نام بردگان نشان دادند 525

هيپرسي موجود در گل راعي سبب افزايش تيتر انتي بادي عليه ويروي نيوكاسل و گامبورو مي شود و همچني سبب افزايش وزن اندام ه يا ايميني مي گردد. آزادگان مهر و همکاران )2337( نشان دادند كه با افزايش سطوح پروتکسي در جيره به طور معني داري وزن سينه افزايش و وزن كبد كاهش يافت. كاهش وزن كبد به دليل حضور الكتوباسيل سو ها ناشي از كاهش محصوالت سمي است كه درنتيجه كبد نياز به سم زدايي كمتري دارد و وزن كبد كاهش مي يابد. ميزان وزن نسبي كل دستگاه گوارش طيور به طور معنيداري با افزودن پروبيوتيك پروتکسي در مقايسه با جيره حاوي فالوومايسي افزايش يافت )شريفي و همکاران 1393(. 6- مرفولوژی روده جدول )1( اجر سطوح مختلف گل راعي وپروبيوتيك پروتکسي بر مورفولوژي بافت روده نشان مي دهد. در اي خصوص مشاهده مي گردد كه با مصرف سطوح مختلف گياه گل راعي سبب افزايش معني دار طول ارتفاع و عرض و ماهيچه مخاطي بلدرچي ه يا تحت مطالعه مي شود) 3/35 p(. مرمی اوسمان و همکاران )2311( بيان كردند مصرف گل راعي سبب كاهش فعاليت مايکو باكتريوم توبرسلوزيز در روده مي گردد. پلي ساكاريدهاي موجود در عصاره هاي گياهي اجراتي شبيه پروبيوتيكها داشته و باعث افزايش اسيدالكتيك و تکثير باكتريهاي مفيد روده و افزايش ضخامت قسمت هاي مختلف بافت روده ميگردد )جامروز و همکاران 2335 (. جدول 2- اثر مصرف گل راعی و پروبیوتیک پروتكسین بر تغییرات مرفولوژی روده در بلدرچین زاپنی) میكرون( طول عرض ارتفاع ماهیچه مخاطی گل راعی بر تن اثرات اصلی 5/00 1/20 4/55 12/32 شاهد 5/55 1/50 4/50 10/01 0/2 درصد گل راعی 5/51 5/32 1/12 0/01 4/01 0/11 10/12 11/01 0/01 درصد گل راعی 0/00 درصد گل راعی 5/00 1/52 4/20 10/41 بدون پروبیوتیک پروتکسین 5/20 1/30 4/00 12/02 با پروبیوتیک پروتکسین اثرات متقابل 5/00 1/50 4/50 11/42 شاهد فاقد پروتکسین 5/54 1/11 4/13 10/12 شاهد همراه پروتکسین 5/25 1/30 0/12 12/05 0/2 درصد گل راعی فاقد پروتکسین 5/22 1/22 0/42 10/05 0/1 درصد گل راعی فاقد پروتکسین 5/10 1/43 0/12 15/23 0/0 درصد گل راعی فاقد پروتکسین 5/12 5/02 5/45 0/500 0/1 درصد گل راعی حاوی پروتکسین 0/0 درصد گل راعی حاوی پروتکسین 0/0 درصد گل راعی حاوی پروتکسی انحراف معیار حروف متفاوت 1/23 0/13 0/05 0/502 2/50 2/11 50/03 0/540 11/41 10/12 10/42 0/502 p( 3/35 ( بر روي اعداد هر ستون نشان دهندهي وجود اختالف معنيدار است - 5 5

نتیجه گیری کلی و پیشنهادات با توجه به نتايج به دست آمده از مطالعه حاضر به نظر مي رسد مصرف گياه دارويي گل راعي جبب ايجاد تغييرات مفيد بر عملکرد و برخي صفات الشه و مرفولوژي روده داشته است. همچني با توجه به نگرش استفاده از گياهان دارويي به جايانتي بيوتيك هاي محرک رشد و اجرات متعدد و مفيد گل راعي و تاجير مثبت آن بر عملکرد طيور به منظور دسترسي به نتايج بهتر و دقيق تر مطالعات بيشتري بر روي سطوح مجاز مصرفي و اجرات متقابل آن با پروبيوتيك هاي تجاري ديگر صورت پذيرد. منابع.1.2.3 پور رضا ج.) 1381 (.اصول علمي و عملي پرورش طيور ( چاپ پنجم (.اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاهي واحد صنعتي اصفهان. خدمت ح. 1379.راهنماي بيماريهاي شايع گياه درماني هوميوپاتي رژيم هاي غذايي و مکمل ها.تهران :انتشارات تيمور زاده ص. 211 رشيدي قادر ف. 1372. پروبيوتيك بعنوان جايگزي.67.1.5.6.7 رضايي.م.ب 2 جايمند.ک. 2 نوروزي.ح 2 نادري م. 1383. بررسي ميزان تركيب هايپريسي براي آنتي بيوتيك. مجله پژوهش و سازندگي شماره 11 صفحه 61 - در گونه هاي گل راعي. سازمان جنگلها مراتع و آبخيزداري كشور 2 دانشگاه شهيد بهشتي 2 دانشگاه آزاد اسالمي دانشکده علوم گروه شيمي 2 سازمان جنگلها مراتع و آبخيزداري كشور. زرگري ع.) 1367 (.گياهان دارويي.جلد دوم.چاب چهارم. تهران : انتشارات دانشگاه تهران. سامرز ج ليسون ا. 1381. تغذيه مرغ اسکات. ترجمه جواد پور رضا و همکاران.اصفهان: انتشارات اركان ص 688. شريفي.د. اتواضعي.ع.خادم و ع.بري بيو شيميايي خون وعملکرد جوجه هاي گوشتي.توليدات دامي.شماره 2 ص.. 1389.اجر سطوح مختلف چربي ونوع افزودني)آنتي بيوتيك و پروپيونيك( بر صفات. 11-23.8.9 شريعتمداري ف.و محيطي اصلي م. 1388. افزودني هاي خوراک دام طيور آبزيان )چاپ دوم ن شر آجار علمي دانشگاه تربيت مدرس. تهران. صفامهر.ع.نوبخت.ع.حس زاده.م. 1393. عملکرد صفات كيفي تخممرغ و متابوليته يا مقايسهي اجر سطوح مختلف پروتئي خون مرغه يا خام و پروبيوتيك ) )پروتکسي 133 ص.111-133.13 مدير صانعي. م. م..23.11 كيايي بر جيره تخمگذار.پژوهش و سازندگي در علوم دامي. دوره 27 شماره و م. فرخوي. 1381.مقايسه ي اجر افزودن آنتي بيوتيك و پروبيوتيك به عنوان محرک رشد به جيره ي غذايي بر عملکردتوليدي جوجه هاي گوشتي. مجله ي دانشکده دامپزشکي دانشگاه تهران دوره 57 شماره 1 ص. يگاني م حاج صادق ن. 1378. عوامل محرک رشد در دام و طيور. مركز نشر سپهر ص 9 تا 23. 12. Azdgn Mehr M,Shms Shrgh M, Dstr B, Hsni S, Akri MR.2007.Efect of different levels of protein nd protexin on roiler performnce.interntionl Journl of Poultry Science, 6:573-577. 13. Alkhlf A, Alhj M, ALhomidn I.2010. Influence of proiotic supplementtion on lood prmeters nd growth performnce in roiler chickens. Sudi Journl of Biologicl Sciences, 17:219-225. 5 1

14. Bedford M. 2000. Removl of ntiiotic growth promoters from poultry diets: Implictions nd strtegies to minimize susequent prolems. World s Poultry Science Journl, 56:236-243. 15. Chichlowski M, Croom J, McBride BM, Hvenstein GB, Koci MD. 2007. Physiologicl impct of proiotics or direct-fed microils on poultry. Interntionl Journl of Poultry Science, 6(10):694-704. 16. Denli M, Okn F, Celik K. 2003. Effect of dietry proiotic, orgnic cid nd ntiiotic supplementtion to diets on roiler performnce nd crcss yield. Pkistn Journl of Nutrition, 2: 89-91. 17. Grethed H.2003.Plnts nd plnt extrcts for improving niml productivity.proceeding of the Nutrition Society 62:279-290. 18. SAS Institute. 1997. SAS/STAT User s Guide: Sttistics, Version 6.12, SAS Institute Inc., Cry, NC. 19. Hernández F, Grcí V, Mdrid J, Orengo J, Ctlá P, Megís MD.2004. Influence of two plnt extrcts on roilers performnce, digestiility, nd digestive orgn size. Poult Sci.;83(2):169-74. 20. Jmroz, D., Ord, J., Kmel, C., Williczkiewicz, A., Wertelecki, T nd Skorupin Sk, J. 2003. The influence of phytogenic extrct on performnce, nutrients digestiility, crcss chrcteristic nd gut microil Sttus in roiler Chickens. J. Anim. Feed Sci., 12(3), PP. 583-596. 21. Kheiri, F., Y. Rhimin nd A. Rfiee, 2014. Effect of Hercleum persicum extrct on performnce nd some hemtologicl prmeters in roiler chicks. Res. Opin. Anim. Vet. Sci., 4(9): 522-525. 22. Lndy.N Gh. Ghlmkri, M. Toghyni.2012. Evlution of St John's Wort (Hypericum perfortum L.) s n ntiiotic growth promoter sustitution on performnce, crcss 5 2

چكیده آنالیز ژنتیكی سلولهای سوماتیكی و ارتباط آن با صفات تولیدی شیر در گاوهای هلشتاین ایران 2 1 1* حورا شهابي علي قاضي خاني شاد و كيوان كرمي 1*. گروه علوم دامي دانشکده كشاورزي دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه ساوه ايران.2 دانش آموخته كارشناسي ارشد گروه علوم دامي دانشکده كشاورزي دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه ساوه ايران * Emil: hoorshhi@gmil.com تحقيق حاضر به منظور برآورد پارامترهاي ژنتيکي سلولهاي سوماتيکي و ارتبا آنها با صفات توليدي شير ) توليد شير چربي و پروتئي ( در گاوهاي هلشتاي ايران صورت گرفته است.در اي تحقيق از ركوردهاي روزآزمون جبت صفات توليد شير چربي پروتئي و شده براي شمار سلولهاي بدني براي دوره هاي مختلف شيردهي در طول دوازده ماه سال استفاده گرديد كه براساس روزهاي شيردهي از گله هاي شيري هلشتاي يك استان براي سالهاي 1361 الي 1386 استفاده شده است و تعداد دفعات دوشش 3 بار در روز مي باشد.فايل شجره الزم از مركز اصالح نژاد دامي كشورتهيه ومورد استفاده قرار گرفت. ركوردهاي صفات توليدي براساس آزمون توزيع نرمال داده ها بررسي و در صورت نياز تصحيح شد.الزم به ذكر است كه جهت ايجاد توزيع نرمال از ركوردهاي متعدد يك گاو براي صفات توليدي چربي و پروتئي و نيز شمار سلولهاي سوماتيکي ميانگي به عمل آمد و تعداد سلول هاي سوماتيك به نمره سلول هاي سوماتيك تبديل گرديد.ويرايش داده ها و تهيه فايل هاي مربوطه جهت آناليز نهايي با نرم افزار Visul Foxpro. انجام گرفت در اي قسمت از كار فايل شجره به صورت كامل كنترل شده و اشتباهات احتمالي از قبيل تکراري بودن شماره شناسايي فرد تصحيح شد. شد اي سپس با استفاده از نرم افزار SAS9,2 معني دار بودن عواملي شدن اجر گله و سال تولد و نيز دوره شيردهي بر روي صفات توليدي بررسي گرديد و آناليز نهايي با استفاده از نرم افزار WOMBAT جهت برآورد همبستگي و وراجت پذيري انجام كه در اي ميان هبستگي ژنتيکي و فنوتيپي بي وراجت پذيري براي صفت شير برابر 3/332 ± مورد براي درصد چربي و نمره سلولهاي سوماتيکي به اي مقدار شير و نمره سلولهاي سوماتيك به ترتيب 3/9813 و 3/22637 و 3/395 3/323 و براي سلولهاي بدني ± 3/311 برآورد گرديد. همينطور صورت بدست آمد كه هبستگي ژنتيکي و فنوتيپي بي مقدار چربي و نمره سلولهاي سوماتيك به ترتيب 3/13263 و 3/2237 و وراجت پذيري براي صفت چربي برابر 3/363 ± 3/397 3/191 و براي سلولهاي بدني ± 3/311 بود ودرآخر نيز همبستگي ژنتيکي و فنوتيپي براي پروتئي سلولهاي سوماتيك به ترتيب 3/33817 و 3/22528 و وراجت پذيري براي صفت پروتئي سلولهاي بدني ± 3/311 3/391 گزارش گرديد. برابر 3/366 ± و نمره 3/628 و براي کلمات کلیدی :نمره سلولهاي بدني صفات توليدي همبستگي ژنتيکي گاوهاي هلشتاي ايران. 5

مقدمه تركيبات عمده شير را آب چربي پروتئي الكتوز )قند شير( ويتامي ها و مواد معدني تشکيل ميدهند. شير يك تركيب مغزي و كامل ميباشد. پرواضح است كه هرگونه شرايط بد و بيماري و نيز التهاب در غدد پستاني بروز نمايد باعث تغييرات پررنگ و آشکاري در تركيبات شير خواهد شد.از جمله اي بيماري ها ورم پستان مي باشد كه به طور معمول تركيب شير گاوهايي كه به بيماري ورم پستان مبتال مي شوند به تركيب خون نزديك مي شود كه ظاهرا علت آن فعاليت سنتزي و ترشحي سلولهاي مخاطي پستان و نيز تغييرات پاتولوژيکي است كه در هنگام عفونت اتفاق مي افتد از شمارش سلولي به عنوان يك شاخص براي عفونت پستان استفاده مي شود.شمارش سلولهاي بدني يا سوماتيك به تعداد سلولهاي موجود در شير گفته مي شود )الزم به ذكر است كه سلولهاي بدن گاو از سلولهاي باكتريهاي مهاجم به پستان قابل تمايز هستند(. ميزان ورم پستان يعني تعداد موارد بروز ورم پستان به ازاي يك صد رأس گاو در مدت يك سال.اي عدد يك شاخص فاقد معني براي بيان ميزان وقوع موارد ورم پستان در گله است كه فقط به ما اي امکان را مي دهد كه ميزان ورم پستان را در بي گله ها بدون توجه به اندازه گله مقايسه نماييم. مؤلفه هاي واريانس و كواريانس ژنتيکي و فنوتيپي و محيطي و همبستگي ژنتيکي بي توليد شير و شمار سلولهاي سوماتيکي منفي است. به نحوي كه با افزايش تعداد سلولهاي سوماتيکي توليد شير كاهش پيدا مي كند و در كل يك رابطه خطي منفي بي اي دو وجود دارد Berry وهمکاران )2335 ) همبستگي ژنتيکي بي توليد شير و شمار سلولهاي بدني در گاوهاي شکم اول ايرلند جنوبي را مثبت گزارش نمودند. طبق گزارشات قاسمي )1392( باالتري واريانس فنوتيپي محيطي وژنتيکي براي هردوصفت به ترتيب درشکم زايش سوم ودوم ديده مي شود.كواريانس هاي ژنتيکي محيطي وفنوتيپي بي صفت توليدشيرونمره سلولهاي بدني به استثناي كواريانس ژنتيکي توليدشيرونمره سلولهاي بدني درشکم اول منفي مي باشد. تعداد سلول هاي سوماتيك شير تأجير معني داري بر چربي داشت. به اي معنا كه مؤلفه هاي واريانس و كواريانس ژنتيکي و فنوتيپي و محيطي و همبستگي ژنتيکي بي درصد چربي و شمار سلولهاي سوماتيکي منفي است. به نحوي كه با افزايش تعداد سلولهاي سوماتيکي مقدار چربي شير كاهش پيدا مي كند و در كل يك رابطه خطي منفي بي اي دو وجود دارد. به طوري كه اي امر در مقاله قاسمي )1391( اي گونه مطرح گرديده است كه انتخاب براي افزايش توليد چربي تاجير منفي در نمره سلولهاي بدني خواهد داشت.وي بيان نموده است كه باالتري واريانس هاي محيطي و فنوتيپي مربو به شکم زايش سوم و پايي تري واريانس هاي محيطي و فنوتيپي مربو به شکم زايش اول است. مؤلفه واريانس كواريانس ژنتيکي فنوتيپي و همبستگي هاي مربوطه براي نمره سلولهاي سوماتيکي و درصد پروتئي مثبت وهمچني در مورد مؤلفه واريانس كواريانس فنوتيپي براي نمره سلولهاي سوماتيکي و درصد پروتئي مقدار همبستگي بي دو صفت منفي است كه باز هم علتهاي متعددي در اي امر از جمله اطالعات مربو به گله در روند كار ما مداخله ايجاد نموده است ولي از اي آناليز اي گونه مي توان نتيجه گرفت كه يك رابطه خطي مثبت بي تعداد سلول 5 5

هاي سوماتيك و مقدار پروتئي مي باشد.يعني با افزايش تعداد سلول هاي سوماتيك مقدارپروتئي به مقدار زياد بلکه تا حدودي افزايش يافته است.به طوري كه در يك تحقيق از بيانکي و همکاران ) 1383 (گزارش شده است كه شير گوسفند با سلول هاي سوماتيك باالترداراي مقدار پروتئي كل بيشتر در مقايسه با شيرها با سلول هاي سوماتيك كمتر مي باشد. Smoreو همکاران) 2338( همبستگي ژنتيکي بي توليد پروتئي و نمره سلولهاي بدني براي گاوهاي هلشتاي فريزي ايتاليايي در شکم اول دوم سوم به ترتيب 3/31 3/31 و 3/39 و همبستگي محيطي را به ترتيب 3/16-3/18 و 3/21 گزارش كردند. مواد و روشها در بررسي حاضر از ركوردهاي توليدي تصحيح شده بر مبناي 335 روزتوليدي توليد شير توليد چربي و توليد پروتئي )و شمار سلولهاي بدني گاوهاي هلشتاي ايران كه بي سالهاي 1361 تا 1386 توسط مركز اصالح نژاد كشور جمع آوري شده بود براي بررسي رابطه بي صفات توليدي و امتياز سلولهاي بدني و برآورد همبستگي بي اي صفات استفاده شد.فايل داده ها با استفاده از نرم افزاربانك اطالعاتي Foxpro ويرايش شدند. اعداد مربو به ستون شمار سلولهاي بدني را در فرمول زير قرارداده وتبديل به نمره سلولهاي بدني نموديم: SCS=Ln(SCC/1000) كه در آن Ln لگاريتم در مبناي عدد طبيعي )2/71828( است. مدل اوليه براي تعيي اجرات جابت مهم موجر بر هر يك از صفات با استفاده از نرم افزار SAS مشخص خواهد شد سپس با كمك مدل زير داده ها آناليز خواهند شد : y X Z e كه دراي مدل : y= هريك از مشاهدات مربو به صفت مورد بررسي شامل تعداد سلول هاي سوماتيك شير توليد شير مقدار و درصد چربي مقدار و درصد پروتئي X= ماتريس ضرايب اجرات جابت براي هر يك از صفات توليد شير چربي و پروتئي. = بردار اجرات جابت براي صفات Z= ماتريس ضرايب اجرات تصادفي صفات = بردار اجرات تصادفي ژنتيك افزايشي براي توليد شير چربي و پروتئي e= بردار اجرات باقيمانده مولفه هاي واريانس برآورد شده از اي مدل به عنوان پيش برآورد در تجزيه هاي چند صفتي استفاده مي گردد فرضيات مدل عبارتند از: 5 7

و ماتريس M كه همان واريانس اجرات تصادفي در مدل است از ضرب ماتريس A با ماتريس هاي واريانس و كواريانس و باقيمانده بدست مي آيد. جدول 1- مؤلفه های واریانس کواریانس ژنتیكی وفنوتیپی حاصل از آنالیز دو صفته چربی و سلولهای بدني فنوتيپي ژنتيکي چربي سلولهاي سوماتيکي چربي سلولهاي سوماتيکي -3/18385-31 چربي ±3/176 3/13263-3/159 3/2337 2/3935-3/13173 سلولهاي بدني ± 3/318-3/391 3/81535 واريانس ها در عناصر قطري بي دو صفت كواريانس ها در پايي قطر و همبستگي ها در باالي قطر جدول 1- مؤلفه های واریانس کواریانس ژنتیكی وفنوتیپی حاصل از آنالیز دو صفته شیر و سلولهای بدنی فنوتيپي ژنتيکي سلولهاي سوماتيکي شير سلولهاي سوماتيکي شير -3/23569 3/22637 ±3/616-3/136 3/98613 شير 2/3931-1/3679 53/366-3/125 ± 3/317 سلولهاي بدني واريانس ها در عناصر قطري بي دو صفت كواريانس ها در پايي قطر و همبستگي ها در باالي قطر جدول 6- مؤلفه های واریانس کواریانس ژنتیكی وفنوتیپی حاصل از آنالیز دو صفته پروتئین و سلولهای بدنی فنوتيپي ژنتيکي سلولهاي سوماتيکي پروتئي سلولهاي سوماتيکي پروتئي 3/78136 E - 32 3/22528 3/328 ±3/169 3/33817 پروئي 2/3932-3/71372 3/53851-3/366 ± 3/318 سلولهاي بدني واريانس ها در عناصر قطري بي دو صفت كواريانس ها در پايي قطر و همبستگي ها در باالي قطر 5 5

و 7 جدول شماره 2 -وراثت پذیری حاصل از آنالیز دوصفته se se وراجت پذيري Se وراجت پذيري وراجت پذيري 3 /628± 3 /366 پروتئي 3 /391± 3 311/ سلولهاي بدني 3 /323± 3 /332 شير 3 /395± 3 311/ سلولهاي بدني 3 /191± 3 /363 چربي 3 /397± 3 311/ سلولهاي بدني نتایج و بحث با افزايش تعداد سلولهاي سوماتيکي توليد شير كاهش پيدا مي كند و در كل يك رابطه خطي منفي بي اي دو وجود دارد يعني باانتخاب براي بهبودتوليدشيردرگله بهبودي براي نمره سلولهاي بدني مشاهده نمي شودووضعيت اي صفت درگله ها بدترمي شود. طبق تحقيقات انجام شده توسط قاسمي و همکاران دامنه همبستگي ژنتيکي محيطي و فنوتيپي براي توليد شير ونمره سلولهاي بدني به ترتيب 3/37(-3/16 -( 3/12-3/11- و 3/38-3/13- برآورد نمودند. كه علت تفاوت آن را مي توان به دليل استفاده از ركوردهاي متفاوت ومدلهاي مختلف جهت آناليز داده ها دانست. )5( در اي رابطه با افزايش تعداد سلولهاي سوماتيکي مقدار چربي شير كاهش پيدا مي كند و در كل يك رابطه خطي منفي بي اي دو وجود دارد. قاسمي و همکاران همبستگي ژنتيکي در شکم اول زايش را مثبت اما با مقدار پايي اعالم كردند و براي ساير شکم زايش ها پايي ومنفي مي باشد لذا نشان دهنده اي است كه انتخاب براي افزايش توليد چربي تأجير منفي در نمره سلولهاي بدني خواهد داشت. يك رابطه خطي مثبت بي تعداد سلول هاي سوماتيك و مقدار پروتئي مي باشد.يعني با افزايش تعداد سلول هاي سوماتيك مقدارپروتئي به مقدار زياد بلکه تا حدودي افزايش يافته است.همبستگي ژنتيکي مثبت بي پروتئي و سلولهاي بدني را در اغلب گزارشات مطرح شده در دامنه 3/22-3/12 مي باشد.( )9 همچني جدول شماره 1 نشان دهنده وراجت پذيري براي صفات توليدي ونمره سلولهاي بدني حاصل از آناليز دوصفته را و 3/323 ±3/332 نشان مي دهد كه وراجت پذيري دو صفته براي توليد شير و سلولهاي بدني به ترتيب 3/395 براي چربي و سلولهاي بدني به ترتيب ±3/363 3/191 و ± 3/311 3/397 و براي پروتئي و سلولهاي ± 3/311 افريقاي جنوبي وراجت پذيري 3/18 و نمره سلولهاي بدني گاوهاي هلشتاي بدني 3/628±3/366 و 3/391±3/311 مي باشد. Mostert و همکاران براي توليد شير پروتئي 3/11 و 3/36 گزارش كردند كه تقريبا و تا حدودي مي توان گفت مشابه نتايج اي تحقيق است.)8( 5 5

وراجت پذيري براي گاوهاي هلشتاي گزارش شده است.) 1 ( ايران براي چربي در شکم اول دوم و سوم در دامنه 3/23-3/22 3/22-3/18 و 3/11 منابع نتیجهگیری کلی درصد اجزاء متشکله شير تأجير قابل توجهي در قيمت بازاريابي نوع مصرف شيرو اهداف برنامه هاي بهنژادي گله هاي گاو شيري دارد. درصد چربي پروتئي و تعداد سلولهاي بدني موجود در شير سه مقوله اي هستند كه در ارتبا با تركيب شير مورد بررسي قرار مي گيرند. اينها خود صفات اقتصادي مهمي در اصالح نژاد گاوهاي شيري تلقي مي شود. پورميرزائي.ح. 1392.كنترل ورم پستان در گله هاي گاو شيري.معرفت.323 صفحه. -1-2 -1 ف. 1388 دهقان بنادكي م. بهرامي يکدانگي ح و فاتحي. اصول كاربردي پرورش گاوهاي شيري.جهاددانشگاهي واحد تهران -2.صفحه. 336 ميرزاده خ.. 1377 بهداشت كاربردي در پرورش گاو. دانش نگار. صفحات 231 233 و. 235-6 شيخلو.م.ر) 1386 (محاسبه انحراف عملکرد دختران گاوهاي نر گله هاي گاو شيري كشور پايان نامه كارشناسي ارشد دانشکده -1 كشاورزي دانشگاه تبريز. ه 1391. قاسمي ز.. اسلمي نژاد ع طهمورث پور م. ركوعي م. فرجي آروق برآورد اجرات ژنتيکي محيطي وفنوتيپي و همبستگي بي صفات توليدي و نمره سلولهاي بدني گاوهاي هلشتاي ايران. مجله دانش و پژوهش علوم دامي / جلد 13 -پاييز و زمستان 1392.صفحات 53-37 6- Berry, D.P., B.L. Hrris, A.M. Winkelmn nd W. Montgomerie. 2005. Phenotypic ssocitions etween trits other thn production nd longevity in New Zelnd diry cttle with specil emphsis on mngement trits. Interull Meeting, June 2-5.2005. Uppsl. Sweden. 7- Miglior, F., A. Sewlem, J. Jmrozik, J. Bohmnov, D.M. Lefevrend R.K. Moorem. 2007.Genetic nlysis of milk ure nitrogen nd lctose nd their reltionships with other production trits in Cndin Holstein cttle. Journl of Diry Science.90:2468 2479 8- Mostert, B. E., H.E. Theron, F.H.J. Knfer nd E. Vn Mrle-koster. 2006. Test-dy models for South Africn diry cttle for prticiption in interntionl evlutions. South Africn Journl of Animl Science. 36(1): 58-70. 9- Muir, B.L., G. Kistemker, J. Jmrozik nd F. Cnvesi. 2007. Genetic prmeters for multipletrit multiple-lcttion rndom regression test-dy model in Itlin Holsteins. Journl of Diry Science.90:1564 1574. 10- Smore, A.B., A.F. Groen, P.J. Boettcher, J. Jmrozik, F. Cnvesi nd A. Bngnto. 2008.Genetic correltion ptterns etween somtic cell score nd protein yield in the itlin holstein-friesin popultion. Journl of diry science. 91:4013-4021. -5 5 5

اثر برخی از عوامل محیطی بر روی صفات تولیدی شیر(شیر وچربی( در گاوهای هلشتاین ایران 2 1 1* حورا شهابي علي قاضي خاني شاد و كيوان كرمي 1*. گروه علوم دامي دانشکده كشاورزي دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه ساوه ايران.2 دانش آموخته كارشناسي ارشد گروه علوم دامي دانشکده كشاورزي دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه ساوه ايران چكیده * Emil: hoorshhi@gmil.com به منظور آناليز اجر برخي عوامل محيطي )گله سال و ماه تولد و دوره شيردهي( بر صفات توليد شير گاوهاي هلشتاي گاوداري هاي يك استان از تعوداد 3363 ركوورد شوير روز آزموون متعلق به گاو نژاد هلشتاي شکم اول تا شکم نهم كه در طي سال هاي 1361 تا 1386 زايش داشتند استفاده گرديد.. تعداد دفعات دوشش 3 بار در روز بود.فايل شجره الزم از مركز اصالح نژاد دامي كشورتهيه ومورد استفاده قرار گرفت. ركوردهاي صفات توليدي براساس آزمون توزيع نرمال داده ها بررسي و در صورت نياز تصحيح شد.الزم به ذكر است كه جهت ايجاد توزيع نرمال از ركوردهاي متعدد يك گاو براي صفات توليدي چربي و پروتئي و نيز شمار سلولهاي سوماتيکي ميانگي به عمل آمد و تعداد سلول هاي سوماتيك به نمره سلول هاي سوماتيك تبديل گرديد.ويرايش داده ها و تهيه فايل هاي مربوطه جهت آناليز نهايي با نرم افزار Visul Foxpro انجام گرفت. در اي قسمت از كار فايل شجره به صورت كامل كنترل شده و اشتباهات احتمالي از قبيل تکراري بودن شماره شناسايي فرد تصحيح شد.سپس با استفاده از نرم افزار SAS9,2 معني دار بودن عواملي شدن اجر گله و سال تولد و نيز دوره شيردهي بر روي صفات توليدي بررسي گرديد. تحليل اجر عوامل محيطي بر صفات مزبور توسط مدل هاي مختلط خطي انجام شد. اجر جابت گله سال تولد و دوره شيردهي بر صفات چربي و شير معني دار بود و در مورد پروتئي تنها عامل گله بود كه بر صفت مذكور معني دار بود.الزم به ذكر است كه عامل گله اجر معني دار آماري بر كليه صفات داشوت. اجور ماه تولد بر هيچ كدام از صفات توليدي معنوي دار نبوود. رونود مثبوت معنوي دار فنوتيپي براي مقدار توليد شير و درصد چربي در كل دوره شيردهي وجود داشت. واژه هاي كليدي: صفات توليدي سلولهاي سوماتيکي گاوهاي هلشتاي 5 5

مقدمه امروزه دامپروري به عنوان يك فعاليت توليدي و تجارتي ساختار صنعتي عظيمي به خود گرفته است و رسالت تأمي بخش قابل توجهي از مواد غذايي مورد نياز بشر را به عهده دارد )1( كه در اي ميان صفات توليدي در انتخاب گاوهاي شيري براي افوزايش پيشورفت ژنتيکي و سود اقتصادي از اهميت ويژه اي برخووردار هسوتند. زا بي صفات حائز اهميت در عملکرد اقتصادي گاوهاي شيري مي توان به صفات مربو به تركيبوات شوير روزانوه )شامل درصد چربي و مقودار شوير توليودي( نسبت به ساير صفات نام برد. علي رغم وجود جمعيت قابل توجه گواو شويري در كشورهاي درحال توسعه ميزان توليد شير به ازاي هر رأس گاو پايي بوده كه مي توان آن را با عواملي نظير شورايط آب و هووايي تيوپ و ساختار توارجي نژاد گاوها مديريت واحد هاي دامداري و ميوزان رشد اقتصادي مرتبط دانست ) 5 (تفاوت مقدار توليد درگله هاي مختلف و يا در بي گاوهاي يك گلوه تحوت توأجير عوواملي اسوت كوه موانع از شناخت دقيق ارزش اصالحي حيوانات مي گردد. لذا بايد اي عوامل و ميزان تأجير آنها را قبول از بورآورد ارزش اصوالحي حيوانوات تعيوي و سپس ركوردها را براي آنها تصحيح نمود )6(. در اكثور گوزارش هوا تأجير عوامل مختلف محيطي بر توليود و تركيوب شوير تحوت شورايط محيطي و مديريتي متفاوت مورد بررسي قرار گرفته است )1(. در اي ميان نژاد هلشتاي كه به دليل شرايط مطلووب توليودي بوه عنووان بهتري نژاد شيري در سطح جهوان معوروف اسوت و در مکوان هوا و شرايط محيطي مختلف عملکرد مناسبي از خوود نشوان داده بويش از ساير نژادها مورد توجه محققي قرار گرفته است. مواد و روشها داده هاي مورد استفاده در اي تحقيق شامل 3363 ركورد شوير روز آزمون متعلق گله هاي گاو نژاد هلشتاي يك استان از شکم اول تا شکم نهم بود كه طي سال هاي 1361 توا 1386 توسوط مركز اصالح نژاد دام كشور جمع آوري گرديد. براي تعيي ميانگي انحراف معيار و ضريب تغييرات و نيز بررسي عوامل محيطي مؤجر بر صفات مورد مطالعه با استفاده از رويه جي ال ام 1 صورت گرفت كه روال جي ال ام در SAS 9.1 از شيوه كمتري مربع خطا براي پردازش مدل هاي خطي معمولي استفاده مي كند..روال جي ال ام با مدل هايي سر و كار دارد كه يك يا چند متغير پيوسته وابسته را به يك يا چند متغير مستقل مرتبط مي كنند. عوامل جابت در مدل شامل اجر گله الكتاسيون سال وماه تولد بودند. بود. اعداد مربو شمار سلولهاي بدني را با كمك فرمول زير تبديل به نمره سلولهاي بدني نموديم: SCS=Ln(SCC/1000) كه در آن Ln لگاريتم در مبناي عدد طبيعي )2/71828( است. مدل اوليه براي تعيي اجرات جابت مهم موجر بر هر يك از صفات با استفاده از نرم افزار SAS مشخص خواهد شد سپس با كمك مدل زير داده ها آناليز خواهند شد : y X Z e Generl )مدل Liner Model= 1 GLM خطی عمومی( 555

كه دراي مدل : y= هريك از مشاهدات مربو به صفت مورد بررسي شامل تعداد سلول هاي سوماتيك شير توليد شير مقدار و درصد چربي مقدار و درصد پروتئي X= ماتريس ضرايب اجرات جابت براي هر يك از صفات توليد شير چربي و پروتئي. = بردار اجرات جابت براي صفات Z= ماتريس ضرايب اجرات تصادفي صفات = بردار اجرات تصادفي ژنتيك افزايشي براي توليد شير چربي و پروتئي e= بردار اجرات باقيمانده نتایج و بحث نتايج تجزيه واريانس ميانگي حداقل مربعات و اشتباه معيار صفات و برآورد اجر عوامل محيطي آنها شامل سال تولد ماه تولد گله دوره شيردهي در جدول نشان داده شده است. نتايج تجزيه واريانس نشان مي دهد كه اجر سال تولد بر دو صفت معني دار )3/331>p( بود. شرايط متفاوت سال ها از لحاظ تغييرات در شرايط اقليمي )ميزان بارندگي ساالنه رطوبت و دماي محيط( در سال هاي مختلف تامي علوفه وجود بيماريها و ساير عوامل ناشناخته باعث بروز تفاوت معني دار در صفات مربوطه گرديده است. با بررسي بر روي جدول نتايج مشخص گرديد كه اجر ماه تولد به تنهايي بر هيچ كدام از صفات معني دار نبود. يکي از مهم تري عوامل مؤجر در پرورش گاوهاي شيري داشت گله اي مناسب با جنبه هاي مديريتي باالمي باشد.به طور كلي يکي از مهم تري جنبه هاي مديريت گله توانايي ارزيابي درست و دقيق رفاه گاو است. در اينجا نيز نتايج تجزيه واريانس نشان مي دهد كه اجر گله بر هر يك از دو صفت معني دار )3/331>p( بود و اي امر نيز نشان دهنده شرايط متفاوت در گله نظير امکانات مديريتي از لحاظ نوع تغذيه بهداشت و ساير عوامل باعث بروز تفاوت معني دار در صفات مورد نظر گرديده است.دوره شير دهي مدتي است كه گاو بي دو زايش متوالي شير توليد ميکند. شواهد زيادي وجود دارد كه از لحاظ فيزيولوژيکي شير دهي تاجير زياد و قابل مالحظه اي بر رشد جسماني حيوان دارد.اي اجر در بعضي ازگاوها بيشتر از سايري است. اجزا تشکيل دهنده شير نيز تحت تاجير مراحل دوره شير دهي قرار ميگيرند. اصوال در يك گله گاو شيري تفاوتهاي زيادي از نظر طول دوره شير دهي وجود دارد. تعدادي از گاوها تحت تاجير عواملي نظير خشك شدن پيش از موعد ابتالءبه بيماريها دوره شيردهي كوتاهتري نسبت به بقيه دارند لذا الزم است آنها را به منظور مقايسه ركوردهاي شير براي طول دوره شيردهي تصحيح نمود.عموما ركوردهاي شير بر مبناي 335 روز تصحيح ميشوند زيرا فاصله بي زايشهاي متوالي هر گاو بايد 12 ماه باشد و بر اي اساس با توجه به دو ماه خشکي ده ماه شير دهي باقي ميماند. با توجه به موارد باال نتايج حاصل از اي آناليز نشان مي دهد كه اجر دوره شيردهي بر صفات مذكور معني دار )3/331>p( بود. 551

جدول شماره 1 اجرات جابت بر روي مقدار شيرو جدول شماره 2 اجرات جابت بر روي درصد چربي را نشان مي دهد. جدول شماره 1 TYPE I SS TYPE III SS Source Men Squre F vlue p F Men Squre F vlue p F./ 33./ 3331 867 / 6293 17 / 27 916 / 2371 18 / گله 3331./ 17./ 3331 121 / 6331 8 / 17 211 / 3253 8 / سال تولد 3331 27 5387/ ماه تولد 3 /55 3 /.8736 23 /9112 3 /18 3 /9182 756 9395/ دوره شیردهی 15 /39 3 /3331 756 /9395 15 /39 3 /3331 جدول شماره 2 TYPE I SS TYPE III SS Source Men Squre F vlue p F Men Squre F vlue p F./ 63./ 3331 2 / 3868163 1 / 22 2 / 3719899 5 / گله 3331./ 67./ 3331 1 / 6672671 3 / 33 1 / 8153636 1 / سال تولد 3331 /. 5212916 ماه تولد 1 /15 3 /3196 3 /5325939 1 /17 3 /3311 1 3153839/ دوره شیردهی 2 /33 3 /3189 1 /3153839 2 /33 3 /3189 نتیجهگیری کلی 1- همانطور كه در باال اشاره گرديد يکي از مهم تري عوامل مؤجر در پرورش گاوهاي شيري داشت گله اي مناسب با جنبه هاي مديريتي باالمي باشد كه در اينجا نيز نتايج تجزيه واريانس نشان مي دهد اجر گله بر هر يك از دو صفت معني دار )3/331>p( بود. 552

أ 3 Rekik -2-3 -1 منابع و همکاران گزارش كردند كه اجر گله بر توليد شير در اوج گاوهاي هلشتاي تونس معني دار بود )P<0.01). رحماني نيا وهمکاران نيز سازه گله رابر ميزان توليد در اوج شيردهي گاوميش هاي ايران معني دار گزارش كردند.) چربي شير مهمتري تركيب انرژي زاي شير بوده كه خواص فيزيکي شير و فرآورده هاي آ نرا تحت تأجير قرار مي دهد.مقدار وتركيب چربي شير را مي توان از راه تغيير در تركيبات خوراک تحت تأجير قرارداد. بطور كلي سال تولد منبع تغييراتي است كه ناشي از عوامل محيطي چون منابع تغذيه در سالهاي واجر متقابل بي آنها مي باشد كه در اي تحقيق بر دو صفت معني دار )3/331>p( بود شرايط آب و هوايي و نحوة موديريت گلوه در سال هاي مختلف متفاوت است لذا اي عامل به عنوان يك منبع تأجيرگذار بر صفات توليدي نقش بسزايي دارد.) 7 ( در طي دوره شيردهي فصول مختلف و مناطق جغرافيايي اختالفاتي در ميزان توليد و تركيبات شير گاوها ديوده ميشود] 9 [. نتايج آزمايش نشان داد كه دوره شيردهي اجر معني داري بر صفات توليد ي گله هاي تحوت بررسوي داشته است افزايش بيماري هاي مختلف از جمله داليل عملکرد پائي در توليدات گاوهاي شيري مي باشد. خسروي نيا.ح.اسداللهي.ص. 1393.ركوردگيري از صفات اقتصادي دام و طيور.پرتو واقعه.صفحات 198-1 دهقان بنادكي م. تهران.صفحه. 333 بهرامي يکدانگي ح و فاتحي ف.. 1388 اصول كاربردي پرورش گاوهاي شيري.جهاددانشگاهي واحد رحماني نيا ج. ح. ميرزايي و ه. فرهنگ فر. 1388. تأجير فاكتورهاي محيطي بر شکل منحني شيردهي در توده هاي گاوميش ايرانوي. مجلوه علوم دامي ايران. شماره 59 68 :2-1 -2-3 ناصريان ع. فرزانه ن. حسني س. باشتني م. 1385.مديريت گله بزرگ گاوهاي شيري.دانشگاه فردوسي مشهد -2.صفحات 712-1 جهاندار م. ح. 1381. بررسي روند ژنتيکي و محيطي برخي از صفات توليدي در گاو هلشتاي. پايان نامه كارشناسي ارشد دانشکده كشاورزي دانشگاه سيستان و بلوچستان. -4 روش.ح فرهنگ فر ه.امام جمعه كاشان ن.فتحي نسري ح.1391. بررسي اجر برخي عوامل محيطي بر خصوصيات توليد شير برآورد شده توسط تابع غير خطي گمپرتز در گاوهاي هلشتاي مشهد شماره 2. تابستان 1391 صفحات 167-159. نشريه پژوهشهاي علوم دامي ايران.جلد 1-9 7- - Osorio-Arce, M. M., nd J. C. Segur-Corre. 2005. Fctors ffecting the lcttion curve of Bos Turus Bos indicus cows in dul purpose system in the humid tropics of Tsco, Mexico. TecnicPecuri-en-Mexico., 43: (1) 127-137. 55

اثر برخی از عوامل محیطی بر روی صفات تولیدی شیر(شیر وچربی( در گاوهای هلشتاین ایران 2 1 1* حورا شهابي علي قاضي خاني شاد و كيوان كرمي 1*. گروه علوم دامي دانشکده كشاورزي دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه ساوه ايران.2 دانش آموخته كارشناسي ارشد گروه علوم دامي دانشکده كشاورزي دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه ساوه ايران چكیده * Emil: hoorshhi@gmil.com به منظور آناليز اجر برخي عوامل محيطي )گله سال و ماه تولد و دوره شيردهي( بر صفات توليد شير گاوهاي هلشتاي گاوداري هاي يك استان از تعوداد 3363 ركوورد شوير روز آزموون متعلق به گاو نژاد هلشتاي شکم اول تا شکم نهم كه در طي سال هاي 1361 تا 1386 زايش داشتند استفاده گرديد.. تعداد دفعات دوشش 3 بار در روز بود.فايل شجره الزم از مركز اصالح نژاد دامي كشورتهيه ومورد استفاده قرار گرفت. ركوردهاي صفات توليدي براساس آزمون توزيع نرمال داده ها بررسي و در صورت نياز تصحيح شد.الزم به ذكر است كه جهت ايجاد توزيع نرمال از ركوردهاي متعدد يك گاو براي صفات توليدي چربي و پروتئي و نيز شمار سلولهاي سوماتيکي ميانگي به عمل آمد و تعداد سلول هاي سوماتيك به نمره سلول هاي سوماتيك تبديل گرديد.ويرايش داده ها و تهيه فايل هاي مربوطه جهت آناليز نهايي با نرم افزار Visul Foxpro انجام گرفت. در اي قسمت از كار فايل شجره به صورت كامل كنترل شده و اشتباهات احتمالي از قبيل تکراري بودن شماره شناسايي فرد تصحيح شد.سپس با استفاده از نرم افزار SAS9,2 معني دار بودن عواملي شدن اجر گله و سال تولد و نيز دوره شيردهي بر روي صفات توليدي بررسي گرديد. تحليل اجر عوامل محيطي بر صفات مزبور توسط مدل هاي مختلط خطي انجام شد. اجر جابت گله سال تولد و دوره شيردهي بر صفات چربي و شير معني دار بود و در مورد پروتئي تنها عامل گله بود كه بر صفت مذكور معني دار بود.الزم به ذكر است كه عامل گله اجر معني دار آماري بر كليه صفات داشوت. اجور ماه تولد بر هيچ كدام از صفات توليدي معنوي دار نبوود. رونود مثبوت معنوي دار فنوتيپي براي مقدار توليد شير و درصد چربي در كل دوره شيردهي وجود داشت. واژه هاي كليدي: صفات توليدي سلولهاي سوماتيکي گاوهاي هلشتاي مقدمه امروزه دامپروري به عنوان يك فعاليت توليدي و تجارتي ساختار صنعتي عظيمي به خود گرفته است و رسالت تأمي بخش قابل توجهي از مواد غذايي مورد نياز بشر را به عهده دارد )1( كه در اي ميان صفات توليدي در انتخاب گاوهاي شيري براي افوزايش پيشورفت ژنتيکي و سود اقتصادي از اهميت ويژه اي برخووردار هسوتند. زا بي صفات حائز اهميت در عملکرد اقتصادي گاوهاي شيري مي توان به صفات مربو به تركيبوات شوير روزانوه )شامل درصد چربي و مقودار شوير توليودي( نسبت به ساير صفات نام برد. علي رغم وجود جمعيت قابل توجه گواو شويري در كشورهاي درحال توسعه ميزان توليد شير به ازاي هر رأس گاو پايي بوده كه مي توان آن را با عواملي نظير شورايط آب و هووايي تيوپ و ساختار توارجي نژاد گاوها مديريت واحد هاي دامداري و ميوزان رشد اقتصادي مرتبط دانست ) 5 (تفاوت مقدار توليد درگله 555

هاي مختلف و يا در بي گاوهاي يك گلوه تحوت توأجير عوواملي اسوت كوه موانع از شناخت دقيق ارزش اصالحي حيوانات مي گردد. لذا بايد اي عوامل و ميزان تأجير آنها را قبول از بورآورد ارزش اصوالحي حيوانوات تعيوي و سپس ركوردها را براي آنها تصحيح نمود )6(. در اكثور گوزارش هوا تأجير عوامل مختلف محيطي بر توليود و تركيوب شوير تحوت شورايط محيطي و مديريتي متفاوت مورد بررسي قرار گرفته است )1(. در اي ميان نژاد هلشتاي كه به دليل شرايط مطلووب توليودي بوه عنووان بهتري نژاد شيري در سطح جهوان معوروف اسوت و در مکوان هوا و شرايط محيطي مختلف عملکرد مناسبي از خوود نشوان داده بويش از ساير نژادها مورد توجه محققي قرار گرفته است. مواد و روشها داده هاي مورد استفاده در اي تحقيق شامل 3363 ركورد شوير روز آزمون متعلق گله هاي گاو نژاد هلشتاي يك استان از شکم اول تا شکم نهم بود كه طي سال هاي 1361 توا 1386 توسوط مركز اصالح نژاد دام كشور جمع آوري گرديد. براي تعيي ميانگي انحراف معيار و ضريب تغييرات و نيز بررسي عوامل محيطي مؤجر بر صفات مورد مطالعه با استفاده از رويه جي ال ام 1 صورت گرفت كه روال جي ال ام در SAS 9.1 از شيوه كمتري مربع خطا براي پردازش مدل هاي خطي معمولي استفاده مي كند..روال جي ال ام با مدل هايي سر و كار دارد كه يك يا چند متغير پيوسته وابسته را به يك يا چند متغير مستقل مرتبط مي كنند. عوامل جابت در مدل شامل اجر گله الكتاسيون سال وماه تولد بودند. بود. اعداد مربو شمار سلولهاي بدني را با كمك فرمول زير تبديل به نمره سلولهاي بدني نموديم: SCS=Ln(SCC/1000) كه در آن Ln لگاريتم در مبناي عدد طبيعي )2/71828( است. مدل اوليه براي تعيي اجرات جابت مهم موجر بر هر يك از صفات با استفاده از نرم افزار SAS مشخص خواهد شد سپس با كمك مدل زير داده ها آناليز خواهند شد : y X Z e كه دراي مدل : y= هريك از مشاهدات مربو به صفت مورد بررسي شامل تعداد سلول هاي سوماتيك شير توليد شير مقدار و درصد چربي مقدار و درصد پروتئي X= ماتريس ضرايب اجرات جابت براي هر يك از صفات توليد شير چربي و پروتئي. = بردار اجرات جابت براي صفات Z= ماتريس ضرايب اجرات تصادفي صفات = بردار اجرات تصادفي ژنتيك افزايشي براي توليد شير چربي و پروتئي e= بردار اجرات باقيمانده نتایج و بحث Generl )مدل Liner Model= 1 GLM خطی عمومی( 557

نتايج تجزيه واريانس ميانگي حداقل مربعات و اشتباه معيار صفات و برآورد اجر عوامل محيطي آنها شامل سال تولد ماه تولد گله دوره شيردهي در جدول نشان داده شده است. نتايج تجزيه واريانس نشان مي دهد كه اجر سال تولد بر دو صفت معني دار )3/331>p( بود. شرايط متفاوت سال ها از لحاظ تغييرات در شرايط اقليمي )ميزان بارندگي ساالنه رطوبت و دماي محيط( در سال هاي مختلف تامي علوفه وجود بيماريها و ساير عوامل ناشناخته باعث بروز تفاوت معني دار در صفات مربوطه گرديده است. با بررسي بر روي جدول نتايج مشخص گرديد كه اجر ماه تولد به تنهايي بر هيچ كدام از صفات معني دار نبود. يکي از مهم تري عوامل مؤجر در پرورش گاوهاي شيري داشت گله اي مناسب با جنبه هاي مديريتي باالمي باشد.به طور كلي يکي از مهم تري جنبه هاي مديريت گله توانايي ارزيابي درست و دقيق رفاه گاو است. در اينجا نيز نتايج تجزيه واريانس نشان مي دهد كه اجر گله بر هر يك از دو صفت معني دار )3/331>p( بود و اي امر نيز نشان دهنده شرايط متفاوت در گله نظير امکانات مديريتي از لحاظ نوع تغذيه بهداشت و ساير عوامل باعث بروز تفاوت معني دار در صفات مورد نظر گرديده است.دوره شير دهي مدتي است كه گاو بي دو زايش متوالي شير توليد ميکند. شواهد زيادي وجود دارد كه از لحاظ فيزيولوژيکي شير دهي تاجير زياد و قابل مالحظه اي بر رشد جسماني حيوان دارد.اي اجر در بعضي ازگاوها بيشتر از سايري است. اجزا تشکيل دهنده شير نيز تحت تاجير مراحل دوره شير دهي قرار ميگيرند. اصوال در يك گله گاو شيري تفاوتهاي زيادي از نظر طول دوره شير دهي وجود دارد. تعدادي از گاوها تحت تاجير عواملي نظير خشك شدن پيش از موعد ابتالءبه بيماريها دوره شيردهي كوتاهتري نسبت به بقيه دارند لذا الزم است آنها را به منظور مقايسه ركوردهاي شير براي طول دوره شيردهي تصحيح نمود.عموما ركوردهاي شير بر مبناي 335 روز تصحيح ميشوند زيرا فاصله بي زايشهاي متوالي هر گاو بايد 12 ماه باشد و بر اي اساس با توجه به دو ماه خشکي ده ماه شير دهي باقي ميماند. با توجه به موارد باال نتايج حاصل از اي آناليز نشان مي دهد كه اجر دوره شيردهي بر صفات مذكور معني دار )3/331>p( بود. جدول شماره 1 اجرات جابت بر روي مقدار شيرو جدول شماره 2 اجرات جابت بر روي درصد چربي را نشان مي دهد. جدول شماره 1 TYPE I SS TYPE III SS Source Men Squre F vlue p F Men Squre F vlue p F./ 33./ 3331 867 / 6293 17 / 27 916 / 2371 18 / گله 3331./ 17./ 3331 121 / 6331 8 / 17 211 / 3253 8 / سال تولد 3331 27 5387/ ماه تولد 3 /55 3 /.8736 23 /9112 3 /18 3 /9182 756 9395/ دوره شیردهی 15 /39 3 /3331 756 /9395 15 /39 3 /3331 555

أ 3 جدول شماره 2 TYPE I SS TYPE III SS Source Men Squre F vlue p F Men Squre F vlue p F./ 63./ 3331 2 / 3868163 1 / 22 2 / 3719899 5 / گله 3331./ 67./ 3331 1 / 6672671 3 / 33 1 / 8153636 1 / سال تولد 3331 /. 5212916 ماه تولد 1 /15 3 /3196 3 /5325939 1 /17 3 /3311 1 3153839/ دوره شیردهی 2 /33 3 /3189 1 /3153839 2 /33 3 /3189 نتیجهگیری کلی -5 همانطور كه در باال اشاره گرديد يکي از مهم تري عوامل مؤجر در پرورش گاوهاي شيري داشت گله اي مناسب با جنبه هاي مديريتي باالمي باشد كه در اينجا نيز نتايج تجزيه واريانس نشان مي دهد اجر گله بر هر يك از دو صفت معني دار )3/331>p( بود. Rekik -6-7 -8-3 منابع و همکاران گزارش كردند كه اجر گله بر توليد شير در اوج گاوهاي هلشتاي تونس معني دار بود )P<0.01). رحماني نيا وهمکاران نيز كردند.) سازه گله رابر ميزان توليد در اوج شيردهي گاوميش هاي ايران معني دار گزارش چربي شير مهمتري تركيب انرژي زاي شير بوده كه خواص فيزيکي شير و فرآورده هاي آ نرا تحت تأجير قرار مي دهد.مقدار وتركيب چربي شير را مي توان از راه تغيير در تركيبات خوراک تحت تأجير قرارداد. بطور كلي سال تولد منبع تغييراتي است كه ناشي از عوامل محيطي چون منابع تغذيه در سالهاي واجر متقابل بي آنها مي باشد كه در اي گلوه در سال هاي مختلف متفاوت است بسزايي دارد.) 7 ( تحقيق بر دو صفت معني دار )3/331>p( بود شرايط آب و هوايي و نحوة موديريت لذا اي عامل به عنوان يك منبع تأجيرگذار بر صفات توليدي نقش در طي دوره شيردهي فصول مختلف و مناطق جغرافيايي اختالفاتي در ميزان توليد و تركيبات شير گاوها ديوده ميشود] 9 [. نتايج آزمايش نشان داد كه دوره شيردهي اجر معني داري بر صفات توليد ي گله هاي تحوت بررسوي داشته است افزايش بيماري هاي مختلف از جمله داليل عملکرد پائي در توليدات گاوهاي شيري مي باشد. خسروي نيا.ح.اسداللهي.ص. 1393.ركوردگيري از صفات اقتصادي دام و طيور.پرتو واقعه.صفحات 198-1 555

دهقان بنادكي م. بهرامي يکدانگي ح و فاتحي ف.. 1388 اصول كاربردي پرورش گاوهاي شيري.جهاددانشگاهي واحد تهران.صفحه. 333 13- رحماني نيا ج. ح. ميرزايي و ه. فرهنگ فر. 1388. تأجير فاكتورهاي محيطي بر شکل منحني شيردهي در توده هاي گاوميش ايرانوي. مجلوه علوم دامي ايران. شماره 59 68 :2 فرزانه ن. حسني س. باشتني م. 1385.مديريت گله بزرگ گاوهاي شيري.دانشگاه فردوسي مشهد. پايان نامه كارشناسي ارشد. -9 11- ناصريان ع.صفحات 712-1 11- جهاندار م. ح. 1381. بررسي روند ژنتيکي و محيطي برخي از صفات توليدي در گاو هلشتاي دانشکده كشاورزي دانشگاه سيستان و بلوچستان..ح فرهنگ فر ه.امام جمعه كاشان ن.فتحي نسري ح.1391. بررسي اجر برخي عوامل محيطي بر خصوصيات توليد شير برآورد شده توسط تابع غير خطي گمپرتز در گاوهاي هلشتاي مشهد نشريه پژوهشهاي علوم دامي ايران.جلد 1 16- روش شماره 2. تابستان 1391 صفحات 167-159. 14- - Osorio-Arce, M. M., nd J. C. Segur-Corre. 2005. Fctors ffecting the lcttion curve of Bos Turus Bos indicus cows in dul purpose system in the humid tropics of Tsco, Mexico. TecnicPecuri-en-Mexico., 43: (1) 127-137. 15- Rekik, B., A. Ben Gr, M. Ben Hmoud, nd H. Hmmmi. 2003. Fitting lcttion curves of diry cttle in different types of herds in Tunisi. Livestock Production Science. 83: 309-315. 16- Schmidt, G.H. nd L.D. Vn Vleck. (1982). Principles of diry science. Surjeet puliction. 7.. K, Kolhpur Rod, Kml Mger, Delhi, Indi. PP: 90-95. 17- Wrwick, E. J. 1979. Breeding nd Improvement of Frm Animl, 7th edition, TATA McGrw Hill Pulishing Compny: 558-628. 555

چكیده بررسی روشهای کنترل متابولیتهای ثانویه گیاهی و رابطه آن با کاهش نفخ در دامها يونجه عالوه بر داشت ساپوني 3 2* 1 حجتاهلل مظاهريلقب محمدابراهيم صلواتي و سعيده صلواتي 1. دانشيار رشته زراعت و اصالح نباتات دانشکده كشاورزي دانشگاه بوعلي سينا همدان 2*. كارشناسيارشد فيزيولوژي دامي دانشگاه آزاد اسالمي واحد ورامي 3. عضو هيئت علمي گروه علمي علوم كشاورزي دانشگاه پيامنور تهران ايران عملکرد و خوش خوراكي باال با * Emil: s.slvti@pnu.c.ir هاي تريترپنوئيدي تفاوتها و مزيتهايي نسبت به ساير علوفهها دارد. ديگري مثل تركيبات متابوليکي جانويه گليکوسايدي از جمله ساپوني ساپوني برخوردار بودن از تركيبات پروتئيني آلکالوئيدي فنلي و ها در گياه يونجه به عالوه بر تركيبات پروتئيني تركيبات وفور يافت ميشوند. اي ها به عنوان عامل نفخ در دام مطرح شدهاند. وجود سطح باالي ساپوني از كيفيت غذايي يونجه كم ميكند. وجود و افزايش بيشتر اي تركيبات در يونجه سبب تلخي گياه و پائي ساپوني آمدن خوش خوراكي آن براي دام ميشود. عالوه بر اي ها با داشت خصوصيات آمفي پاتيك مانع از خروج گازهاي معدي مثل آمونياک ميگردد و لذا باعث تلف شدن دام ميشود. هدف از اي پژوهش بررسي اجر كاهشي تركيبات ساپونيني توسط آنزيم گياهاني نظير بادام و يونجه ميباشد. آنزيمهاي اختصاصي موجود در بافتهاي گياهي تركيباتي با فعاليت بيولوژيکي متفاوت را كاتاليز مينمايند. بهعنوان مثال گليکوسيالسيون توسط آنزيمها باعث كاهش سميت ساپوني ها ميشود. به همي منظور بافتهاي ريشه و شاخ و برگ در ازت مايع منجمد و بعد از پودر شدن به وسيله الکل متانول %83 مورد عمل استخراج ساپونيني قرار گرفتند. عصارههاي خام ساپونيني به وسيله بوتانل اشباع از آب و متعاقبا رسوبسازي ساپوني ها با دي اتيل اتر مورد خالصسازي بيشتر قرار گرفتند تا تركيبات غيرساپونيني حذف گرديدند. فعالیت آنزیمی از طریق کرماتوگرافی الیه نازک و زیر نور فرابنفش ارزیابی شد و مشخص شد كه يونجه خود حاوي آنزيمهاي گليکوسايداز قادر به هيدروليز ساپوني آنزيم بادام اجراتي داشت كه مقدار آن بسيار اندک بود. کلمات کلیدی: آنزیم دام ساپونین نفخ. مقدمه هاي خودش ميباشد و نيز يونجه با دارا بودن تركيبات ساپونيني عالوه بر دارا بودن خواص دارويي و درماني باعث ايجاد نفخ در سيستم گوارشي موجود استفاده كننده از آن ميگردد. اي عيب در بعضي مواقع با مرگ موجود همراه بوده است. در صورتي كه عاملي بتواند اي تركيب را هيدروليز نمايد و باعث كاهش خاصيت آمفي پاتيکي آن شود آن را بيشتر قابل استفاده ميكند. از آنجايي كه ساپوني ها ممک است يك اجر مهم فيزيولوژيکي روي دامهاي با اهميت در كشاورزي داشته باشند اي طور استنبا شده است كه بايستي واريتههاي با ساپوني كم توسعه يابند. در صورتيكه اي تصور هم وجود دارد كه يك واريته توليد كننده ساپوني زياد نيز ممک است مطلوب و مورد توجه باشد. اي بيان كننده و توجيه كننده اي مطلب است كه متابوليتهاي جانويه مثل ساپوني ضدحشرات و بيماريها را در گياهان زراعي داشته باشند) 7 (. ها ميتوانند هم اجرات مضر مثل ايجاد نفخ در دام و هم اجرات مفيد مثل خاصيت 555

سميت بعضي از تركيبات جانويه گياهي بستگي به اي دارد كه آيا آنها گليکوسيالت شدهاند يا خير جابت شده كه عمل گليکوسيالسيون سبب كاهش سميت ساپوني ها ميشود )9 8(. برخي از قارچها به دليل داشت آنزيمهايي قادرند تا غشاء سلولي را از بي ببرند و مقاومت ذاتي نسبت به ساپوني ها پيدا كنند. ساپوني ها كه نامشان از توانايي به عمل صابوني شدن در محلولهاي آبکي مشتق ميشوند گروهي از تركيبات متفاوت و پيچيده شيميايي هستند كه بهطور طبيعي در گياهان و مقدار كمتري در حيوانات آبزي مثل ستاره دريايي و خيار دريايي يافت ميشوند )5(. اي تركيبات بهطور زيادي در گونههاي لگومينوز مثل يونجه يافت ميشوند )1(. ساپوني ها معموال به عنوان تركيبات پيچيدهاي هستند كه مقدار آنها نيز با هم فرق دارد. از خصوصيات بيولوژيکي ساپوني ها ميتوان به قابليت فعاليت آنها در ضديت با التهاب بيماري هيپوكلستروالميك )كاهش چربي خون( ضد بارداري كفكنندگي هموليز گلبولهاي قرمز خون ممانعت كنندگي از رشد جوجههاي مرغ در مرغداريها كاهش توليد تخممرغ نفخ دام كاهش در جوانهزني بذر خاصيت حشره كشي ضد قارچي و فعاليتهاي آللوپاتي اشاره كرد. گياه يونجه بهطور ذاتي با داشت تركيباتي با اجرات بيولوژيکي باال مثل ساپوني ها اسيدهاي آمينه سمي فنلها و ديگر تركيباتي كه مجموعا مواد آللوكميك compounds) (Allelochemoc نام دارند )6( گياه نسبتا مقاومي در برابر حمله آفات و بيماريها ميباشد. از ميان تركيبات فوق ساپوني ها متابوليتهاي جانويهاي به صورت گليکوسايدهاي تري ترپنوئيدي هستند كه يا متشکل از يك استروئيد با 27 كرب است و يا حاوي هسته ساپوژنيني تريترپنوئيد متشکل از يك آگليک 33 كربنه با يك يا چند شاخه قندي ميباشند. عليزاده )1379( از واريتهاي از يونجه بهنام زاپکو (Szpko) با داشت خصوصيت مقاومت به استرسهاي زيستي ياد كرد و چني افزود كه مقدار ساپوني در اي نوع يونجه پايي است. لذا وي از اي واريته به عنوان واريتهاي با اهميت كه در تغذيه دام ميتواند مفيد باشد ذكر كرد و آن را در جهت اصالح اي گياه نيز توصيه كرد. در نشخواركنندگان توليد مقادير بسيار بااليي حبابهاي گازي حاصل از تخمير مواد غذايي كه نهايتا منجر به نفخ ميگردد اختالل در موكوسهاي سلول ديواره روده كوچك كه باعث جلوگيري از تحرک تبادل و انتقال مواد مغذي از ديواره روده ميشود تنفس شديد و غيرمنظم افزايش ترشح بزاق اسهال و استفراغ اختالل در عملکرد كبد و كليه كاهش تخمير ميکروبي و هضم مواد مغذي در شکمبه در اجر وجود ساپوني ها مشاهده شده است. طيور نيز حساسيت بااليي به ساپوني ها داشته كه تغيير در قابليت نفوذپذيري سلولها و در نتيجه مسموميتزايي از آن جمله ميباشد بيست درصد يونجه در جيره طيور ميتواند معادل 3/3 درصد ساپوني داشته باشد) 1 (. مواد و روشها ها در يونجه ابتدا بافت گياه با ازت مايع منجمد در هاون چيني پودر به منظور اجبات اجرات هيدروليزي ساپوني ها از پودر حاصل در الکل %83 استخراج و الکل موجود بهوسيله دستگاه تبخير كننده چرخشي تبخير گرديد. ساپوني ها با بوتانل خالص گرديدند. رسوب حاصل در حداقل حجم متانول حل گرديد و با دي اتيل اتر مخلو گرديد ساپوني ها رسوب يافتند. تا فقط ساپوني 575

فعاليت آنزيم بتا-دي-گلوكوسايداز بادام با بهكارگيري ساپوني هاي ريشه و برگ گياهچههاي يونجه بهعنوان سابسترا ارزيابي شد. ارزيابيهاي آنزيمي با 13 ميکرو ليتر آنزيم بادام و 93 ميکرو ليتر از ساپوني هاي مخلو و خالص شده با غلظت %3/1 در 393 ميکرو ليتر بافر استات با PH=5 و حرارت 37 درجه سانتيگراد به مدت 23 ساعت در حاليكه مورد لغزش و تکانهاي ماليم قرار داشت خوابانده شد. واكنش با اضافه كردن 1 ميليليتر بوتانول اشباع از آب متوقف شد. ساپوني ها 3 بار با بوتانول اشباع مورد عمل استخراج قرار گرفتند. بعد از تبخير الکل مواد جامد باقيمانده در 53 ميکرو ليتر متانول شسته شد. فعاليت آنزيمي از طريق تکنيك كروماتوگرافي اليه نازک و تحت اشعه فرابنفش ارزيابي شد. به منظور بررسي فعاليت كاتاليزوري آنزيم در گياه آنزيم از بافتهاي برگي يونجه با بهكارگيري بافر تريس حاوي 11 ميليموالر مش )MESH( 1 ميليموالر فتيل متيل سولفونيل فلورايد و 2 ميليموالر EDTA هموژنايز و استخراج گرديد. فراكش ساپونيني Rc بعد از استخراج ساپوني هاي خام ريشه يونجه و خالصسازي با بوتانول و در نهايت با استفاده از كروماتوگرافي مايع با كارآيي باال )HPLC( بهدست آمد. نتایج و بحث آنزيمهاي اختصاصي موجود در بافتهاي گياهي تركيباتي با فعاليت بيولوژيکي متفاوت را كاتاليز مينمايند. مثال گليکوسيالسيون توسط آنزيمها باعث كاهش سميت ساپوني ها ميشود. گونههايي از حشرات هم قادر به هيدروليز ساپوني هاي يونجه هستند و يا يونجه خود حاوي آنزيمهاي گليکوسايداز قادر به هيدروليز ساپوني هاي خودش ميباشد. در آزمايش جداگانهاي عصاره آنزيم برگهاي گياهچهاي يونجه اجرات و فعاليتهاي هيدروليکي كمي روي ساپوني هاي ريشه و شاخه و برگ نشان داد. با روش شدن وجود چني آنزيمهايي در يونجه توجه به تغييراتي كه در مراحل رشدي مختلف در هيدروليز و سنتز ساپوني ها ايجاد ميشود ميتواند بيانگر بيان آنزيمهاي متنوع كاتاليزوري در گياه يونجه طي رشد باشد. طي مراحل رشدي مختلف ممک است آنزيمهايي فعال شوند و برعکس بعضي از فعالها به حالت غيرفعال درآيند) 3 (. ارزيابي آنزيمي روي ساپوني هاي خالص شده بهعمل آمد عصاره آنزيمي يونجه فعاليت هيدروليتيکي روي فراكش RC با.Rf=0.17 داشت اما هيچ فعاليتي بر روي سويا ساپوني I نداشت. آنزيم بادام نيز اجراتي داشت اما مقدار آن بسيار پايي بود. چند هيدروليز معدود به صورت باند )لکه( تاريك با اندازه Rf=0.93 ايجاد شد )ساپوژني ها(. به نظر رسيد اي باند كه از هيدروليز نسبي ساپوني ريشه بهنام مديکوسايد-آ كه توليد كننده باند زرد رنگي در Rf=0.59 است حاصل شده باشد. يك باند زردرنگ و ناشناخته در مجموع تركيبات برگي هيدروليز شد. اكثر باندهاي ساپونيني تغيير نکرده بودند و اي نشاندهنده كارايي كم اي آنزيم است. نتايج ارزيابيهاي جداگانهاي تأجير پايي آنزيم مورد مطالعه را بر روي ساپوني هاي برگ و ريشه يونجه تأي دي كردند) 7 (. نتیجهگیری کلی كاربرد ساير آنزيمهاي مشابه در گياهان مختلف و يا حشرات براي پيدا كردن آنزيمهايي با فعاليت بيولوژيکي هيدروليز- كنندگي ساپوني ها توصيه ميگردد. -5 571

در صورتيكه عاملي بتواند تركيبات ساپونيني را هيدروليز نمايد و باعث كاهش خاصيت آمفي پاتيکي آن شود آن را بيشتر قابل استفاده ميكند. -6 منابع ) برمکي س. 1393. برخي بازدارندهها ها كاناواني ساپوني ها )تان در تغذيه دام و طيور. دسترسي در سايت اينترنتي.1 http://www.novin-dmprvrn.logf.com 2. عليزاده م. ع. 1379. مقايسه واريتههاي يونجه در عکسالعمل به قارچ فوزاريوم) spp )Fusrium در شرايط آزمايشگاه. مجلهي پژوهش و سازندگي 19-51. 19 3. مظاهريلقب ح. 1381. بيان فعاليت كاتاليزوري آنزيم گياه يونجه). L )Medicgo stiv چهارمي همايش ملي بيوتکنولوژي ايران. سخنراني. 4. Bowyer, P., Clrke, B. R., Lunness, P., Dniels, M.J. nd Osourn, A. E.1995. Host Rnge of Plnt Pthogenic Fungus Determined y Sponin Detoxifying Enzyme. Science 267: 371-374. 5. Fenwick, G. R., K. R. Price, C. Tsukmoto nd K. Okuo. 1991. Sponins in Toxic sustnces in crop plnts. Cmridge: Royl society of chemistry: 285-327. 6. Gorski, P. M., Miersch, J. nd Ploszynski, M. 1991. Production nd Biologicl Activity of Sponins nd Cnvnine in Alflf Seedling. 17: 1135-1143. 7. Mzhery-Lgh, H. 1997. Endogenous resistnce to insect pests in lflf: engineering for enhnced resistnce. PhD thesis. Durhm Univ. UK. 8. Osourn, A. 1996. Sponins nd plnt defence sop story. Trends Plnt Sci. 1: 4-9 9. Roddick, J.G. nd Drysdle, R.B. 1984. estiliztion of liposome memrne y the steroidl Glycolkloid -Tomtine. Phytochem. 23: 543-547. 572

اثر استفاده از ضد کوکسیدیوزهای مختلف در جیره غذایی بر صفات تولیدی و غلظت ایمنوگلوبین چكیده Y خون جوجههای گوشتی 2* 1 رشيد شريفي پور علي نوري امامزاده 1. كارشناسي ارشد پرورش و مديريت توليد طيور دانشگاه آزاد اسالمي واحد گرمسار ايران *. 2 دانشگاه آزاد اسالمي واحد گرمسار گروه علوم دامي گرمسار ايران * Emil: li.nouriem@gmil.com اي تحقيق با هدف ارزيابي اجر استفاده از ضد كوكسيديوزهاي مختلف در جيره غذايي بر صفات توليدي و فراسنجه ايمنوگلوبي Y جوجههاي گوشتي در قالب طرح كامال تصادفي با 3 تکرار و 15 قطعه جوجه گوشتي سويه راس 338 در هر تکرار انجام شد. در طي آزمايش وزن بدن و مصرف خوراک به صورت هفتگي اندازه گيري شد و ضريب تبديل غذايي محاسبه شد. در س 28 روزگي به سه پرنده از هر واحد آزمايشي گلبول قرمز شسته شده گوسفندي تزريق شد و در 12 روزگي نمونه گيري خون جهت تعيي غلظت ايمنوگلوبي Y خون انجام شد. يافتههاي پژوهش نشان دادند اگرچه افزودن ضد كوكسيديوز به جيره غذايي بر مصرف خوراک روزانه اجري نداشت ولي افزايش وزن روزانه را افزايش و ضريب تبديل غذايي را كاهش داد. استفاده از ضد كوكسيديوزها در جيره غذايي سبب افزايش غير معني دار غلظت ايمنوگلوبي Y سرم خون جوجههاي گوشتي شد. کلمات کلیدی: ضد کوکسیدیوزهای مختلف عملكرد فراسنجه ایمنی جوجه گوشتی مقدمه از زماني كه پرورش متراكم و صنعتي طيور مورد توجه قرارگرفته است شاهد وقوع خسارتهاي ناشي از كوكسيديوز در گله هاي طيور هستيم. كوكسيديوز مهمتري بيماري انگلي تك ياخته اي در صنعت پرورش طيورگوشتي مي باشد و مبارزه با بيماري كوكسيديوز از مسائل مهم دامپروري و دامپزشکي است. عامل كوكسيديوز در طيور گونههاي مختلف آيمريا شناخته شده كه اغلب با اجر بر روده ايجاد آنتريت ميكنند. انگل قسمتهاي مختلف دستگاه گوارش را مورد حمله قرار ميدهد. اسپوروزوايتها به دو قسمت بافت روده يکي رأس خملها و فضاي بي رودهاي و ديگري نفوذ در كريپت- ها و فضاي بي سلولي آنها حمله ميكنند كه پس از نفوذ به فضاي بي سلولي به اليه المينا پروپريا حركت كرده و نفوذ به سلولها را از اي اليه شروع مينمايد )رالف 1991(. امروزه از آنتي كوكسيديوزهاي جيره اي مختلفي در بازار جهت كنترل و پيشگيري از وقوع كوكسيديوز استفاده ميشود. كوكسيديواستات ها و كوكسيديوسيدها هستند. مورد استفاده داروهايي براي پيشگيري از كوكسيديوز شامل اصطالح ضد كوكسيديوزها به دليل عدم تشخيص دقيق كوكسيديواستاتها و كوكسيديوسيدها براي توصيف همه داروها استفاده ميشود )النگ 1971 لوني 1982(. مکانيسم عمل در برخي از داروها به صورت كامل شناخته شده در حالي كه در برخي ديگر از داروها هنوز كامال مشخص نمي باشد. سولفاناميدها و داروهاي مشابه آن داراي خاصيت انتاگونيستي با پاراامينوبنزوئيك اسيد )PABA( بوده 57

و با اي تركيب در متابوليسم اسيد فوليك رقابت مي نمايد. 1 آمپروليوم با جذب ويتامي B1 توسط انگل رقابت مي كند. تركيبات يونوفوره پلي اتري سبب بر هم زدن تعادل اسمزي انگل تك سلولي بوسيله تغيير در قابليت نفوذ ديواره سلولي آنها مي گردند. تركيبات كينولون و يونوفوره ها سبب ازبي رفت و يا ممانعت از رشد اي انگل ها در مرحله اسپوروزوايت و ابتداي مرحله تروفوزوايت مي گردند. جنسي توليد مثل اجر مي گذارند )سوالبي 1982 ويليامز 2332(. شوند. -1-2 سولفاناميدها نيز بر روي رشد شيزونت ها و همچني مراحل ضدكوكسيديوزها با توجه به مکانيسم عملي كه دارند عالوه بر انگلها بر باكتريهاي گرام منفي يا مثبت ميتوانند اجرگذار باشند و سبب تغييرات جمعيت ميکروده روده پرنده با وجود اينکه ضدكوكسيديوزها در جيره غذايي بويژه ضدكوكسيديوزهاي يونوفره كه عالوه بر انگلها ميتوانند باكتريهاي گرم منفي و مثبت را مورد هدف قرار دهند و مکانيسم اجر ضدكوكسيديوزهاي يونوفره مثل سالينومايسي از طريق تشکيل كمپلکسهايي با مواد معدني تك ظرفيتي مثل سديم و پتاسيم و عبور از غشاهاي بيولوژيك باكتري و اجر بر اعمال ميتوكندريايي و در نهايت مهار باكتريايي ميباشد لذا در اي مطالعه اهداف زير دنبال شده است: ضد كوكسيديوزهاي مختلف چه اجري بر صفات توليدي جوجهها ميتوانند داشته باشند كدام ضدكوكسيديوزها )يونوفره سنتتيك و شيميايي( بر صفات توليدي بيشتري اجر را دارد مواد و روشها اي تحقيق فراسنجه ايمنوگلوبي ضد كوكسيديوزهاي از اجر استفاده ارزيابي با هدف مختلف در جيره غذايي بر صفات توليدي و Y جوجههاي گوشتي انجام شد. پس از انتقال جوجهها به سال تعداد 15 قطعه جوجه گوشتي آميخته يك روزه به هر قفس آزمايشي به ابعاد 1 1/5 متر به صورت كامال تصادفي اختصاص داده شد و در مجموع در اي آزمايش تعداد 183 قطعه جوجه گوشتي از سويه راس 338 خريداري شد كه در 12 واحد آزمايش ( 1 گروه آزمايشي و 3 تکرار( در طرح كامال تصادفي توزيع و در هر واحد آزمايشي 15 قطعه جوجه قرار گرفت. در طول دوره پرورش كليه شرايط آزمايشي به غير از نوع جيره غذايي يکسان بود. در اي آزمايش جيرههاي مورد نظر بر پايه ذرت و سويا طبق استانداردهاي )1991( NRC جداول شركت راس و با استفاده از نرم افزار UFFDA در سه دوره پرورشي 1-13 11-25 و 26-12 روزگي تنظيم شد و بر اساس نوع افزودني به جيرهها گروههاي آزمايش به صورت زير بودند: گروه آزمايشي 1: جوجههاي تغذيه شده با جيره ضد كوكسيديوز )شاهد منفي( گروه آزمايشي : 2 جوجههاي تغذيه شده با جيره ضد كوكسيديوز سالينومايسي گروه آزمايشي : 3 جوجههاي تغذيه شده با جيره ضد كوكسيديوز ديکالزوريل گروه آزمايشي : 1 جوجههاي تغذيه شده با جيره ضد كوكسيديوز نيکاربازي شد. در س در طي آزمايش وزن بدن و مصرف خوراک به صورت هفتگي اندازه گيري شد و ضريب تبديل غذايي محاسبه 28 روزگي به سه پرنده از هر واحد آزمايشي گلبول قرمز شسته شده گوسفندي تزريق شد و در 12 روزگي نمونه گيري خون جهت تعيي غلظت ايمنوگلوبي Y خون انجام شد. براي تعيي ايمنوگلوبولي هاي سرم خون پرنده- هاي از كيت هاي مربوطه مخصوص طيور به روش االيزا ريدر انجام شد. دادهها با استفاده از نرم افزار آماري SAS مورد تجزيه و تحليل آماري و ميانگي ها توسط آزمون چند دامنهاي دانک مورد مقايسه قرار گرفت )3/35<P(. 1 Amprolium 575

نتایج و بحث اجر افزودن انواع مختلف ضدكوكسيديوز به جيره غذايي بر افزايش وزن روزانه جوجههاي گوشتي در دوره 1 تا 13 و 11 تا 25 روزگي معني دار نبود ولي اي اجر در 26 تا 12 و كل دوره پرورشي )1 تا 12 روزگي( معني دار بود )جدول 1( به طوري كه افزودن ضد كوكسيديوز به جيره در مقايسه با گروه بدون ضد كوكسيديوز افزايش وزن روزانه جوجهها را در اي سني افزايش داد و اي افزايش وزن روزانه در گروههاي تغذيه شده با انواع مختلف ضد كوكسيديوز از نظر آماري يکسان بود. در مطالعاتى كه هارمز و بورش )1987( انجام دادند دريافتند با افزودنppm77 سالينومايسي به جيره مرغ گوشتى به صورت قابل توجهى وزن بدن كاهش 13 درصدي پيدا كرده است. تحقيقات انجام شده در زمينه مقايسه كوكسيديواستاتها حاكي از برتري سمدورامايسي و سالينومايسي از نظر بهبود رشد در طيور بر داروهاي ديگري نظير مادورامايسي موننسي ناراسي الزالوسيد و داروهاي تركيبي داروهاي يونوفوري است كه دليل اي امر پايي بودن ميزان بروز مقاومت آيمرياها نسبت به آن ذكر شده است )مك دوگال و همکاران 1996 پريسمان و همکاران 1982(. پروهاسکا و روزنياى )1993( تامپسون و همکاران) 2335 ( چني اظهار كردند كه استفاده ازppm63 داروى سالينومايسي در جيره مرغ تخم گذار ميتواند موجب كاهش رشد پرنده شود. ابراهيم نژاد و پور رضا )2333( در بررسى خود بر روى داروهاى يونوفور سالينومايسي و الزالوسيد چني بيان نمودند كه داروها افزايش وزن بدن را در 21 و 56 روزگى كم كردند افزايش سطح داروى سالينومايسي افزايش وزن بدن را كاهش داده است. آنها همچني اظهار داشتند كه عملکرد سالينومايسي نسبت به الزالوسيد بهتر بوده است. در تحقيقى كه دميرولوس و همکاران در سال )2336( انجام دادند در آن از 5 دز مختلف سالينومايسي به مدت 19 روز در مرغ گوشتى استفاده كردند طبق مشاهدات آنان مشخص شد كه با افزايش دز دارو مصرف خوراک كاهش پيدا مى كند. همچني در تحقيقاتي كه در كوبا با مقايسه اجر بي دو داروي سالينومايسي و آمپروليوم به انجام رسيد مشخص گرديد كه افزايش وزن داروي آمپروليوم داراي اجر ضعيف تري نسبت به سالينومايسي است )پرز و همکاران 1987(. جدول 1 اثر استفاده از ضد کوکسیدیوز در جیره غذایی بر افزایش وزن روزانه جوجه گوشتی )گرم/ روز/ پرنده( 1 تا 11 روزگی 11 تا 14 روزگی 19 تا 21 روزگی 1 تا 21 روزگی عامل آزمایشی 53/8 51/7 55/3 51/9 78/9 16/ 2 22/ 1 بدون ضدکوکسیدیوز 81/1 16/ 3 22/ 3 سالینومایسین 81/8 16/ 7 22/ 3 دیكالزوریل 81/3 16/ 8 22/ 2 نیكاربازین 3/331 3/ 333 3/ 392 3/ 699 P vl ue 3/19 3/ 31 3/ 27 3/ 21 S.E اجر اضافه كردن ضد كوكسيديوزهاي مختلف به جيره غذايي بر مصرف خوراک روزانه جوجههاي گوشتي در دورههاي مختلف سني معني دار نبود و گروههاي تغذيه شده با جيرههاي حاوي ضد كوكسيديوزهاي مختلف داراي مصرف خوراک روزانه مشابهي در مقايسه با گروه تغذيه شده با جيره بدون كوكسيديوز بودند )جدول 2(. اي يافتهها با 577

يافتههاي جونز و همکاران )1993( مغايرت دارد كه به كاهش معني دار ميزان مصرف غذا در جوجه هاي گوشتي گروه شاهد در مقايسه با گروه هاي آزمايشي دريافت كننده كوكسيديواستاتهاي يونوفوري اشاره نموده و دليل آن را به بروز نيز موجب عفونت كوكسيديايي نسبت داد. كانوى و همکاران )2337( اظهار نمودند كه استفاده از دز درمان سالينومايسي تحقيق مغايرت دارد. در مطالعات هارمز و بورش كاهش مصرف خوراک خواهد شد كه با نتايج بدست آمده از اي به جيره مرغ گوشتى به صورت قابل توجهى مصرف خوراک )1987( مشخص شد كه با افزودن 77 ppm سالينومايسي كاهش 13 درصدي پيدا كرده است. يافته هاي ابراهيم نژاد و پور رضا )2333( در مورد بررسي داروهاى يونوفور و الزالوسيد نشان داد كه در اجر داروى الزالوسيد مصرف غذا كاهش يافته است افزايش سطح داروى سالينومايسي نسبت به الزالوسيد بهتر بوده مصرف غذا را كاهش داد. آنها همچني اظهار داشتند كه عملکرد سالينومايسي سالينومايسي است. جدول 1. اثر استفاده از ضد کوکسیدیوز در جیره غذایی بر مصرف خوراک روزانه جوجه گوشتی )گرم/ روز/ پرنده( 1 تا 21 19 تا 21 11 تا 14 1 تا 11 عامل آزمایشی 98/3 167/ 3 69/ 5 21/ 6 بدون ضدكوكسيديوز 98/3 167/ 3 69/ 5 21 / 3 سالينومايسي 98/5 167/ 6 69/ 5 21/ 7 ديکالزوريل 98/7 167/ 7 69/ 6 25 / 3 نيکاربازي 3/112 3/ 332 3/ 963 3/ 369 P vlue 3/15 3/ 26 3/ 21 3/ 25 S.E اجر افزودن ضدكوكسيديوزهاي مختلف به جيره غذايي بر ضريب تبديل غذايي جوجههاي گوشتي در دورههاي سني مختلف معني دار بود )جدول 3( به طوريكه ضدكوكسيديوزهاي مختلف به طور مشابهي سبب كاهش و بهبود ضريب تبديل غذايي جوجههاي گوشتي شدند. كانوى و همکاران )2337( اظهار نمودند كه استفاده از دز درمان سالينومايسي موجب افزايش ضريب تبديل غذايى خواهد شد كه با نتايج بدست آمده از اي تحقيق مغايرت دارد. همچني در تحقيقاتي كه در كوبا با مقايسه اجر بي دو داروي سالينومايسي و آمپروليوم به انجام رسيد مشخص گرديد كه ضريب تبديل غذايي داروي آمپروليوم داراي اجر ضعيف تري نسبت به سالينومايسي است )پرز و همکاران 1987(. يافته هاي ابراهيم نژاد و پور رضا )2333( در مورد بررسي داروهاى يونوفور سالينومايسي و الزالوسيد نشان داد كه در اجر داروى الزالوسيد ضريب تبديل غذايي افزايش يافته است.آنها همچني اظهار داشتند كه عملکرد سالينومايسي نسبت به الزالوسيد بهتر بوده است. 575

جدول 6. اثر استفاده از ضد کوکسیدیوز در جیره غذایی بر ضریب تبدیل غذایی جوجه گوشتی 1 تا 11 روزگی 11 تا 14 روزگی 19 تا 21 روزگی 1 تا 21 روزگی عامل آزمایشی 1/83 1/83 1/79 1/83 2/12 1/ 53 2/36 1/ 53 2/35 1/ 19 2/37 1/ 19 1/13 بدون ضدکوکسیدیوز 1/38 سالینومایسین 1/13 دیكالزوریل 1/13 نیكاربازین 3/316 3/ 333 3/ 196 3/ 335 P vl ue 3/337 3/ 31 3/ 338 3/ 31 S.E اجر افزودن ضدكوكسيديوزهاي مختلف به جيره غذايي بر غلظت ايمنوگلوبي Y سرم خون معني دار نبود )جدول جدول 2 اثر استفاده از پروبیوتیک و ضدکوکسیدیوز در جیره غذایی بر غلظت ایمنوگلوبین IgY خون جوجههای گوشتی در سن 21 روزگی.)1 IgY عامل آزمایشی در هر ستون ميانگي نتیجهگیری کلی ضدکوکسیدیوز بدون ضدكوكسيديوز 188 سالينومايسي 513 ديکالزوريل 196 نيکاربازي 533 3/139 P vlue 3/8 S.E -1-3 هاي با حروف متفاوت در سطح آماري )3/31<p( معنيدار هستند. افزودن ضد کوکسیدیوز به جیره غذایی بر مصرف خوراک روزانه اثری نداشتت ولتی افتزایش وزن روزانته را افزایش و ضریب تبدیل غذایی را کاهش داد. استفاده از ضد کوکسیدیوزهای مختلف بویژه نیكاربازین به تنهایی در جیره غذایی سبب افزایش غلظت کلسیم و فسفر سرم خون جوجههای گوشتی شد ولی این افزایش برای غلظت پتاسیم مشاهد نشد. 575

Hrms R.H. nd Buresh R.E. (1987): Influence of slinomycin on the performnce of roiler chicks. Poult Sci., 66(1): 51-54. Mc Donld, L. R, Jose Mrilm, DA Silve. 1978. A survey of sensitivity to nticoccidil drugs in 60 isolte of coccidin from roiler chicken in Brzil nd Argentini. Avin Dis. 31, 287-292. Pressmn, B.C., nd M. Fhim. )1982(. Phrmcology nd toxicology of the monovlent croxylic ionophores. Annu. Rev. Phrmcol. Toxicol. 22: 465-490. Thompson, K. L., Z. Kounev, J. A. Ptterson ndt. J. Applegte, (2005). Performnce nd nutrient retention responses of roilers to dietry oxyhlogenicnd ionic slts. Poult. Sci., 84: 238 247. Demirulus.H et ll. (2006). Effect of Slinomycinon roiler performnce. Pkistn Journl of Biologicl Sciences 9(1):104-106 Pérez A, Szczypel B, Zldívr L. Effect of the nticoccidiles hlofuginon, clopidol nd zolene ginst intestinl coccidis in infected chickens experimentlly. J Poult Sci Cu )1987(; 9: 18-24. منابع 575

اثر استفاده از ضد کوکسیدیوزهای مختلف در جیره غذایی بر صفات الشه و غلظت مواد معدنی چكیده خون جوجههای گوشتی 2* 1 رشيد شريفي پور علي نوري امامزاده 1. كارشناسي ارشد پرورش و مديريت توليد طيور دانشگاه آزاد اسالمي واحد گرمسار ايران *. 2 دانشگاه آزاد اسالمي واحد گرمسار گروه علوم دامي گرمسار ايران * Emil: li.nouriem@gmil.com اي تحقيق با هدف ارزيابي اجر استفاده از ضد كوكسيديوزهاي مختلف در جيره غذايي بر صفات الشه و غلظت مواد معدنی خون جوجههاي گوشتي در قالب طرح كامال تصادفي با 3 تکرار و 15 قطعه جوجه گوشتي سويه راس 338 در هر تکرار انجام شد. در انتهاي آزمايش )12 روزگي( تفکيك الشه جهت ارزيابي صفات الشه و نمونه گيري خون جهت تعيي غلظت مواد معدني خون انجام شد. يافتههاي پژوهش نشان دادند اجر افزودن ضدكوكسيديوزهاي مختلف به جيره غذايي بر غلظت كلسيم و فسفر سرم خون معني دار و بر غلظت پتاسيم سرم خون غير معني دار بود. استفاده از ضدكوكسيديوزهاي مختلف در جيره غذايي به طور مشابهي سبب افزايش غلظت كلسيم سرم خون شد همچني غلظت فسفر سرم خون با تغذيه جيرههاي حاوي ضد كوكسيديوزهاي مختلف بويژه نيکاربازي افزايش پيدا كرد. اجر افزودن ضد كوكسيديوزهاي مختلف به جيره غذايي بر درصدهاي الشه سينه و ران غير معني دار و بر درصدهاي كبد و طحال و طول روده معني دار بود. استفاده از ضد كوكسيديوزهاي مختلف در جيره غذايي درصدهاي كبد و طحال جوجههاي گوشتي را افزايش داد. همچني تغذيه جيرههاي حاوي ضدكوكسيديوزهاي مختلف بويژه سالينومايسي و ديکالزوريل طول روده جوجههاي گوشتي را افزايش داد. کلمات کلیدی: ضد کوکسیدیوزهای مختلف صفات الشه غلظت مواد معدنی خون جوجه گوشتی مقدمه از زماني كه پرورش متراكم و صنعتي طيور مورد توجه قرارگرفته است شاهد وقوع خسارتهاي ناشي از كوكسيديوز در گله هاي طيور هستيم. كوكسيديوز مهمتري بيماري انگلي تك ياخته اي در صنعت پرورش طيورگوشتي مي باشد و مبارزه با بيماري كوكسيديوز از مسائل مهم دامپروري و دامپزشکي است. عامل كوكسيديوز در طيور گونههاي مختلف آيمريا شناخته شده كه اغلب با اجر بر روده ايجاد آنتريت ميكنند. انگل قسمتهاي مختلف دستگاه گوارش را مورد حمله قرار ميدهد. اسپوروزوايتها به دو قسمت بافت روده يکي رأس خملها و فضاي بي رودهاي و ديگري نفوذ در كريپت- ها و فضاي بي سلولي آنها حمله ميكنند كه پس از نفوذ به فضاي بي سلولي به اليه المينا پروپريا حركت كرده و نفوذ به سلولها را از اي اليه شروع مينمايد )رالف 1991(. امروزه از آنتي كوكسيديوزهاي جيره اي مختلفي در بازار جهت كنترل و پيشگيري از وقوع كوكسيديوز استفاده ميشود. كوكسيديواستات ها و كوكسيديوسيدها هستند. مورد استفاده داروهايي براي پيشگيري از كوكسيديوز شامل اصطالح ضد كوكسيديوزها به دليل عدم تشخيص دقيق كوكسيديواستاتها و كوكسيديوسيدها براي توصيف همه داروها استفاده ميشود )النگ 1971 لوني 1982(. 575

مکانيسم عمل در برخي از داروها به صورت كامل شناخته شده در حالي كه در برخي ديگر از داروها هنوز كامال مشخص نمي باشد. سولفاناميدها و داروهاي مشابه آن داراي خاصيت انتاگونيستي با پاراامينوبنزوئيك اسيد )PABA( بوده و با اي تركيب در متابوليسم اسيد فوليك رقابت مي نمايد. 1 آمپروليوم با جذب ويتامي B1 توسط انگل رقابت مي كند. تركيبات يونوفوره پلي اتري سبب بر هم زدن تعادل اسمزي انگل تك سلولي بوسيله تغيير در قابليت نفوذ ديواره سلولي آنها مي گردند. تركيبات كينولون و يونوفوره ها سبب از اسپوروزوايت و ابتداي مرحله تروفوزوايت مي گردند. جنسي توليد مثل اجر مي گذارند )سوالبي 1982 ويليامز 2332(. شوند. -3-1 بي رفت و يا ممانعت از رشد اي انگل ها در مرحله سولفاناميدها نيز بر روي رشد شيزونت ها و همچني مراحل ضدكوكسيديوزها با توجه به مکانيسم عملي كه دارند عالوه بر انگلها بر باكتريهاي گرام منفي يا مثبت ميتوانند اجرگذار باشند و سبب تغييرات جمعيت ميکروبي روده پرنده با وجود اينکه ضدكوكسيديوزها در جيره غذايي بويژه ضدكوكسيديوزهاي يونوفره كه عالوه بر انگلها ميتوانند باكتريهاي گرم منفي و مثبت را مورد هدف قرار دهند و مکانيسم اجر ضدكوكسيديوزهاي يونوفره مثل سالينومايسي از طريق تشکيل كمپلکسهايي با مواد معدني تك ظرفيتي مثل سديم و پتاسيم و عبور از غشاهاي بيولوژيك باكتري و اجر بر اعمال ميتوكندريايي و در نهايت مهار باكتريايي ميباشد لذا در اي مطالعه اهداف زير دنبال شده است: ضد كوكسيديوزهاي مختلف چه اجري بر صفات الشه جوجهها ميتوانند داشته باشند كدام ضدكوكسيديوزها )يونوفره سنتتيك و شيميايي( بر غلظت مواد معدني خون جوجهها بيشتري اجر را دارد مواد و روشها اي تحقيق با هدف ارزيابي اجر استفاده از ضد كوكسيديوزهاي مختلف در جيره غذايي بر صفات الشه و غلظت مواد معدنی خون جوجههاي گوشتي انجام شد. پس از انتقال جوجهها به سال تعداد 15 قطعه جوجه گوشتي آميخته يك روزه به هر قفس آزمايشي به ابعاد 1 1/5 متر به صورت كامال تصادفي اختصاص داده شد و در مجموع در اي آزمايش تعداد 183 قطعه جوجه گوشتي از سويه راس 338 خريداري شد كه در 12 واحد آزمايش )1 گروه آزمايشي و 3 تکرار( در طرح كامال تصادفي توزيع و در هر واحد آزمايشي به غير آزمايشي از نوع جيره غذايي يکسان بود. 15 در اي قطعه جوجه قرار گرفت. آزمايش در طول دوره پرورش كليه شرايط جيرههاي مورد نظر بر پايه ذرت و سويا طبق استانداردهاي )1991( NRC جداول شركت راس و با استفاده از نرم افزار UFFDA در سه دوره پرورشي 1-13 11-25 و 26-12 روزگي تنظيم شد و بر اساس نوع افزودني به جيرهها گروههاي آزمايش به صورت زير بودند: گروه آزمايشي 1: جوجههاي تغذيه شده با جيره ضد كوكسيديوز )شاهد منفي( گروه آزمايشي : 2 جوجههاي تغذيه شده با جيره ضد كوكسيديوز سالينومايسي گروه آزمايشي : 3 جوجههاي تغذيه شده با جيره ضد كوكسيديوز ديکالزوريل گروه آزمايشي : 1 جوجههاي تغذيه شده با جيره ضد كوكسيديوز نيکاربازي در پايان 12 روزگي پس از 1 ساعت گرسنگي تعداد 2 عدد پرنده از هر واحد آزمايشي نزديك به ميانگي وزني همان واحد انتخاب و پس از وزن كشي كشتار پركني و تفکيك الشه شدند. صفات اندازهگيري شده شامل درصد الشه سينه ران كبد و طحال و طول روده بود. در 12 روزگي از دو پرنده از هر تکرار از طريق وريد بال 2 سي سي خون گرفته شد و پس از ايجاد لخته به 1 Amprolium 555

مدت 3 دقيقه در سانتريفيوژ با دور 5533 سرم گيري شد. براي اندازه گيري فسفر و پتاسيم از كيتهاي مربوطه )پارس آزمون( و به روش رنگ سنجي )مرتبط به هضم با موليبدات آمونيوم( به وسيله دستگاه اسپکتروفتومتر انجام شد. كلسيم توسط دستگاه اسپکتروفتومتري جذب اتمي و توسط معرفهاي كليت كننده صورت گرفت. پتاسيم هم توسط كيت بيوشيميايي مربوطه و به روش رنگ سنجي با اسپکتروفتومتري انجام شد. دادهها با استفاده از نرم افزار آماري SAS مورد تجزيه و تحليل آماري و ميانگي دانک مورد مقايسه قرار گرفت )3/35<P(. نتایج و بحث ها توسط آزمون چند دامنهاي با توجه به جدول 1 اجر افزودن ضدكوكسيديوزهاي مختلف به جيره غذايي بر غلظت كلسيم و فسفر سرم خون معني دار است ولي )3/35>p( بر غلظت پتاسيم سرم خون بي اجر است.)p>3/35( استفاده از ضدكوكسيديوزهاي مختلف در جيره غذايي به طور مشابهي سبب افزايش غلظت كلسيم سرم خون شده است همچني غلظت فسفر سرم خون با تغذيه جيرههاي حاوي ضد كوكسيديوزهاي مختلف بويژه نيکاربازي افزايش پيدا كرده است. افزايش در غلظت مواد معدني سرم خون جوجههاي گوشتي به دنبال مصرف ضدكوكسيديوزها ميتواند به دليل كاهش جمعيت انگل كوكسيديوزي روده و رقابت براي استفاده از مواد معدني در روده ميتواند باشد )تامسون و همکاران 2335(. جدول 1. اثر استفاده از ضد کوکسیدیوز در جیره غذایی بر غلظت مواد معدنی خون جوجه گوشتی کلسیم ( mg/dl ) فسفر ( mg/dl ) پتاسیم ( /dl ) mmol عامل آزمایشی 3/12 c 6/11 8/92 بدون ضدکوکسیدیوز 3/13 6/73 3/39 6/92 3/35 7/31 9/69 سالینومایسین 13/16 دیكالزوریل 9/82 نیكاربازین 3/932 3/ 333 3/ 336 P vl ue 3/361 3/ 369 3/ 213 S.E در هر ستون میانگینهای با حروف متفاوت در سطح آماری )1/11<p( معنیدار هستند. اجر افزودن انواع مختلف ضد كوكسيديوز به جيره غذايي بر صفات مختلف الشه جوجههاي گوشتي در جدول )2( نشان داده شده است. اجر افزودن ضد كوكسيديوزهاي مختلف به جيره غذايي بر درصدهاي الشه سينه و ران معني دار نيست )3/35>p( ولي بر درصدهاي كبد و طحال و طول روده معني دار است )3/35<p(. استفاده از ضد كوكسيديوزهاي مختلف در جيره غذايي درصدهاي كبد و طحال جوجههاي گوشتي را افزايش داده است. همچني تغذيه جيرههاي حاوي ضدكوكسيديوزهاي مختلف بويژه سالينومايسي و ديکالزوريل طول روده جوجههاي گوشتي را افزايش داده است. مطالعه خطيبي و همکاران )1393( نشان داد كه سالينومايسي باعث بهبود جراحات روده اي ناشي از كوكسيديوز ميشود به طوريكه در بررسي مورفولوژيك روده باريك ارتفاع عرض و مساحت پرزهاي دئودنوم ژژنوم و ايلئوم و همچني عمق غده ليبركوه به خصوص در س 19 روزگي نسبت گروه 551

كنترل مثبت به طور معني داري افزايش يافت كه حاكي از آجار مطلوب درماني اي دارو و بهبود وزن روده مي باشد. همچني وزن كبد و طحال جوجه هاي درمان شده با سالينومايسي افزايش محدودي داشت. جدول 1. اثر استفاده از ضدکوکسیدیوز در جیره غذایی بر صفات الشه جوجههای گوشتی عامل آزمایشی الشه سینه رانها کبد طحال طول روده 237 229 226 218 c 3/122 3/117 3/113 3/115 2/12 25/ 9 33/ 5 65/ بدون ضدکوکسیدیوز 5 2/66 25/ 7 33/ 1 66/ 8 سالینومایسین 2/73 26/ 1 31/ 3 67/ 1 دیكالزوریل 2/72 26/ 3 31/ 5 66/ 5 نیكاربازین 3/331 3/ 333 3/ 333 3/ 216 3/ 113 3/ 363 P vl ue 3/2 3/ 333 3/ 332 3/ 27 3/ 55 3/ 13 S.E در هر ستون میانگینهای با حروف متفاوت در سطح آماری )1/11<p( معنیدار هستند. نتیجهگیری کلی يافتههاي پژوهش نشان دادند كه: استفاده از ضد کوکسیدیوزهای مختلف بر درصدهای کبد و طحال و طول روده جوحههای گوشتتی اثتر معنتی داری دارد. 11- استفاده از ضد کوکسیدیوزهای مختلف بویژه نیكاربازین به تنهایی در جیره غذایی جوجتههتای گوشتتی ستبب افزایش غلظت کلسیم و فسفر سرم خون میشود ولی بر غلظت پتاسیم سرم خون اثری ندارد. Long, P.L.(1971). Mintennce of intestinl protozo in vivo with prticulr refrence to Eimeri nd Histomons. Blckwell scientific puliction, Oxford,: 65-95. Lony, Jeffers. T. K. 1982. Studies on the stge of ction of ionoforous ntiiotics ginst Eimeri.j prsitol 68: 363-365. Rulf M. D. 1994. Externl & internl effecting the severity of vin coccidiosis 7 th interntionl coccidiosis conference; 73-79. Soly. E. S. L.(1982). Arthropods nd protozon of domesticl niml. Seventh edition ; 636-645. Thompson, K. L., Z. Kounev, J. A. Ptterson ndt. J. Applegte, (2005). Performnce nd nutrient retention responses of roilers to dietry oxyhlogenicnd ionic slts. Poult. Sci., 84: 238 247. -6 منابع 552

-1 اثر نانو سیلور با غلظت واندازه های متفاوت برخصوصیات بافت شناسی بیضه جوجه های گوشتی 1 2* 1 اسحق نخبه زعيم جعفر يدي ابوالفضل زارعي دانشگاه آزاد اسالمي واحد كرج گروه علوم دامي كرج ايران 2- دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه گروه دامپزشکي ساوه ايران چكیده نانوتکنولوژي به عنوان يکي از پيشرفته تري * Emil:mirydi@yhoo.com علوم در علم حاضر در تمام زواياي حيات جانوري گياهي زيست محيطي وصنعتي نفوذ نموده و افق جديدي را در علوم طبيعي بازكرده است.با تغيير اندازه ذرات از ميکرومتر به نانومتر به خاطرافزايش نسبت سطح به حجم تمام خواج فيزيکي و شيميايي تغيير نموده و واكنش پذيري ذره به شدت افزايش مي يابد. پس كه از تهيه نانو سيلور جوجه ها را از س 11 روزگي تيمار بندي كرده و بسته به آزمايش مقادير مختلف نانو سيلور از قبل با غذاي آن ها تركيب شده( اسپري شده )در دسترس آن ها قرار داده و تا 42 روزگي كه س داده شد سپس از هر تکرار 2 جوجه انتخاب نموده و از نواحي مختلف بافت بيضه كه پس از جدا نمودن اي داخل فرمالي به آزمايشگاه ارسال كرده و بررسي بافت شناسي و نيز پاتولوژيك اي آوري و مرتب كردن داده ها و با استفاده از نرم افزار آماري spss19 آناليز آماري انجام شد و روش دانک كشتار است ادامه قطعات بافت صورت گرفت. در پايان با جمع آزمون مقايسه ميانگي ها به صورت پذيرفت. درنتيجه پرخوني نکروز اسپرماتوسيت اوليه و جانويه كم شدن سلول هاي مني ساز مرگ و نکروز سلول هاي بينابيني دژنرسانس عدم وجود اسپرماتوزوآ جوجه هايي كه مقدار نانو بيشتري استفاده كرده اند مشاهده گرديد. کلمات کلیدی: نانو نقره جوجه گوشتی بافت شناسی بیضه. مقدمه امروزه علم تغذيه طيور از اساسي تري علوم مرتبط با پرورش طيور بوده كه تأجير بسزايي را در افزايش كارايي پرورش طيور و در پي آن زندگي انسان داراست.تا به امروز پيشرفت هاي بااليي در عرصه تهيه خوراک طيور و افزايش بهره وري آن به وجود آمده است. نانو سيلور از طريق كنترل فعاليت عوامل بيماري زا در عرصه هاي مختلف پزشکي دامپزشکي صنايع مختلف مثل كشاورزي و دامپروري و غيره كاربرد زيادي دارد.استفاده از نانو ذرات نقره در علم دامپروري و پرورش دام و طيور نمود بيشتري يافته است به گونه اي كه حتي توصيه شده در درمان بعضي از بيماري هاي ويروسي غيرقابل درمان در دام و طيور مثل نيوكاسل و آنفلوانزا مورداستفاده قرار گيرند. (2015 l., (Ahri et نانو نقره نيز از افزودني ها به جيره غذايي بوده و اساسا يك تركيب ضدعفوني كننده است كه بر روي تركيبات غشاهاي باكتريايي اجر مي گذارد و منجر به تغيير ساختار و درنتيجه مرگ ميکروارگانيسم ها مي شود.عمل نقره به عنوان 55

يك كاتاليزور آنزيم هايي را كه باكتري هاي تك سلولي ويروس ها و قارچ ها براي متابوليسم اكسيژن احتياج دارند غيرفعال مي كند. نتيجه حاصله تخريب موجودات عامل بيماري در بدن و در غذاها است. (Kim et l.,2007 در مطالعه اي نشان داده شد كه نقره در فرم نانو ذرات ها هيچ تأجيري بر روي افزايش وزن جوجه هاي گوشتي نداشته است. جذب يون هاي نقره از دستگاه گوارش از طريق ورود به كبد بوده و ممک باشد و ازآنجاكه كبد اولي تري نسبت به تحقيقاتثبت عالمت براي هر چيزي قبل از جذب سيستميك است.بنابراي نمودند.. 2010) ) Ahmdi,et l است بر روي كبد تأجيرگذار آن ها برونش ها و طحال بزرگ در مطالعات نشان داده شده كه نانو نقره در استخوان جني انباشته شده است اما بر ساختار و خواج مکانيکي استخوان تأجيرنمي گذرد.تمايل به افزايش مواد معدني نانو ذرات ها ممک دهد.( 2010 Sikorsl, ( است مواد معدني استخوان را تحت تأجير قرار در مطالعات نشان داده شده كه بهبود قابل توجهي در افزايش وزن نرخ بازده غذاي مصرفي در جوجه هاي گوشتي كه با نانو ذرات نقره تغذيه شده اند وجود داشته است.( ll.,2011 ( Andi et در مطالعه اي نشان داده شده است نتايج نشان داد كه سطوح مختلف نانو ذرات نقره هيچ تغيير قابل مالحظه اي بر روي تغييرات سلولي بافت كبد ندارد.( 2012 ll., (Loghmn et دهند. محققان نشان دادند كه مصرف دهاني يك روز نانو ذرات مس موجب توزيع اي ذرات در اندام هاي مختلف شده كه غالبا اندام هاي هدف كليه خون و به خصوج كبد بوده اند.لذا نانو ذرات نقره نيز مانند نانو ذرات مس پس از مصرف در بافت هاي بدن به خصوج در دستگاه گوارش كبد و عضالت پراكنده شده و اجرات سمي خود را بروز مي )Lortez 2007( محققان نشان دادند نانو ذرات نقره ميزان نسبي كل دستگاه گوارش و كبد را افزايش و چربي احشايي را در الشه جوجه هاي گوشتي به طور معني داري كاهش مي دهد.هم چني بقاياي نانو ذرات نقره در بافت كبد و گوشت سينه جوجه هاي گوشتي كه سطوح مختلف نانو ذرات نقره را در جيره و يا آب آشاميدني دريافت كرده بودند مشاهده شد.آن ها نشان دادند استفاده از ذرات نانو نقره به عنوان افزودني در تغذيه طيور مناسب نيست. )1389 مواد و روشها جوجه ها را از س )زرگران اصفهاني و همکاران 11 روزگي جدا كرده و در هر تکرار 15 قطعه كه مجموعا 333 قطعه جوجه گوشتي را در برمي گيرد. پ ها را بر اساس تکرار و تيمارهاي مختلف شماره گذاري نموده و بسته به آزمايش مقادير مختلف نانو سيلور كه از قبل با غذاي آن ها تركيب شده است( اسپري شده است )را در دسترس آن ها قرار داده و هرروز تمامي تکرارها را چك نموده تا س سال 42 روزگي كه س كشتار است. تمامي جوجه ها از نژاد راس 4 منفي بوده كه قبل از ورود به سال سال هارا تجهيز نموده و ضدعفوني هاي مختلف نيز انجام شده و پس از اتمام كار ضدعفوني و تهيه ي بستر مناسب براي جوجه ها( پوشال )جوجه ها را وارد نموديم. سپ از اتمام دوره پرورش از هر تکرار 2 جوجه كشتار شد و به 5 تيمار 4 تکرار هرتکرار 15 جوجه گوشتي سپس از نواحي مختلف بيضه جدا شد و با سرنگ فرمالي به داخل بيضه تزريق شد و سپس به داخل فرمالي 10 % غوطه 555

تقسيم سلولي وجود اسپرماتوزوآ دژرسانس مرگ و نکروز سلول هاي بينابيني كم شدن سلول هاي مني ساز نکروز اسپرماتوسيت جانويه نکروز اسپرماتوسيت اوليه نفوذسلول هاي التهابي خونريزي پرخوني گروههاي آزمايش و پس ور نموده از انتقال به آزمايشگاه از نمونه ها بلوک هاي پارافيني تهيه شد و سپس آن ها را با دستگاه ميکروتوم برش داده پس از برش آن ها را رنگ اميزي كرده و الم تهيه شده را به وسيله ي ميکروسکوپ مشاهده و اساليدهاي تهيه شده را ازنظر بافت شناسي و نيز پاتولوژيك بافت و پرخوني نکروز اسپرماتوسيت اوليه و جانويه كم شدن سلول هاي مني ساز مرگ ونکروز سلول هاي بينابيني دژنرسانس عدم وجود اسپرماتوزوا مورد بررسي قرار داده شد. در پايان با جمع آوري و مرتب كردن داده ها با استفاده از نرم افزار آماري spss19 آناليز آماري انجام شد و آزمون مقايسه ميانگي به روش دانک محاسبه گرديد. نتایج و بحث در اي ها نيز جدول به بررسي تغييرات پاتولوژيك بافت بيضه جوجه هاي گوشتي نر در 5 گروه پرداخته شده است. پرخوني نکروز اسپرماتوسيت اوليه و جانويه كم شدن سلول هاي مني ساز مرگ و نکروز سلول هاي بينابيني دژنرسانس عدم وجود اسپرماتوزوآ جوجه هايي كه مقدار نانو بيشتري استفاده كرده اند مشاهده گرديد. در سلول هاي مني سازبه علت عدم وجود اسپرماتوزوآ فرآيند اسپرماتوژنز متوقف است. تمامي لوله هاي موجود تحت تاجير نانو قرار گرفته اند. سلول هاي بينابيني )ليديك( دچار كاهش جمعيت شده اند وسلول هاي اسپرماتيد كه در تمام طول اليه دچار نکروز شده كه نشان دهنده ي اي موضوع است كه نانو نقره با مقدار 1/. و 6/. ppm روي يك رده ي سلولي خاص اجر نگذاشته است. سپس فرايند اسپرم سازي در لوله مني ساز متوقف شده است. )مرگ برنامه ريزي شده( در اسپرماتيدها به علت تاجير نانو بر روي بيضه كاهش تعداد اليه هاي سلولي نشانگر آتروفي و كوچك شدن بيضه است كه هم وزن و هم اندازه ي بيضه را شامل مي شود.در لوله هاي مني ساز اسپرماتوسيت ها با هسته هاي فراوان )پلي نوكلوئر( مشخص مي باشد كه بيانگر توقف تقسيم سلول هاي اسپرماتوسيت مي باشد اي عالمت بارز دژنره شدن بافت بيضه است اسپرماتوسيت ها در حال تقسيم هستند كه اي اختالل نشانگر تاجير نانو است. بنابر اي اسپرماتوزوآ وجود ندارد جمعيت سلول هاي بينابيني كاهش يافته است كه نشانگر تاجير نانو بر روي سلول هاي اليديك است. در لوله هاي مني ساز سلول هاي نکروزه و جمعيت كاهش يافته ي سلول هاي مني ساز مشاهده مي گردد. هسته ي نکروزه هم درسلول هاي بينابيني و هم در سلول هاي لوله مني ساز مني ساز نشان دهنده ي مرگ سلولي است. نانو نقره به شدت بر روي بافت بيضه تاجير منفي گذاشته است كه اولي تغيير توقف فعاليت اسپرم سازي است.عوارض پيشرفته قابل رويت شامل مرگ سلول هاي اسپرم ساز در تمامي سطوح است كه حتي باعث از بي رفت سلول هاي بينابيني و كاهش جمعيت آن ها در تمامي جوجه ها گرديده است. + + - - - - - - - شاهد - 557

ت. ع. ح. + + - - + + - - - - + + - - + + - - + + - - + + - - + + - - - + - - - + - - + + 0.4ppm+50nm 0.6ppm+50nm 0.4ppm+100nm 0.6ppm+100nm *بررسي تغييرات پاتولوژيك بافت بيضه جوجه خروس ها درگروهاي آزمايشي نتیجهگیری کلی 1. استفاده از نانو سيلور به اندازه 50nm و با غلظت 0.6ppm برروي پرخوني نکروز اسپرماتوسيت اوليه و جانويه كم شدن سلول هاي مني ساز مرگ و نکروز سلول هاي بينابيني دژنرسانس و عدم وجود اسپرماتوزا اجرات.1389. اجر نانو ذرات نقره بر عملکرد و مخرب نداشته است. منابع..شريفي س...بري..افضل.ز.ا..پرديس.ا &..دانشگاه 1. زرگران.ا خصوصيات الشه جوجه هاي گوشتي.مجله علوم دامي ايران.دوره 11 شماره 2.صفحات 113-137 1. Ahri, H., Dstmlchi, F., Ghezelloo, Y., Pykn, R., Fotovt, M., Rhmnny, J.,(2008):The ppliction of silver nnoprticles to the reduction of cteril contmintion in poultry nd niml production. Food Mnufcturing Efficiency. 2, 1: 49-53 4- Brydich Stolle 2. Ahmdi, F., Kurdestni, A.H., 2010. The impct of silver nno prticles on growth performnce, lymphoid orgns nd oxidtive stress indictors in roiler chicks. Glol Veterinri 5, 366-370. 3. Andi, M.A., Mohsen H., Frhd, A., 2011. Effects of FeedType With /Without Nnosil on Cumultive Performnce, Reltive Orgn Weight nd Some Blood Prmeters of Broilers. Glol Veterinri 7, 605-609 4.Kim, Y.S., Kim, J.S., Cho, H.S, Rh, D.S, Kim, J.M., Prk, J.D., Choi, B.S.,Lim, R., Chng, H.K, Chung, Y.H, Kwon, I.H, Jeong, J., Hn, B.S., YuI,J., (2008): Twentyeightdy orl toxicity, genotoxicity, nd genderrelted issue distriution of silver nnoprticles in Sprgue-Dwley rts. Inhltion Toxicology. 20:575_583. 5. Loretz, B. & Bernkop-Schnürch, A. (2007). In vitro cytotoxicity testing of non-thiolted ndthiolted chitosn nnoprticles for orl gene delivery. Nnotoxicology, 1, 139 148. 6. Loghmn, A., Sohri, H.I., Djeddi, A.N., Mortzvi, P., 2012. Histopthologic nd poptotic effect of nnosilver in liver of roiler chickens. Africn Journl of Biotechnology 11, 6207-6211. 555

اثر استفاده از ضد کوکسیدیوزهای مختلف در جیره غذایی بر صفات الشه و غلظت مواد معدنی چكیده اي تحقيق با هدف ارزيابي خون جوجههای گوشتی 2* 1 رشيد شريفي پور علي نوري امامزاده 1. كارشناسي ارشد پرورش و مديريت توليد طيور دانشگاه آزاد اسالمي واحد گرمسار ايران *. 2 دانشگاه آزاد اسالمي واحد گرمسار گروه علوم دامي گرمسار ايران * Emil: li.nouriem@gmil.com اجر استفاده از ضد كوكسيديوزهاي مختلف در جيره غذايي بر صفات الشه و غلظت مواد معدنی خون جوجههاي گوشتي در قالب طرح كامال تصادفي با 3 تکرار و 15 قطعه جوجه گوشتي سويه راس 338 در هر تکرار انجام شد. در انتهاي آزمايش )12 روزگي( تفکيك الشه جهت ارزيابي صفات الشه و نمونه گيري خون جهت تعيي غلظت مواد معدني خون انجام شد. يافتههاي پژوهش نشان دادند اجر افزودن ضدكوكسيديوزهاي مختلف به جيره غذايي بر غلظت كلسيم و فسفر سرم خون معني دار و بر غلظت پتاسيم سرم خون غير معني دار بود. استفاده از ضدكوكسيديوزهاي مختلف در جيره غذايي به طور مشابهي سبب افزايش غلظت كلسيم سرم خون شد همچني غلظت فسفر سرم خون با تغذيه جيرههاي حاوي ضد كوكسيديوزهاي مختلف بويژه نيکاربازي افزايش پيدا كرد. اجر افزودن ضد كوكسيديوزهاي مختلف به جيره غذايي بر درصدهاي الشه سينه و ران غير معني دار و بر درصدهاي كبد و طحال و طول روده معني دار بود. استفاده از ضد كوكسيديوزهاي مختلف در جيره غذايي درصدهاي كبد و طحال جوجههاي گوشتي را افزايش داد. همچني تغذيه جيرههاي حاوي ضدكوكسيديوزهاي مختلف بويژه سالينومايسي و ديکالزوريل طول روده جوجههاي گوشتي را افزايش داد. کلمات کلیدی: ضد کوکسیدیوزهای مختلف صفات الشه غلظت مواد معدنی خون جوجه گوشتی مقدمه از زماني كه پرورش متراكم و صنعتي طيور مورد توجه قرارگرفته است شاهد وقوع خسارتهاي ناشي از كوكسيديوز در گله هاي طيور هستيم. كوكسيديوز مهمتري بيماري انگلي تك ياخته اي در صنعت پرورش طيورگوشتي مي باشد و مبارزه با بيماري كوكسيديوز از مسائل مهم دامپروري و دامپزشکي است. عامل كوكسيديوز در طيور گونههاي مختلف آيمريا شناخته شده كه اغلب با اجر بر روده ايجاد آنتريت ميكنند. انگل قسمتهاي مختلف دستگاه گوارش را مورد حمله قرار ميدهد. اسپوروزوايتها به دو قسمت بافت روده يکي رأس خملها و فضاي بي رودهاي و ديگري نفوذ در كريپت- ها و فضاي بي سلولي آنها حمله ميكنند كه پس از نفوذ به فضاي بي سلولي به اليه المينا پروپريا حركت كرده و نفوذ به سلولها را از اي اليه شروع مينمايد )رالف 1991(. امروزه از آنتي كوكسيديوزهاي جيره اي مختلفي در بازار جهت كنترل و پيشگيري از وقوع كوكسيديوز استفاده ميشود. كوكسيديواستات ها و كوكسيديوسيدها هستند. داروهايي مورد استفاده براي پيشگيري از كوكسيديوز شامل اصطالح ضد كوكسيديوزها به دليل عدم تشخيص دقيق كوكسيديواستاتها و كوكسيديوسيدها براي توصيف همه داروها استفاده ميشود )النگ 1971 لوني 1982(. 555

مکانيسم عمل در برخي از داروها به صورت كامل شناخته شده در حالي كه در برخي ديگر از داروها هنوز كامال مشخص نمي باشد. سولفاناميدها و داروهاي مشابه آن داراي خاصيت انتاگونيستي با پاراامينوبنزوئيك اسيد )PABA( بوده و با اي تركيب در متابوليسم اسيد فوليك رقابت مي نمايد. 1 آمپروليوم با جذب ويتامي B1 توسط انگل رقابت مي كند. تركيبات يونوفوره پلي اتري سبب بر هم زدن تعادل اسمزي انگل تك سلولي بوسيله تغيير در قابليت نفوذ ديواره سلولي آنها مي گردند. تركيبات كينولون و يونوفوره ها سبب از اسپوروزوايت و ابتداي مرحله تروفوزوايت مي گردند. جنسي توليد مثل اجر مي گذارند )سوالبي 1982 ويليامز 2332(. شوند. -1-2 بي رفت و يا ممانعت از رشد اي انگل ها در مرحله سولفاناميدها نيز بر روي رشد شيزونت ها و همچني مراحل ضدكوكسيديوزها با توجه به مکانيسم عملي كه دارند عالوه بر انگلها بر باكتريهاي گرام منفي يا مثبت ميتوانند اجرگذار باشند و سبب تغييرات جمعيت ميکروبي روده پرنده با وجود اينکه ضدكوكسيديوزها در جيره غذايي بويژه ضدكوكسيديوزهاي يونوفره كه عالوه بر انگلها ميتوانند باكتريهاي گرم منفي و مثبت را مورد هدف قرار دهند و مکانيسم اجر ضدكوكسيديوزهاي يونوفره مثل سالينومايسي از طريق تشکيل كمپلکسهايي با مواد معدني تك ظرفيتي مثل سديم و پتاسيم و عبور از غشاهاي بيولوژيك باكتري و اجر بر اعمال ميتوكندريايي و در نهايت مهار باكتريايي ميباشد لذا در اي مطالعه اهداف زير دنبال شده است: ضد كوكسيديوزهاي مختلف چه اجري بر صفات الشه جوجهها ميتوانند داشته باشند كدام ضدكوكسيديوزها )يونوفره سنتتيك و شيميايي( بر غلظت مواد معدني خون جوجهها بيشتري اجر را دارد مواد و روشها اي تحقيق با هدف ارزيابي اجر استفاده از ضد كوكسيديوزهاي مختلف در جيره غذايي بر صفات الشه و غلظت مواد معدنی خون جوجههاي گوشتي انجام شد. پس از انتقال جوجهها به سال تعداد 15 قطعه جوجه گوشتي آميخته يك روزه به هر قفس آزمايشي به ابعاد 1 1/5 متر به صورت كامال تصادفي اختصاص داده شد و در مجموع در اي آزمايش تعداد 183 قطعه جوجه گوشتي از سويه راس 338 خريداري شد كه در 12 واحد آزمايش )1 گروه آزمايشي و 3 تکرار( در طرح كامال تصادفي توزيع و در آزمايشي هر واحد آزمايشي به غير از نوع جيره غذايي يکسان بود. 15 قطعه جوجه قرار گرفت. در طول دوره پرورش كليه شرايط در اي آزمايش جيرههاي مورد نظر بر پايه ذرت و سويا طبق استانداردهاي )1991( NRC جداول شركت راس و با استفاده از نرم افزار UFFDA در سه دوره پرورشي 1-13 11-25 و 26-12 روزگي تنظيم شد و بر اساس نوع افزودني به جيرهها گروههاي آزمايش به صورت زير بودند: گروه آزمايشي 1: جوجههاي تغذيه شده با جيره ضد كوكسيديوز )شاهد منفي( گروه آزمايشي : 2 جوجههاي تغذيه شده با جيره ضد كوكسيديوز سالينومايسي گروه آزمايشي : 3 جوجههاي تغذيه شده با جيره ضد كوكسيديوز ديکالزوريل گروه آزمايشي : 1 جوجههاي تغذيه شده با جيره ضد كوكسيديوز نيکاربازي در پايان 12 روزگي پس از 1 ساعت گرسنگي تعداد 2 عدد پرنده از هر واحد آزمايشي نزديك به ميانگي وزني همان واحد انتخاب و پس از وزن كشي كشتار پركني و تفکيك الشه شدند. صفات اندازهگيري شده شامل درصد الشه سينه ران كبد و طحال و طول روده بود. در 12 روزگي از دو پرنده از هر تکرار از طريق وريد بال 2 سي سي خون گرفته شد و پس از ايجاد لخته به 1 Amprolium 555

مدت 3 دقيقه در سانتريفيوژ با دور 5533 سرم گيري شد. براي اندازه گيري فسفر و پتاسيم از كيتهاي مربوطه )پارس آزمون( و به روش رنگ سنجي )مرتبط به هضم با موليبدات آمونيوم( به وسيله دستگاه اسپکتروفتومتر انجام شد. كلسيم توسط دستگاه اسپکتروفتومتري جذب اتمي و توسط معرفهاي كليت كننده صورت گرفت. پتاسيم هم توسط كيت بيوشيميايي مربوطه و به روش رنگ سنجي با اسپکتروفتومتري انجام شد. دادهها با استفاده از نرم افزار آماري SAS مورد تجزيه و تحليل آماري و ميانگي دانک مورد مقايسه قرار گرفت )3/35<P(. نتایج و بحث ها توسط آزمون چند دامنهاي با توجه به جدول 1 اجر افزودن ضدكوكسيديوزهاي مختلف به جيره غذايي بر غلظت كلسيم و فسفر سرم خون معني دار است )p<3/35( ولي بر غلظت پتاسيم سرم خون بي اجر است.)p>3/35( استفاده از ضدكوكسيديوزهاي مختلف در جيره غذايي به طور مشابهي سبب افزايش غلظت كلسيم سرم خون شده است همچني غلظت فسفر سرم خون با تغذيه جيرههاي حاوي ضد كوكسيديوزهاي مختلف بويژه نيکاربازي افزايش پيدا كرده است. افزايش در غلظت مواد معدني سرم خون جوجههاي گوشتي به دنبال مصرف ضدكوكسيديوزها ميتواند به دليل كاهش جمعيت انگل كوكسيديوزي روده و رقابت براي استفاده از مواد معدني در روده ميتواند باشد )تامسون و همکاران 2335(. جدول 1. اثر استفاده از ضد کوکسیدیوز در جیره غذایی بر غلظت مواد معدنی خون جوجه گوشتی كلسيم ( mg/dl ) فسفر ( mg/dl ) پتاسيم ( /dl ) mmol عامل آزمايشي 3/12 c 6/11 8/92 بدون ضدکوکسیدیوز 3/13 6/73 3/39 6/92 3/35 7/31 9/69 سالینومایسین 13/16 دیكالزوریل 9/82 نیكاربازین 3/932 3/ 333 3/ 336 P vl ue 3/361 3/ 369 3/ 213 S.E در هر ستون میانگینهای با حروف متفاوت در سطح آماری )1/11<p( معنیدار هستند. اجر افزودن انواع مختلف ضد كوكسيديوز به جيره غذايي بر صفات مختلف الشه جوجههاي گوشتي در جدول )2( نشان داده شده است. اجر افزودن ضد كوكسيديوزهاي مختلف به جيره غذايي بر درصدهاي الشه سينه و ران معني دار نيست )3/35>p( ولي بر درصدهاي كبد و طحال و طول روده معني دار است )3/35<p(. استفاده از ضد كوكسيديوزهاي مختلف در جيره غذايي درصدهاي كبد و طحال جوجههاي گوشتي را افزايش داده است. همچني تغذيه جيرههاي حاوي ضدكوكسيديوزهاي مختلف بويژه سالينومايسي و ديکالزوريل طول روده جوجههاي گوشتي را افزايش داده است. مطالعه خطيبي و همکاران )1393( نشان داد كه سالينومايسي باعث بهبود جراحات روده اي ناشي از كوكسيديوز ميشود به طوريكه در بررسي مورفولوژيك روده باريك ارتفاع عرض و مساحت پرزهاي دئودنوم ژژنوم و ايلئوم و همچني عمق غده ليبركوه به خصوص در س 19 روزگي نسبت گروه 555

كنترل مثبت به طور معني داري افزايش يافت كه حاكي از آجار مطلوب درماني اي دارو و بهبود وزن روده مي باشد. همچني وزن كبد و طحال جوجه هاي درمان شده با سالينومايسي افزايش محدودي داشت. جدول 1. اثر استفاده از ضدکوکسیدیوز در جیره غذایی بر صفات الشه جوجههای گوشتی عامل آزمايشي الشه سينه رانها كبد طحال طول روده 237 229 226 218 c 3/122 3/117 3/113 3/115 2/12 25/ 9 33/ 5 65/ بدون ضدکوکسیدیوز 5 2/66 25/ 7 33/ 1 66/ 8 سالینومایسین 2/73 26/ 1 31/ 3 67/ 1 دیكالزوریل 2/72 26/ 3 31/ 5 66/ 5 نیكاربازین 3/331 3/ 333 3/ 333 3/ 216 3/ 113 3/ 363 P vl ue 3/2 3/ 333 3/ 332 3/ 27 3/ 55 3/ 13 S.E در هر ستون میانگینهای با حروف متفاوت در سطح آماری )1/11<p( معنیدار هستند. نتیجهگیری کلی يافتههاي پژوهش نشان دادند كه: استفاده از ضد کوکسیدیوزهای مختلف بر درصدهای کبد و طحال و طول روده جوحههای گوشتتی اثتر معنتی داری دارد. استفاده از ضد کوکسیدیوزهای مختلف بویژه نیكاربازین به تنهایی در جیره غذایی جوجتههتای گوشتتی ستبب افزایش غلظت کلسیم و فسفر سرم خون میشود ولی بر غلظت پتاسیم سرم خون اثری ندارد. Long, P.L.(1971). Mintennce of intestinl protozo in vivo with prticulr refrence to Eimeri nd Histomons. Blckwell scientific puliction, Oxford,: 65-95. Lony, Jeffers. T. K. 1982. Studies on the stge of ction of ionoforous ntiiotics ginst Eimeri.j prsitol 68: 363-365. Rulf M. D. 1994. Externl & internl effecting the severity of vin coccidiosis 7 th interntionl coccidiosis conference; 73-79. Soly. E. S. L.(1982). Arthropods nd protozon of domesticl niml. Seventh edition ; 636-645. Thompson, K. L., Z. Kounev, J. A. Ptterson ndt. J. Applegte, (2005). Performnce nd nutrient retention responses of roilers to dietry oxyhlogenicnd ionic slts. Poult. Sci., 84: 238 247. -1-1 منابع 555

چكیده -1-2 تاثیر سطوح مختلف نانو سیلور با غلظت های مختلف بر خصوصیات بافت شناسی ایلئوم 1 2* 1 اسحق نخبه زعيم جعفر يدي ابوالفضل زارعي دانشگاه آزاد اسالمي واحد كرج گروه علوم دامي كرج ايران دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه گروه دامپزشکي ساوه ايران Emil:mirydi@yhoo.com نانوتکنولوژي را مي توان به عنوان يك تکنولوژي نوآورانه و ابتکاري تعريف كرد كه براي ايجاد مواد و تغيير ساختار ارتقاءكيفيت و بافت مواد غذايي در سطح مولکولي استفاده مي گردد.اي حمل ونقل ذخيره سازي قابليت رديابي و ايمني و امنيت مواد غذايي دارد. پس از تهيه نانو سيلور جوجه ها را از س تکنولوژي نقش عمده اي در توليد پردازش 11 روزگي تيمار بندي كرده و بسته به آزمايش مقادير مختلف نانو سيلور كه ازقبل با غذاي آن ها تركيب شده( اسپري شده )در دسترس آن ها قرار داده و تا 42 روزگي كه س فرمالي دانک شد.سپس از هر تکرار 2 جوجه انتخاب نموده و از نواحي مختلف روده( ايلئوم) كه پس از جدا نمودن اي به آزمايشگاه ارسال كرده و بررسي بافت شناسي و نيز پاتولوژيك اي و مرتب كردن داده ها و با استفاده از نرم افزار آماري spss19 آناليز آماري انجام شد و صورت كشتار است ادامه داده قطعات داخل بافت صورت گرفت. در پايان با جمع آوري آزمون مقايسه ميانگي ها به روش پذيرفت. نتايج نشان داد كه در تيمارهايي كه از نانو سيلور به اندازه 50nm استفاده كرده بودند عرض پرز ارتفاع پرز ضخامت عضله ي مخاطي و نيز عمق كريپت نسبت به تيمارهاي ديگركمتر بوده است.. کلمات کلیدی: نانو نقره جوجه گوشتی بافت شناسی روده باریک. مقدمه درزمينه تأجير نانو نقره بر فاكتورهاي رشدي فاكتورهاي خوني فلور ميکروبي باقيمانده نقره سميت روي بافت ها جذب خوراک و سيستم ايمني مطالعاتي در ايران و جهان صورت گرفته است. تأجيرات احتمالي يون هاي فلز نقره و نقره بيش از ميکروارگانيسم هاي دستگاه گوارش به ندرت جبت شده اند. واكنش انتخابي نقره در چني اكوسيستمي با تنوع گسترده اي از گونه ها مي تواند با همزيستي مثبت و يا اجرات منفي پاتوژنها اعمال شود كه شايان توجه است.تركيبات نقره در طول تاريخ براي كنترل تکثير ميکروبي مورداستفاده قرارگرفته است.( 2005 (Wdher به طور سنتي نقره و به طور عمده سولفات نيترات يا كلريد به عنوان نمك استفاده مي شود( فرم يوني.)بااي وجود كاتيون نقره كمتر بر معده و يا جريان خون تأجير مي گذارد و مي تواند مجموعه اي را با ليگاندهاي مختلف ايجاد نمايد.نيترات نقره ناپايدار است و مي تواند منجر به بافت سمي در حد پايي گردد. 2007( )Atiye در مقابل فلز نقره به شکل محلول كلوئيد يا 5nm به 100 از نانو ذرات ها براي اسيد هيدروكلريك پايدار است و تري توسط سلول هاي يوكاريوتي جذب مي شوند و درنتيجه حداقل خاصيت سمي را دارا بوده و در همان زمان خاصيت ضدميکروبي باالتري اعمال مي كند.) 2008 )Choi 551

محققان نشان دادند كه حتي نانو ذرات هاي نقره و يون هاي نقره به شکل نيترات نقره مکانيسم مشابهي را نشان دادند و غلظت كارآمدتري در سطح نانوموالر و ميکروموالر نيز به ترتيب ايجاد شد.) 2006 )Look تأجير باالتري از نانو ذرات هاي نقره بر روي باسيلوس نسبت به اشريشاكولي مشاهده نمودند و اجرضدميکروبي انتخابي را ارائه نمودند كه ممک است مرتبط با ساختار غشايي باكتري باشد.بااي باالتر باكتري گرم منفي را با درمان نانو ذرات ها داشت.( 2007 (Yoon وجود (2008) Singh نيز فرضيه حساسيت كاربرد ديگر نانو سيلور در افزايش رشد است.براي دستيابي به حداكثر عملکرد پس از تفريخ بايستي توجه زيادي به رشد و نمو جني صورت پذيرد. با توجه به اينکه دسترسي زودهنگام به خوراک موجب بهبود رشد و توسعه در جوجه هاي تازه متولدشده مي شود و انتظار مي رود تغذيه جني قبل از تفريخ از طريق وارد نمودن مواد غذايي به درون تخم مرغ اجرات مثبتي بر رشد و توسعه دستگاه و گوارش و عملکرد جوجه هاي گوشتي داشته باشد. ( Uni et l., 2005) تركيبات از گروهي ها بيوتيك آنتي شيميايي ميکروارگانيسم ها( معموال قارچ ها )توليد مي شوند.اي صورت به كه هستند تركيبات وقتي در دزهاي پايي بيولوژيکي بعضي يا گياهان توسط به جيره افزوده مي شوند رشد را تحريك مي نمايند.آنتي بيوتيك ها با محدود نمودن رشد باكتري هاي بيماري زا و ممانعت از رشد باكتري هاي تخريب كننده مواد مغذي و توليدكننده آمونياک و ساير محصوالت نيتروژني سمي در روده سبب بهبود هضم و قابليت دسترسي مواد مغذي شده و درنتيجه عملکرد و بازده غذايي را افزايش مي دهند.( l., 1987 ( Scott et در سالهاي اخير استفاده ي گسترده و اغلب بي رويه از آنتي بيوتيك ها در مزارع پرورش طيور به عنوان محرک رشد موجب شيوع سويه هايي از ميکروب هاي بيماريزاي مقاوم به آنتي بيوتيك شده است كه اي ممنوعيت استفاده از اي تركيبات مهم در پرورش طيور شده است. (2009 l, (Swosz et امر اخيرا منتهي به نانو ذرات فلزاتي مانند نقره و آلياژهاي آن نيز خواص بالقوه اي را به عنوان محرک هاي رشد به غيراز آنتي بيوتيك ها از خود نشان مي دهند. (2009 l., )Studnick et مواد و روشها جوجه ها را از س 11 روزگي جدا كرده و در هر تکرار 15 قطعه كه مجموعا 333 قطعه جوجه گوشتي را در برمي گيرد. پ ها را بر اساس تکرار و تيمارهاي مختلف شماره گذاري نموده و بسته به آزمايش مقادير مختلف نانو سيلور كه از قبل با غذاي آن ها تركيب شده است( اسپري شده است )را در دسترس آن ها قرار داده و هرروز تمامي تکرارها را چك نموده تا س 42 روزگي كه س كشتار است. تمامي جوجه ها از نژاد راس 4 منفي بوده كه قبل از ورود به سال سال هارا تجهيز نموده و ضدعفوني هاي مختلف نيز انجام شده و پس از اتمام كار ضدعفوني و تهيه ي بستر مناسب براي جوجه ها( پوشال )جوجه ها را وارد سال نموديم. پس از اتمام دوره پرورش از هر تکرار 2 جوجه كشتار شد و به 5 تيمار 4 تکرار هرتکرار 15 جوجه گوشتي سپس از نواحي مختلف روده باريك (ايلئوم ( و نيز ابتداي روده بزرگ 5cm جدا شد و دو سر قطعه ي جداشده را با نخ و سوزن بسته و با سرنگ فرمالي به داخل روده دوسر بسته شده تزريق شد و سپس به داخل فرمالي % 10 غوطه ور 552

نموده و پس از انتقال به آزمايشگاه از نمونه ها بلوک هاي پارافيني تهيه شد و سپس آن ها را با دستگاه ميکروتوم برش داده پس از برش آن ها را رنگ اميزي كرده و الم تهيه شده را به وسيله ي ميکروسکوپ مشاهده و اساليدهاي تهيه شده را ازنظر بافت شناسي و نيز پاتولوژيك بررسي و پرزهاي روده عمق پرزها تعداد پرزها و عمق كريپت مورد بررسي قرار داده شد. در پايان با جمع آوري و مرتب كردن داده ها با استفاده از نرم افزار آماري spss19 آزمون مقايسه ميانگي بودند نتایج و بحث ها نيز به روش دانک بررسي جدول نتايج مربو عرض است.همچني پرز جدول پرز ارتفاع محاسبه گرديد. آناليز آماري انجام شد و به ايلئوم نشان داد كه در تيمارهايي كه از نانو سيلور به اندازه 50nm استفاده كرده عضله ضخامت نشان مي دهد كه بيشتري مخاطي ي ميزان اي بوده كمتر ديگر تيمارهاي به نسبت كريپت عمق نيز و فاكتورها در گروه شاهد مشاهده شده است فاكتورهاي فوق نشان مي دهند كه ميزان بازجذب غذايي در تيمارهايي كه از نانو سيلور استفاده كرده اند نسبت به گروه شاهد بيشتر است كه بيشتري گروه ها عرض پرز اجر در تيمارهايي است كه از نانو سيلور به اندازه 50nm استفاده كرده اند. No nno silver 0.19±0.02 0.6ppm+100n m 0.18±0.03 0.4ppm+100n m 0.19±0.02 0.6ppm+50nm 0.24±0.06 0.4ppm+50nm 0.23±0.05 ايلئوم VWE ارتفاع پرز 0.88±0.19 0.35±0.05 0.65±0.14 0.56±0.06 0.39±0.09 ايلئوم VHE ضخامت عضله مخاطي 0.24±0.07 0.10±0.01 0.12±0.01 0.14±0.02 0.15±0.02 ايلئوم MME عمق كريپت 0.33±0.05 0.12±0.02 0.12±0.01 0.14±0.01 0.13±0.01 ايلئوم CDE *صفات بررسي شده مختل ايلئوم در گروه هاي آزمايشي تحليل مقاطع بافتي ديوار اجني عشري بدون هيچ تغيير آشکاري بي تغذيه بلدرچي با نانو نقره و گروه شاهد نشان داده شد و هيچ تغييري در ساختار بافت اپي تليال وجود نداشت. استفاده از نانو نقره در غلظت 25 ميلي گرم در كيلوگرم سبب افزايش در تعداد الكتوباسيل هاي سکوم گرديد.( 2007 ( Swosz هاي موردحمله ميکروارگانيسم هاي دستگاه گوارش نقش مهمي در هضم چربي ها در بدن دارند.كلسترول پيش ساز اصلي نمك صفراوي در مي قرار است بدن گيرند.در و به دستگاه متابوليت گوارش هاي نمك مختلف هاي تبديل صفراوي شوند مي كونژوگه.حضور وسيله به شده ميکروارگانيسم آنزيم هاي هاي خاصي ميکروبي مانند الكتوباسيلوس اسيدوفيلوس در روده از جذب دوباره نمك هاي اوليه صفراوي جلوگيري مي كنند.از سوي ديگر نشان داده شده كه ميکروارگانيسم هايي مانند باسيلوس سوبتيليس و باسيلوس ليکنيفورميس قادر به ساخت آنزيم استراز دركنار آنزيم ليپاز هستند كه مي تواند نوع اسيدهاي چرب آزاد روده را تغيير داده و درنهايت باعث كاهش جذب و انتقال 55

تريگليسريدها به پالسما شود.به طوركلي تغيير نمك هاي صفراوي توسط باكتري ها عمدتا دكونژوگه شدن سبب كاهش در جذب طبيعي چربي مي شود و همچني نمك ه يا صفراوي دكونژوگه در روده جذب نشده و از راه مدفوع دفع مي شوند.( 2005 l., ( Mhdvi et نتیجهگیری کلی. استفاده از نانو سيلور به اندازه 50nm و با غلظت 0.6ppm باعث كاهش عرض پرز ارتفاع پرز ضخامت عضله مخاطي و عمق كريپت در ايلئوم شده است كه اي عوامل باعث افزايش ميزان باز جذب مواد غذايي و درنتيجه بهبود 1 رشد مي گردد.. 1.Choi, O., Deng, K.K., Kim, N.J., Ross, L.Jr., Surmplli, R.Y., Hu, Z., 2008. The inhiitory effects of silver nnoprticles, silver ions nd silver chloride colloids on microil growth. Wter Reserch 42, 3066-3074. 2.Lok, C.N., Ho, C.M., Chen, R., He, Q.Y., Yu, W.Y., Sun, H., Tm, P.K.H., Chiu, J.F., Che, C.M., 2006. Proteomic nlysis of the mode of nticteril ction of silver nnoprticles. Journl of Proteome Reserch 5, 916-924. منابع 3.Mhdvi AH, Rhmni HR nd Pourrez J (2005) Effect of proiotic supplements on egg qulity nd lying hen's performnce. Int. J. Poult. Sci. 4: 488-492 4.Swosz E, Grodzik M, Zielinsk M, Niemiec T, Olsznsk B nd Chliog A, 2009. Nnoprticles of silver do not ffect growth, development nd DNA oxidtive dmge in chicken emryos. Arch Geflügelkd 73: 208-213. 5.Swosz E, Binek M, Grodzik M, Ziellin SP, Szmidt M, Niemiec T nd Chwiiog A (2007) Influence of hydrocolloidl silver nnoprticles on gstrointestinl microflor nd morphology of enterocytes of quils. Arch. Anim. Nutr. 61: 444-451. 6.Scott, D. F. & Michel, P. D. (1987). Sutherpeutic Levels of Antiiotics in Poultry Feeds nd Their effects on Weight Gin, Feed Efficiency, nd Bcteril Cholylturine Hydrolse Activity. Applied nd Environmentl Microiology, Fe. pp. 331-336. 7.Studnick, A., Swosz., E. Grodzik, M. Blcerk M. nd Chwliog, A. (2009) Influence of nnoprticles of silver/ plldium lloy on chicken emryos development. Anim. Sci, 63. 8.Uni, Z., Ferket, P. R., Tko, E. nd Kedr, O. (2005) In ovo feeding improves energy sttus of lte-term chicken emryos. Poult. Sci. 84:764 770. 9.Wdher, A., Fung, M., 2005. Systemic rgyri ssocited with ingestion of colloidl silver. Dermtology Online Journl 11, 12 (http://dermtology.cdli.org/111). 555

آبزی پروری ارگانیک 1 *.مرضيه نظري مقدم 2.دبير رضايي سورشجاني شهركرد مجتمع توليد خوراک دام طيور و آبزيان كيمياگران تغذيه * Emile:qcm.nm60@yhoo.com چكیده توليد محصوالت ارگانيك و استفاده از آنها در كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه روبه افزايش مي باشد. ودرايران نيزدر برخي محصوالت كشاورزي آغاز شده و روبه رشد مي باشد.از آنجا كه توليدات آبزي پروي نيز از اهميت ويژه اي در تغذيه جوامع برخوردارند لذا در اي تحقيق به آبزي پروري با رويکرد ارگانيك مي پردازيم. آبزي پروري ارگانيك شامل توليدات ارگانيك پروسه توليد ( استخرهاي پرورشي تجهيزات توليد فضاي نگهداري خوراک ) جمع آوري محصول و عرضه محصول با كيفيت كه به عنوان ارگانيك به فروش ميرسد مي باشد. هدف از آبزي پروري ارگانيك كه در اي تحقيق به آن پرداخته شده است مديريت منابع طبيعي و استفاده از روشهايي است كه بر روي اكوسيستم تاجير منفي نگذارند و بر دو ديدگاه جهاني و منطقه اي با در نظر گرفت جنبه هاي ارگانيك اقتصادي و اجتماعي توليد پايه ريزي شده است. کلمات کلیدی : آبزی پروری ارگانیک واحد تولیدی تغییرژنتیكی طبیعی. مقدمه كشاورزي ارگانيك با رويکرد حفظ محيط زيست و سالمت غذايي و در نهايت ايمني مصرف كنندگان ايجاد گرديده است. كه آبزي پروري ارگانيك نيز بخشي از آن مي باشد كه براي اولي بار در آلمان و استراليا با پرورش كپور آغاز شد و پس از آن در فرانسه و ايرلند با پرورش ماهيان آزاد ادامه يافت. كه اكنون در بيشتر كشور ها ي توسعه يافته و در حال توسعه جهان نيز رو به افزايش مي باشد. آبزي پروري ارگانيك كليه مزارع پرورشي با گونه هاي متفاوت آبزيان آبهاي شور و شيري كه شامل گوشتخواران گياهخواران و همه چيز خواران مي باشند را پوشش مي دهد. در ايران نيز با توجه به اينکه آبزي پروري در حال پيشرفت و توسعه مي باشد و كارخانجات صنعتي با تکنولوژيهاي روز دنيا در خصوص توليد خوراک آبزيان فعاليت مي نمايند. در اي تحقيق كليه مراحل آبزي پروري با رويکرد ارگانيك مورد برسي قرار گرفته است. تا هم كارخانجات توليد كننده خوراک و هم آبزي پروران كشور بتوانند در توليدات خود به رويکردهاي ارگانيك نزديك شده و اي مهم توسعه يابد. مواد و روشها آب 557

واحدهاي توليدي مي بايست در فضايي كه آب به خوبي در جريان مي باشد احداث گردد بطوريکه رسوبات قابل توجه اي در كف واحد توليدي ايجاد نشود. اي واحدها نبايد در مجاورت منابع آلودگي و مسير مهاجرت پرندگان احداث گردند. براي اي منظور مکانهايي در نظر گرفته شود كه امکان دسترسي براي بازرسي و كنترل وجود داشته باشد. بآ واحد توليدي با حداقل آلودگي و محتويات اكسيژن براي پرورش به گونه اي باشد كه بر روي پارامترهاي رفتاري و فيزيولوژي موجودات آبزي تغيري ايجاد نکند. اكسيژن محلول در آب به دما و شوري بستگي دارد سطح اكسيژن مي بايست به صورت اپتيمم و متناسب با رفاه آبزي حفظ گردد دما شوري ( در تاسيسات دريايي ) محتويات اكسيژن و دي اكسيد كرب بايد روزانه كنترل شود. حداقل ميزان اكسيژن در آب در نهايت 7 mg/l باشد. با در جراي بودن آب در مزارع پرورشي آبزي از تاجيرات منفي دي اكسيد كرب و آمونياک در امان خواهد بود و زمانيکه اي امکان فراهم نباشد با استفاده از تجهيزات مناسب از جمله پمپاژ آب سرد و اضافه نمودن اكسيژن استفاده نمود. توليد مثل هدف مهم آبزي پروري ارگانيك حفظ گونه هاي اصيل موجود در طبيعت مي باشد لذا توليد مثل بايد به گونه اي صورت گيرد كه از روشهايي كه باعث نقص ژنتيکي آسيبها و تغييرات ژنتيکي مي شود اجتناب نمود. )تخمهاي با گواهي ارگانيك به اي منظور استفاده شوند. (از موجودات با تغيير شکل ژنتيکي يا تغيير در رفتار جنسي به صورت ساختگي و مصنوعي استفاده نگردد. در طي هچري و دوره تخمگذاري فاكتورهاي محيطي به منظور جلوگيري از نقص ژنتيکي شوند. تغذيه و خوراک دهي در آبزي پروري ارگانيك خوراک با كيفيت خوب شامل همه تركيبات تغذيه اي كه نيازهاي تغذيه اي گونه ها را برآورده نمايد توليدات با گواهي ارگانيك و يا مواد خام كه از ذخاير آبزي جهان منشا مي گيرندو براي مصرف انسان بکار نمي روند مورد استفاده قرار مي گيرد. در طي رشد خوراک دهي بايد شامل حداكثر % 33 تركيبات گياهي ارگانيك و سطح مواد خشك در غذا حداكثر %15 باشد. براي پرورش گونه هاي گوشتخوار تغذيه با پروتئي باال از منابع حيواني ( پودر ماهي و روغ ماهي ) صورت مي گيرد. از تركيبات و توليداتي كه به صورت مهندسي ژنتيك بدست مي آيد استفاده نگردد. ويتامينها مواد معدني آنتي اكسيدانهاي طبيعي نوكلئوتيد هاي طبيعي ( از ديواره مخمرها ) عوامل بايندري با منشا طبيعي مورد استفاده قرار مي گيرد. رنگهاي طبيعي شامل پوسته ميگو جلبك مخمرها )phffi( و باكتريها جايگزي رنگها مصنوعي گردد. سالمت و درمان آبزيان 555

در آبزي پروري ارگانيك مي بايست سطح تهاجم و آسيب آبزيان به يکديگر را پايي آورد و اي مهم با تراكم پايي واحدهاي توليدي امکان پذير مي باشد به عبارت ديگر تراكم باال مي تواند موجبات ناراحتي و آسيب را فراهم نمايد ( حداقل عمق 15 متر در واحد توليدي(.از طريق پيشگيري با رعايت موازي بهداشتي توجه به سالمت آبزيان انجام آزمايشات روتي و معمول براي تعيي بيماريهاي نهفته و اختالالت توليدي مي بايست ريسك عفونت و وقوع بيماري را كم كرد بطوريکه استفاده از دارو ضروري نباشد و چنانچه نشانه هاي بيماري ايجاد شد به سرعت درمان انجام پذيرد ودر صورت وجود آبزيان مرده بالفاصله از سيستم نگهداري جمع آوري شوند. داروهاي با حداقل اجر مضر محيطي و با حداقل ريسك براي سالمت انسان و آبزيان ارجهيت دارند. استفاده از تركيبات زير به منظور درمان مجاز مي باشد : - تركيبات غير سمي و غير ارگانيك مانند پراكسيد هيدروژن نمك معمولي آهك آهك زنده هيپوكلريد سديم و تركيبات غير سمي ارگانيك پر استيك اسيد اسيدسيتريك اسيد فرميك والکل. -استفاده از موادطبيعي گياهي ( بويژه گونه هاي Lite و ; Allium به عالوه Derris eliptic,ryni Bcillus امولسيونهاي روغني بر پايه روغ هاي پارافيني يا روغ هاي گياهي,Azdircht indic. thuringensis به منظور استفاده از پيرتري ها )نه پيرتروئيدهاي صنعتي( با همان كيفيت Qussi mre مي بايست با گواهي تاييد شده استفاده گردد. انتقال و برداشت محصول آبزيان زنده مي توانند حداكثر 6 ساعت بدون تبادل آب با كاميون منتقل گردند. حداكثر تراكم براي انتقال تخمها با اي شرايط حدود 13 كيلوگرم بر متر مکعب مي باشد. در انتقال آبزيان با قايق بدون مبادله آب تراكم حداكثر 33 و با مبادله آب تراكم حدود 53 مي باشد. حداقل محتواي اكسيژن در آب بايد 7 mg/l باشد. تجهيزاتي كه به اي منظور استفاده مي گردد نبايد سمي ايجاد كنند. در طول حمل و نقل يك نفر ناظر حضور داشته و مواردي از قبيل استرس و صدمات فيزيکي به آبزي زمان انتقال تعداد آبزي و انحراف از استانداردها را در طي انتقال جبت نمايد. آبزيان قبل از كشتارو برداشت محصول مي بايست در آرامش و بدون استرس باشند استفاده از آب سرد +1 درجه بدي منظور مناسب مي باشد. زمان برداشت محصول آبزي بايد گرسنه باشد اي مدت زمان حداقل 3 روز و بيش از 2 هفته طول نکشد. برداشت محصول با روشهاي فيزيکي مانند تور يا تله ماهيگيري صورت مي گيرد. ماهي قبل از كشتار به شيوه هاي فيزيکي مانند ضربه به سر بيهوش مي گردد و پس از بيهوشي بايد بالفاصله كشتار انجام شود. نتایج و بحث در ارزيابي آبزي پروري ارگانيك آنچه اهميت دارد شامل توليد خوراكهاي با كيفيت باال به ميزان كافي و توزيع عادالنه مي باشد و با توجه به اينکه منشا خوراک مي بايست از ذخاير آبزي باشد لذا استفاده از منابع با منشا پستانداران و پرندگان ممنوع مي باشد. خوراک دهي بايد به گونه اي صورت گيرد كه كمتري ضايعات را به همراه داشته باشد و نوع خوراک و 555

خوراک دهي تاجير منفي روي تنوع بيولوژيکي در محيط نداشته باشد. همچني خوراک غلظتي از سموم محيطي كه مي تواند براي ماهي يا خوراک مضر باشد را شامل نگردد.افزودني هاي غير مجاز مصنوعي و غير طبيعي شامل عوامل تنظيم رشد محرک اشتها آنتي اكسيدانها نگهدارنده ها عوامل رنگزاي مصنوعي هورمونها ژالتي افزودنيهاي شامل ارگانيسمهاي تغيير شکل يافته ژنتيکي نيايد مورد استفاده قرار گيرد تهيه شده از گاوسانان مديريت توليد مي بايست گزارش ماهيانه انواع خوراک توليدات خوراكي و كيفيت خوراک را نگهداري نمايد.همچني واحدهاي توليدي پيوسته تحت نظارت قرار گرفته و راههاي ايجاد استرس و رفتارهاي ناهنجار جبت شده تا از خالصه اي تجربيات به منظور ايجاد رفتارها ي نرمال اختصاص داده شود. همچني بازرسي محيطي از واحدها به صورت ساليانه انجام گيرد.در اي واحدها استفاده از داروها و افزودنيها در آب و خوراک كه به صورت مصنوعي باعث رشد مي گردند و همچني داروها ي شامل موجودات تغير شکل يافته و يا استفاده از آنها ممنوع مي باشد. در واحد هاي توليدي تعيي عفونتها و بيماريها جزييات نوع و طول درمان و نوع داروهاي مورد استفاده بايد جبت شود. از موارد ديگري كه از آبزي پروري ارگانيك نتيجه مي گردد: مديريت منابع طبيعي تعادل بي استفاده از منابع آب و موجودات زنده موجود در آب حفظ امکان چرخه غذايي در طبيعت و حفظ ذخاير طبيعي و محيط از تاجيرات منفي ناشي از فعاليتهاي مزارع پرورش آبزيان مي باشد. حفظ تنوع ژنتيکي و ارزش گونه ها و از بي نرفت گونه هاي اصيل از جمله اهداف مهم بدست آمده از آبزي پروري ارگانيك مي باشد. نتیجه گیری کلی 1= آشنايي كليه آبزي پروران با استانداردهاي پرورش ارگانيك و اهميت آن به منظور جلوگيري از آسيب به اكوسيستم و دستکاريهاي ژنتيکي گونه ها ي اصيل و توليدات محصوالت ايم و سالم از نتايج بدست آمده از اي تحقيق مي باشد. 2- توسعه آبزي پروري ارگانيك در ايران و عرضه محصوالت با برچسب ارگانيك در بازار از پيامدهاي اي تحقيق در آينده خواهد بود تا كشور ما نيز با توجه به وجود گونه هاي اصيل آبزيان مختلف وبويژه ماهيان خاوياري )كه از نظر اقتصادي از اهميت بااليي براي كشور برخوردار مي باشند ( بتواند در بازار رقابت با ساير كشورهاي فعال در زمينه توليدات ارگانيك قرار بگيرد. منابع 1.Yinus,R.2010.Effect of ioctive principles from stem rk extrct of Qussi mr, hemtologicl prmeter in lino rts.nig.j.sci25:103-106 2. Moreli,D.G.Mchdo,L.M.P.Bonfim,T.M.B.2004.Optimiztion of iomss nd stxntin production y the yest Phffi rhodozym. Brzilin Journl of Phrmceuticl Sci3:421-423 3.Mder,E.Admson,N.l.2012.Orgnic-ApprovedPesticides.The Xerces Society for Conservtion:1-5 4. Scil N.H.nd Httm C.2002. Orgnic Agriculture Envirement nd Food Security.FAO Rome 5.Deio Orgnic Aquculture Stndrds June 2009 555

چكیده اثر سطوح مختلف اسیدآمینه لیزین و ترئونین بر برخی از فراسنجههای خونی بلدرچین ژاپنی نر 2 1* علي افشاري مصطفي فغاني 1*. دانشجوي كارشناسي ارشد 2. دكتري گروه علوم دامي دانشگاه آزاد شهركرد *Emil: lifshri093@gmil.com تحقيق حاضر به منظور بررسي اجر سطوح مختلف اسيدآمينه ليزي و ترئوني بر برخي از فراسنجههاي خوني بلدرچي ژاپني نر صورت گرفت. در اي تحقيق تعداد 273 قطعه بلدرچي ژاپني از س 7 روزگي در قالب طرح كامال تصادفي و به صورت فاكتوريل 3 3 با 9 تيمار و 3 تکرار براي هر تيمار و 13 قطعه بلدرچي در هر تکرار طراحي و اجرا گرديد. 9 جيرهي آزمايشي شامل: جيرههاي داراي سه سطح ليزي يNRC ( و سه سطح ترئوني )طبق توصيه NRC )طبق توصيه NRC 13 و 23 درصد بيشتر از توصيه- 13 درصد كمتر از توصيهيNRC و 13 درصد بيشتر از توصيه- يNRC ( بود. در پايان آزمايش از هر قفس )تکرار( به طور تصادفي دو پرنده انتخاب و كشتار گرديد. صفات مورد بررسي شامل اندازهگيري كلسيم فسفر اسيد اوريك كلسترول تريگليسيريد پروتئي بلدرچي ها در س ترئوني قرار نگرفت ولي در س 28 و 35 روزگي بود. كلسترول سرم خون در س كل و گلوكز در سرم خون 28 روزگي تحت تأجير سطوح مختلف ليزي و 35 روزگي بيشتري ميزان كلسترول خون مربو به سطحي بود كه ليزي آن 13 درصد بيشتر از توصية NRC در نظر گرفته شده )0/05>p( بود. همچني بيشتري ميزان اسيد اوريك مشاهده شده در س 28 روزگي جنس نر مربو به تيمار شاهد و تيماري بود كه سطح ليزي آن 13 درصد بيشتر از توصية NRC 1994 و سطح ترئوني آن 13 درصد بيشتر از توصية ليزي و ترئوني بر فراسنجههاي خوني بلدرچي )p<0/05(nrc بود. هدف از مطالعهي حاضر تعيي اجر تغذيهي سطوح مختلف ها بود. واژگان كليدي: اسيد آمينه بلدرچي ژاپني ترئوني فراسنجههاي خوني و ليزي مقدمه به اي. در سالهاي اخير گوشت طيور به عنوان يك منبع با ارزش پروتئيني در ايران و جهان بيشتر مورد توجه قرار گرفته است )3(. احتياجات اسيدآمينه يکي از مباحث فراگيري است كه در بحث طيور اهميت بسيار ويژهاي دارد. با توجه كه اسيدهاي آمينه و پروتئي جيره از بخشهاي گران جيره هستند تنظيم دقيق آنها از ديدگاه اقتصادي نيز اهميت وافري دارد. فزون بر اي شناخت احتياجات و تنظيم متوازن جيره از نظر اسيدهاي آمينه سبب كاهش هدررفت ازت مي- شود كه خود از ديدگاه زيستي ميتواند بسيار حايز اهميت باشد )1(. اسيدهاي آمينهي ضروري همانند ليزي متيوني ترئوني تريپيتوفان در بدن طيور ساخته نميشود لذا تنظيم دقيق جيرهاي اي اسيدهاي آمينه ميتواند نقش اساسي در بهبود بازده رشد داشته باشد. تنظيم دقيق جيرهي طيور براي عدم كمبود ليزي بسيار حايز اهميت است زيرا ليزي دومي اسيد آمينهي محدودكننده بوده و اسيد آمينهي مرجع در مبحث پروتئي ايدهآل ميباشد) 1 (. اسيدهاي آمينه گوگرددار ليزي و ترئوني به ترتيب نخستي دومي و سومي اسيدآمينهي محدود كننده در جيرههاي بر پايهي سويا ذرت براي طيور به حساب ميآيند. اي احتمال وجود دارد كه برخي از اسيدهاي آمينهي ضروري با برخي ديگر از اسيدهاي آمينهي 555

و- ضروري در راستاي افزايش محصول خاصي بر همكنش دهند) 5 (. افزودن متيوني و ليزي به جيرههاي تجاري اغلب امکان كاهش سطح پروتيئ جيره را فراهم مينمايد كه از اي مسير ممک است سطح فراهمي ساير اسيدهاي آمينه نيز كاهش يابد. پيشنهاد شده است كه جيرههاي حاوي سطوح باالتر از حد NRC 1994 ليزي احتماال نياز به سطح باالتري از ترئوني داشته باشد. هم_چني تا كنون مطالعهاي كه به بررسي اجر ليزي و ترئوني بر فراسنجههاي خوني بلدرچي ژاپني باشد در دسترس نميباشد. بر اي اساس هدف اي پژوهش تعيي اجر برهمكنش اي دو اسيدآمينه بر فراسنجههاي خوني بلدرچي ژاپني بود. مواد و روشها اي پژوهش) اول شهريور ماه تا اوايل مهر ماه ) 1393 در سال پرورش بلدرچي واقع در شهركرد در استان چهارمحال و بختياري انجام گرفت. در اي تحقيق تعداد 273 قطعه بلدرچي ژاپني از س 7 روزگي در قالب طرح كامال تصادفي و به صورت فاكتوريل 3 3 با 9 تيمار و 3 تکرار براي هر تيمار و 13 قطعه بلدرچي در هر تکرار طراحي و اجرا گرديد. بلدرچي ها در طول دوره آزمايش به صورت آزاد به آب و غذا دسترسي داشتند. جيرههاي آزمايشي در س 7 تا 35 روزگي شامل جيرههاي داراي سه سطح ليزي 13 NRC )طبق توصيه NRC 13+ و 23 +( و سه سطح ترئوني )طبق توصيه 13+( بود. جيرههاي آزمايشي با استفاده از جداولNRC متعادل شد مقدار انرژي قابل سوخت و ساز 2933 كيلوكالري و پروتئي 21 درصد در نظر گرفته شد) 8 (. درس 28 و 35 روزگي بلدرچي طور تصادفي دو پرنده جهت اندازهگيري فراسنجههاي خوني انتخاب و خونگيري گرديد. ها از هر قفس )تکرار( به فراسنجههاي خوني مورد اندازهگيري شامل:گلوكز كلسترول تريگليسيريد كلسيم فسفر اسيداوريك و پروتئي بود كه با استفاده از كيت درمان كاو اندازهگيري شد. براي آنالير دادههاي آزمايشي از نرم افزار آماري SAS و از رويهي GLM استفاده شد. نتایج و بحث )ليزي ميزان اسيداوريك سرم خون در س 28 روزگي تحت تاجير جيرههاي آزمايشي قرار نگرفت ولي با افزايش س بيشتري ميزان اسيداوريك سرم خون مربو به تيماري بود كه بيشتري سطح اسيدهاي آمينه در آن به كار رفته بود 23+ ترئوني 13+( كه اي تفاوت نسبت به بقيهي تيمارها معنيدار) P>3/35 ( بود. در طيور اسيدهاي آمينه مازاد به اسيداوريك متابوليزه مي شوند سپس به كليه منتقل شده و در آنجا دفع ميشود. زمانيكه يك يا چند اسيدآمينه كمبود دارند و يا بيش از حد هستند سطح سرمي اسيداوريك افزايش خواهد يافت. با افزايش وزن و ذخيره پروتئي تغيير غلظت اسيداوريك سرم مثبت بود) 9 (. در تحقيقي در توافق با يافتههاي ما نشان داد كه كاهش بيش از اندازة پروتئي جيره سبب افزايش معنيدار غلظت اسيداوريك سرم خون گرديد) 3 (. بنابراي بهنظر ميرسد كه افزودن بيش از حد نياز ليزي به عنوان يك اسيد آمينه محدود كننده و تعيي كننده پروتئي ايدهآل سبب به هم خوردن تعادل اسيدهاي آمينه شده و ساخت پروتئي خون در س ليزي هاي پالسمايي را دچار كاهش داده باشد.نتايج نشان داد ميزان غلظت تريگليسيريد فسفر و كلسترول سرم 28 روزگي تحت تاجير جيرههاي مختلف آزمايشي قرار نگرفت. ولي با افزايش س توصيه شدهي NRC به همراه ترئوني در 35 روزگي با تيمار كمتر از سطح توصيه شدهي NRC ميزان غلظت كلسترول افزايش معني- 555

19 روزگي تفاوت دار) P>3/35 ( داشت. با افزايش سطح ترئوني در غلظت كلسترول بي تيمارهاي مختلف در س معنيداري )3/35<P( وجود دارد با توجه به مطالعات بيان شده مشخص است كه برخي اسيدهايآمينه مانند ليزي سبب كاهش چربي ميشود كه احتماال مسير اوليه آن كاهش چربي پالسمايي است) 9 (. همچني با افزايش ليزي در سطح 23+ هاي نر ميزان غلظت تريگليسيريد سرم خون بهطور 35 روزگي بلدرچي درصد بيشتر از توصية NRC 1994 در س 35 ميزان تريگليسيريد در س و اي در حالي است كه بهطور معنيداري باالتري معنيدار) P>3/35 ( افزايش يافت. طبق توصيهي 23 درصد بيشتر از توصية NRC 1994 به همراه ترئوني روزگي مربو به تيمار دريافت كنندهي ليزي 12 و 19 روزگي NRC ميباشد. در تحقيقي گزارش شد كه در غلظت تريگليسيريد بي تيمارهاي مختلف در س بر غلظت تريگليسيريد موجر نبود كه اي نتايج با : ليزي تفاوت معنيداري وجود ندارد و نسبتهاي مختلف ترئوني تام تحت تاجير هيچكدام از جيرههاي آزمايشي نتايج حاصل از اي تحقيقات مغايرت دارد) 9 (. نتايج نشان داد ميزان پروتئي 13 NRC ترئوني )ليزي 28 روزگي جوجه هاي نر مربو به تيمار در هر دو س قرار نگرفت. بيشتري ميزان كلسيم سرم خون در س 35 روزگي با افزايش ميزان ليزي و كاهش ميزان ترئوني درصد كمتر از توصيهNRC ) P>3/35 (مي ( باشد. در س شاهد افزايش ميزان كلسيم سرم خون) P>3/35 ( بوديم. موافق با يافتههاي اي پژوهش مطالعات پيشي نيز نشان داده هاي ماهيچه بهبودي پس از عمل جراحي يا آسيب- است كه اسيدهاي آمينه مثل ليزي در جذب كلسيم ساخت پروتئي هاي ورزشي توليد هورمونها آنزيمها و آنتي باديها نقش مهمي ايفا ميكند) 2 (. 551

جدول 1. تأجير سطوح مختلف ليزي و ترئوني جيره بر برخي از فراسنجه هاي خوني بلدرچي ژاپني نر در س 28 روزگي اسيد اوريك mg/dl تري گلسيريد mg/dl پروتئي g/dl فسفر mg/dl گلوكز كلسترول mg/dl كلسيم mg/dl mg/dl 1/116 169/693 213/223 9/773 2/283 181/513 3/523-13 ليزي 13+ وترئوني 1/763 181/693 239/383 8/953 2/976 196/233 1/713 +13 ليزي 13+ وترئوني 1/323 181/826 257/633 8/893 2/593 198/333 1/323 NRC ليزي 13+ وترئوني 1/596 131/833 293/113 9/773 2/526 233/183 3/883-13 ليزي 23+ وترئوني 3/963 169/523 211/136 13/313 2/583 199/533 3/786 +13 ليزي 23+ وترئوني 6/256 185/336 223/973 9/733 2/813 191/253 3/513 NRC ليزي 23+ وترئوني 6/516 181/953 193/983 8/333 2/313 237/133 1/533-13 ليزي NRCوترئوني 1/873 112/953 188/363 7/983 2/216 181/783 1/353 +13 ليزي NRCوترئوني 5/623 165/576 295/366 9/363 2/826 188/353 5/276 NRC ليزي NRCوترئوني * NS * NS NS NS NS سطح احتمال 3/715 27/175 29/669 1/317 3/397 11/31 1/351 انحراف معيار ميانگي )SEM( - اعداد با حروف نامتشابه در هر ستون بيانگر اختالف معني دار ميباشند )3/35>p(. 552

35 روزگي جدول 2. تأجير سطوح مختلف ليزي و ترئوني جيره بر برخي از فراسنجه هاي خوني بلدرچي ژاپني نر در س اسيد اوريك تري گلسيريد پروتئي فسفر گلوكز كلسترول كلسيم mg/dl 5/756 mg/dl 118/236 mg/dl 192/ 383 e mg/dl 11/183 g/dl 2/953 mg/dl 61/613 mg/dl c 3/393 ليزي 13+ وترئوني 13-1/586 111/176 261/863 c 9/133 2/763 13/513 c 2/593 +13 13 +وترئوني ليزي 1/286 c 131/573 cd 238/936 11/223 2/826 c 23/713 c 3/153 NRC ليزي 13+ وترئوني 1/283 c 71/ 333 235/716 c 9/173 2/156 c 33/216 1/336-13 ليزي 23+ وترئوني 5/193 c 77/ 223 252/383 9/ 733 2/923 c 39/963 5/876 ليزي 23+ وترئوني 13+ 5/683 c 81/966 cd 233/236 c 9/ 296 2/816 79/253 5/113 NRC ليزي 23+ وترئوني 1/233 122/583 cd 236/396 c 7/ 733 2/816 13/916 c 3/153-13 ليزي NRCوترئوني 3/933 115/376 c 221/163 c 9/653 2/313 c 35/176 c 3/373 +13 ليزي NRCوترئوني 1/296 128/126 221/323 c c 9/126 2/193 c 39/773 1/273 NRC ليزي NRCوترئوني * * ** * NS ** * سطح احتمال 3/533 13/718 7/873 3/725 3/359 5/829 3/551 انحراف معيار ميانگي )SEM( - اعداد با حروف نامتشابه در هر ستون بيانگر اختالف معني دار ميباشند )3/35>p(. 55

نتیجهگیری کلی ميزان غلظت اسيداوريك تريگليسيريدكلسترول و كلسيم با افزايش س و با افزايش سطح اسيد آمينه افزايش مي يابد اما اي افزايش خيلي چشم گير نمي باشد. 1-Aysn. T., F. Okn nd H.Hizli. 2008. Threonine requirement of roiler from 22-42- dys. Interntionl Journl of Poultry Science8 (9): 862-865. 2- Bker D. 1991. Idel mino cid profile for mximl protein ccretion nd miniml nitrogen excretion in swine nd poultry. Cornell Nutrition Conference for Feed Mnufcturers (USA). 3- Britton W, Hill C, Brer C. A mechnism of interction etween dietry protein levels nd coccidiosis in chicks. The Journl of nutrition. 1964;82:306-10. 4- Dersjnt-Li Y, Peisker M. A Review on Recent Findings on Amino Acids Requirements in Poult-Studies. Irnin Journl of Applied Animl Science. 2011;1:73-9. 5- Hickling D, Guenter W, Jckson M. The effects of dietry methionine nd lysine on roiler chicken performnce nd rest met yield. Cndin Journl of Animl Science. 1990; 70:673-8. 6-Peng, L., Y. Yu- Long, L., Def, K., Sung Woo, nd W., Guoyo. 2007. Amino cids nd immune function. Br. J. Nutr. 98: 237-252. 7-Tmir H, Rtner S. 1963. Enzymes of rginine metolism in chicks. Arch. Biochem. Biophys, 102: 249-258. منابع 555

چكیده اثر سطوح مختلف اسید آمینه لیزین و ترئونین بر سیستم ایمنی بلدرچین ژاپنی نر 2 1* علي افشاري مصطفي فغاني 1*. دانشجوي كارشناسي ارشد 2. دكتري گروه علوم دامي دانشگاه آزاد شهركرد *Emil: lifshri093@gmil.com تحقيق حاضر به منظور بررسي اجر سطوح مختلف اسيدآمينه ليزي و ترئوني بر سيستم ايمني بلدرچي ژاپني نر صورت گرفت. در اي تحقيق تعداد 273 قطعه بلدرچي ژاپني از س 7 روزگي در قالب طرح كامال تصادفي و به صورت فاكتوريل 3 3 با 9 تيمار و 3 تکرار براي هر تيمار و 13 قطعه بلدرچي در هر تکرار طراحي و اجرا گرديد. 9 جيرهي آزمايشي شامل: جيرههاي داراي سه سطح ليزي سطح ترئوني )طبق توصيه NRC 13 و 23 درصد بيشتر از توصيهيNRC ( و سه )طبق توصيه NRC 13 درصد كمتر از توصيهيNRC و 13 درصد بيشتر از توصيهيNRC ( بود. جيره- هاي آزمايشي با سطح انرژي يکسان تنظيم و تا س قرارگرفت. به منطور بررسي پاسخ ايمني در س 35 خونگيري انجام شد. به طور معنيداري با افزايش سطح ترئوني روزگي به همراه آب به صورت آزاد در اختيار بلدرچي _ها 28 و 35 روزگي از هر قفس )تکرار( به طور تصادفي دو پرنده انتخاب و و پس از آن افزايش سطح ليزي در تمامي سني ميزان گلبولهاي سفيد خون )0/05>p( افزايش يافت. با افزايش سطح ترئوني 13 درصد بيشتر از توصيه NRC گلبولهاي سفيد لنفوسيتها فاگوسيتوزكنندهها و متقابال ميزان جسم فاگوسيت شده افزايش يافت كه نشان دهنده افزايش ايمني )p<0/05( ميباشد. هماتولوژي بلدرچي ها بود. هدف از مطالعهي حاضر تعيي اجر تغذيهي سطوح مختلف ليزي و ترئوني بر فراسنجههاي واژگان كليدي: اسيدآمينه بلدرچي ژاپني پاسخ ايمني ترئوني مقدمه ليزي. در كنار انرژي اسيدهاي آمينه عوامل مهم جيره بر اساس هزينههاي خوراک و عملکرد طيور در صنعت هستند. بنابراي اهميت مالي آن براي افزايش دانش در استفاده از اسيدهاي آمينه براي احتياجات طيور گوشتي حائز اهميت است) 11 (. اسيدهاي آمينهي ضروري همانند ليزي متيوني ترئوني تريپيتوفان در بدن طيور ساخته نميشود لذا تنظيم دقيق جيره- اي اي اسيدهاي آمينه ميتواند نقش اساسي در بهبود بازده رشد داشته باشد. تنظيم دقيق جيرهي جوجههاي گوشتي براي عدم كمبود ليزي بسيار حايز اهميت است زيرا ليزي دومي اسيد آمينهي محدودكننده بوده و اسيد آمينهي مرجع در مبحث پروتئي ايدهآل ميباشد) 1 (. اي احتمال وجود دارد كه برخي از اسيدهاي آمينهي ضروري با برخي ديگر از اسيدهاي آمينهي ضروري در راستاي افزايش محصول خاصي بر همكنش دهند )6(. در تنظيم جيره براي طيور در شرايط تجاري سطح ترئوني بايد مورد توجه قرار بگيرد زيرا مازاد آن هزينهبر است و كمبود آن كارايي كل اسيدآمينه هاي گوگرددار و استفاده از ليزي را كاهش ميدهد. به عالوه ترئوني به عنوان سومي اسيدآمينه محدود كننده در جيره طيور )بر پايه ذرت و كنجاله سويا( بوده و مکملسازي آن در جيره به منظور كاهش پروتئي خام جيره امکان پذير خواهد 557

و- بود) 7 (. ترئوني همچني واكنشهاي ايمني را نيز در بر ميگيرد و در التهاب روده كه منجر به توليد موسي ميشود ايفاي نقش ميكند) 3 (. ترئوني در سنتز پروتئي موسي تحريك و تکثير لنفوسيتها افزايش توليد آنتيبادي و همچني در ايمني نقش داد) 9 (. ليزي سب رشد ميشود و محدوديت آن در جيره تنها رشد و س بلوغ را به تعويق مياندازد) 1 (. افزودن متيوني و ليزي به جيرههاي تجاري اغلب امکان كاهش سطح پروتيئ جيره را فراهم مينمايد كه از اي مسير ممک است سطح فراهمي ساير اسيدهاي آمينه نيز كاهش يابد. تا كنون مطالعهاي كه به بررسي اجر ليزي و ترئوني بر سيستم ايمني بلدرچي ژاپني باشد در دسترس نميباشد. بر اي اساس هدف اي پژوهش تعيي اجر برهمكنش اي دو اسيد آمينه بر سيستم ايمني بلدرچي ژاپني نر بود. مواد و روشها در اي تحقيق تعداد 273 قطعه بلدرچي ژاپني از س 7 روزگي در قالب طرح كامال تصادفي و به صورت فاكتوريل 3 3 با 9 تيمار و 3 تکرار براي هر تيمار و 13 قطعه بلدرچي در هر تکرار طراحي و اجرا گرديد. جيرههاي آزمايشي در س تا 35 روزگي شامل جيرههاي داراي سه سطح ليزي )طبق توصيه NRC 13+ و 23 +( و سه سطح ترئوني 7 )+13 13 NRC بلدرچي بود. جيرههاي آزمايشي با استفاده از جداولNRC متعادل شد) 8 (. و 28 س در )طبق توصيه روزگي 35 ها از هر قفس )تکرار( به طور تصادفي دو پرنده جهت بررسي فراسنجهاي هماتولوژي انتخاب و خونگيري گرديد. براي آنالير دادههاي آزمايشي از نرم افزار آماري SAS و از رويهي GLM استفاده شد. نتایج و بحث نشان داد تعداد نتايج در منوسيت بازوفيل هموگلوبي و تيمارهاي آزمايشي قرار نگرفت. افزايش ليزي و ترئوني در س با افزايش س گلبولهاي سفيد 28 در س روزگي تحت تاجير هيچكدام از 28 روزگي بر ميزان گلبولهاي قرمز تأجيري نداشت اما و روزگي 35 با افزايش ميزان ليزي قرمز) P>3/35 ( بوديم. طبق آزمايشي سطح 3/5 درصد ترئوني بهطور و ترئوني معنيدار شاهد افزايش ميزان گلبولهاي به همراه مخمر سبب افزايش معنيدار تعداد گلبولهاي سفيد و بهبود عملکرد سيستم ايمني گرديد كه اي نتايج با نتايج حاصل از تحقيقات ما موافق بود) 2 (. با افزايش سطح ترئوني و ليزي تعداد نوتروفيل در خون بلدرچي يافت. در س هاي نر در س 28 و 35 روزگي به طور معنيدار ) P>3/35 (افزايش 35 روزگي با افزايش ميزان ترئوني در و ليزي جيره در سطح 13 درصد بيشتر از توصيهي NRC افزايش ميزان مونوسيتها را شاهد) P>3/35 ( بوديم اما در ساير سني و تيمارها تفاوت معنيداري مشاهده نگرديد. با توجه به نتايج با افزايش س تيمار)ليزي 35 23+ و ترئوني روزگي تعداد منوسيت 13+ درصد( به طور معنيداري) p<3/35 ( افزايش يافت. بيشتري تعداد هماتوكريتها و تعداد جرم فاگوسيتوز شده مربو به تيمار )ليزي توصيهNRC ) و كمتري مربو به گروه )ليزي تيمارها معنيدار )3/35>p( بود افزايش سطح ترئوني ها گلبولقرمز نوتروفيلها و NRC و ترئوني گلبولهاي سفيد در 13 درصد بيشتر از 23 درصد بيشتر از توصيهNRC و ترئوني ) NRC بود كه تفاوت بي در سطح 13 درصد بيشتر از توصيهي NRC جيره سبب افزايش درصد لنفوسيتها ميشود. با افزايش درصد لنفوسيتها به دنبال افزايش مصرف اسيدآمينه ترئوني اي احتمال وجود دارد كه بهبود تيتر آنتيبادي عليه 555

گلبولقرمز گوسفندي )SRBC( در پاسخهاي ايمني اوليه و جانويه مربو به افزايش سهم اي دسته لوكوسيتي باشد كه در حقيقت مسئول توليد آنتيبادي )خصوصا لنفوسيت هاي نوع B( هستند )13(. با باال رفت س بلدرچي هاافزايش ميزان ترئوني در جيره باعث افزايش معنيدار تعداد جسم فاگوسيت شده ) p>3/35 (شده است. ممک است كه اسيدآمينه ليزي ميزان گليکوژن و طول ويليها در روده را تحت تأجير قرار بدهد. بنابراي كمبود ليزي ميتواند جذب مواد مغذي از روده- ها را كاهش بدهد از سوي ديگر تأمي ناكافي ليزي موجب كاهش پاسخ آنتيبادي و ايمني سلولي در جوجهها ميشود.)12( در كل اي مطالعات نشان ميدهد كه اسيدهايآمينه ميتواند بر ساخت برخي پروتئي هاي پالسمايي مانند ايمنوگلبولي ها اجر گذاشته و سبب بهبود وضعيت ايمني شود. همچني اجر تحريکي اسيدهايآمينه ليزي و ترئوني بر پروتئي سازي و افزايش رشد بدن نيز در مطالعات زيادي گزارش شده است. 555

28 روزگي جدول 1. تأجير سطوح مختلف ليزي و ترئوني بر هماتولوژي خون بلدرچي ژاپني نر در س گلبول سفيد گلبول قرمز هماتوكريت نوتروفيل منوسيت بازوفيل لنفوسيت فاگوستوزكننده تعداد جسم )درصد( )درصد( )درصد( )درصد( )درصد( )درصد( فاگوسيت شده )درصد( 6/33 c 9/33 59/33 3/66 3/333 d 17/666 c 39/333 3/766 19933/333 ليزي 13+ وترئوني 13-13 11 61 3/33 1/333 c 31/666 52/333 3/733 22383/333 +13 13 +وترئوني ليزي 7/66 c 12/66 61/33 3/66 3/666 cd 21/666 c 12/333 3/566 18333/333 NRC ليزي 13+ وترئوني 16/66 23 58 1 2 cd 27/666 c 12/333 1/133 23353-13 ليزي 23+ وترئوني 11/33 15 56/33 3/33 3/333 32 c 13/666 3/133 16683/333 ليزي 23+ وترئوني 13+ 9/33 13 61/66 3/33 2/333 38 c 11 1/133 21833 NRC ليزي 23+ وترئوني 11 18/33 56/33 3 3 cd 22/666 c 15/666 1/633 18866/666-13 ليزي NRCوترئوني 7/66 c 12/66 68/66 3/66 2/666 31/666 58/666 1/333 21133/333 +13 ليزي NRCوترئوني 11/33 c 13/33 56/66 1 3/333 cd 23/666 c 52 3/833 16933 NRC ليزي NRCوترئوني * * * NS NS * * * NS سطح احتمال 2/617 3/313 2/882 3/171 3/811 2/113 1/372 3/371 انحراف معيار ميانگي 1936/325 )SEM( - اعداد با حروف نامتشابه در هر ستون بيانگر اختالف معني دار ميباشند )3/35>p(. 555

جدول 2. نتايج حاصل از تأجير سطوح مختلف ليزي و ترئوني بر هماتولوژي خون بلدرچي ژاپني نر در س 35 روزگي گلبول سفيد گلبول قرمز هماتوكريت نوتروفيل منوسيت بازوفيل لنفوسيت فاگوستوزكننده تعداد جسم )درصد( )درصد( )درصد( )درصد( )درصد( )درصد( فاگوسيت شده )درصد( 8/666 13/666 c 63 c 3/333 cd 3 d 21/666 c 18 3/6 cd 17853 ليزي 13+ وترئوني 13-12/333 17/666 71 1/333 5/333 32 58/333 3/9 22216/666 +13 13 +وترئوني ليزي 8/333 12 c cd 63 c 3/333 cd 3/666 cd 25 c 18 1/2 cd 17633/333 NRC ليزي 13+ وترئوني 12 c 12/666 cd 58/333 c 3/132 cd 3/333 cd 25 c 19 3/533 cd 18133-13 ليزي 23+ وترئوني 12/666 7/333 16/333 11/666 c 68/666 d 51/666 1/666 c 3/666 5 cd 3/333 35/333 d 23 c 18/333 c 18 5/266 1/1 25633/333 c 23616/666 +13 NRC 23+ وترئوني +23 ليزي ليزي وترئوني 9/333 11/666 c cd 59 c 1 d 2/333 31 c 18/666 1/33 d 17216/666-13 ليزي NRCوترئوني 11 17 65 c 3/666 c 1/333 c 33/333 59/666 1/3 cd 21653 +13 ليزي NRCوترئوني 13 c 11 c 58 c 1 c 1/333 cd 23/666 59/333 3/133 cd 17933 NRC ليزي NRCوترئوني * * * * * * * * * سطح احتمال 2/116 1/815 2/775 3/133 3/617 2/382 3/183 3/322 1379/399 انحراف معيار ميانگي )SEM( - اعداد با حروف نامتشابه در هر ستون بيانگر اختالف معني دار ميباشند )3/35>p(. 555

نتیجهگیری کلی اسيدهاي آمينه ميتواند بر ساخت برخي پروتئي ايمني شود. منابع هاي پالسمايي مانند ايمنوگلبولي ها اجر گذاشته و سبب بهبود وضعيت 1 -پوررضا ج و صادقي ق. 1369. مديريت پرورش طيور. تهران: انتشارات اركان دانش صص 1-2 صص 195-196 و صص 235-236. 2- فنوني هوم وحيد رضايي پور مهرداد ايراني و امير روفچايي 1389 تأجير سطوح مختلف اسيد آمينه ال- ترئوني همراه با مخمر ساكاروماسيس سرويسيه بر فراسنجه هاي خوني جوجه هاي گوشتي. 3-Aysn. T, F. Okn nd H.Hizli. 2008. Threonine requirement of roiler from 22-42-dys. Interntionl Journl of Poultry Science8 (9): 862-865. 1- Bker D. 1991. Idel mino cid profile for mximl protein ccretion nd miniml nitrogen excretion in swine nd poultry. Mnufcturers (USA). Cornell Nutrition Conference for Feed 5-Hickling D, Guenter W, Jckson M. The effects of dietry methionine nd lysine on roiler chicken performnce nd rest met yield. Cndin Journl of Animl Science. 1990; 70:673-8. 6-Lemme A. 2001. Responses of roiler to dietry threonine: A survey of the interntionl literture.amino NewsTM. 2: 1-6. 7 - NRC 1994. Nutrient requirements of poultry.9th revised ed. Ntionl Acdemy press. wshington, DC. 8-Peng, L., Y. Yu- Long, L., Def, K., Sung Woo, nd W., Guoyo. 2007. Amino cids nd immune function. Br. J. Nutr. 98: 237-252. 9-Tmir H, Rtner S. 1963. Enzymes of rginine metolism in chicks. Arch. Biochem. Biophys, 102: 249-258. 11-Wijtten PJA, Lemme A, Lnghout DJ. 2004. Effects of different dietry idel protein levels on mle nd femle roiler performnce during different phses of life: single phse effects, crryover effects, nd interctions etween phses. Poultry Science, 83: 2005-2015. 555

چكیده هورمون فاكتور رشد شبه انسولي آنالیز تنوع ژنتیكی و تعادل هاردی وینبرگ در یک جمعیت گوسفند نژاد شال برای ژن IGFBP 3 * ابراهيم قريني علي قاضي خاني شاد محمد هادي رسولي گروه علوم دامي دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه ساوه ايران Emil: Erhimghrini@gmil.com يا IGF در مايعات بيولوژيکي به يکي از 6 پروتئي باند شونده (IGFBP) وصل مي شوند كه عمده تري آنها پروتئي تيپ 3 مي باشد. اي پروتئي ها داراي نقش هاي متفاوتي در تنظيم فعاليت بيولوژيکي IGF ميياشند. پروتئي باند شونده تيپ 3 به عنوان حامل IGF عمل كرده و نيمه عمر آن را طوالني تر مي كند و در سطح سلولي IGFBP هامي توانند سبب فعال يا غير فعال شدن فعاليت بيولوژيکي هورمون اي شوند. IGF ژن بر روي كروموزوم 1 گوسفند قرار دارد. تحقيق حاضر با هدف آناليز ژنتيکي و بررسي وضعيت تعادل هاردي وينبرگ در اينترون 1 اي ژن در گوسفندان نژاد شال به روش PCR-RFLP بود. بدي منظور DNA ژنومي از 133 راس گوسفند نژاد شال و با كمك كيت اختصاصي DNAfst استخراج شد. ناحيه ؤني مورد نظر با طول 219 جفت كيلو باز با استفاده از پرايمرهاي اختصاصي و با كمك واكنش زنجيره اي پليمراز )PCR( تکثير شد. قطعات مورد تکثير نيز با كمك آنزيم HeIII مورد هضم آنزيمي قرار گرفت. نتايج اي تحقيق نشان داد كه سه ژنوتيپ براي اي جايگاه ژني وجود دارد كه فراواني ژنوتيپي اي سه ژنوتيپ به ترتيب نشان داد كه در اي جمعيت براي جايگاه ژني مذكور تعادل برقرار است. 36 59 و 5 درصد براي ژنوتيپهاي CT CC و TT بدست آمد. همچني نتايج واژگان کلیدی: آناليز ژنتيکي تعادل هاردي وينبرگ پلي مورفيسم ژن IGFBP3 گوسفند شال مقدمه زيست فناوري همگام با ورود در ساير بخشهاي تحقيقاتي كشور در بخش كشاورزي و خصوصا دامپروري تاجيرات بسزايي از خود نشان داده است. از اوايل دهه 83 ميالدي نشانگرهاي جديد DNA پيشنهاد و معرفي شدند و در طي يك دهه تکاملي شگرف و تحسي بر انگيز داشتند. انواع مختلفي از اي نشانگرها با تفاوتهاي بسيار از لحاظ تکنيکي و روش توليد نحوه كاربرد امتيازبندي تجزيه وتحليل و تفسير نتايج به سرعت ابداع و معرفي گرديدهاند )مرداني 1382(. وظيفه پروتئينهاي باند شونده (IGFBP) كه عمده تري آنها پروتئي تيپ 3 مي باشد در تنظيم فعاليت بيولوژيکي هورمون رشد شبه انسولي IGF( ) است. پروتئي باند شونده تيپ 3 به عنوان حامل IGF نيمه عمر آن را طوالني تر ميکند و در سطح سلولي IGFBP ها ميتوانند سبب فعال يا غير فعال شدن فعاليت بيولوژيکي هورمون IGF شوند. كيومار و همکاران) 2336( اولي بار با استفاده از تکنيكRFLP تك موتاسيون تك نوكلوتئدي در ژن IGFBP-3 را در 5 نژاد گوسفند مختلف گزارش كردند. Ali و همکاران )2337( به مطالعه تنوع ژنتيکي قطعه اي 651 بازي از ژن IGFBP3 551

در 1 نژاد گوسفند مصر Awsi( Ossimi Rhmni و )Brki پرداختند. آنها فراواني هاي ژني وژنوتيپي متفاوتي را در اي 1 نژاد براي جايگاه ژني مورد نظر گزارش كردند. Ln و همکاران )2337( با مطالعه ارتبا بي يك جايگاه تك نوكلئوتيدي )SNP( در ژن IGFBP3 و صفت تعداد فرزندان در هر زايمان در بزهاي نژاد غالب چيني دريافتند كه ارتبا معني داري بي اي SNP و تعداد بزغاله هاي متولد شده وجود دارد. Ln و همکاران )2337( با مطالعه ارتبا بي يك جايگاه تك نوكلئوتيدي )SNP( در ژن IGFBP3 و صفت تعداد فرزندان در هر زايمان در بزهاي نژاد غالب چيني دريافتند كه ارتبا معني داري بي اي SNP و تعداد بزغاله هاي متولد شده مجود دارد. اي تحقيق با هدف بررسي وجود تنوع ژنتيکي و بررسي وضعيت تعادل هاردي وينبرگ در اينترون 1 اي ژن در گوسفندان نژاد شال به روش PCR-RFLP است. مواد و روشها به منظور استخراج DNA ژنومي عمل خونگيري از 133 راس ميش خالص نژاد شال موجود در مجتمع دامداري و كشاورزي موقوفه بيمارستان آيت اهلل گلپايگاني )ره( قم به عمل آمد. بدي منظور مقدار 5 ميلي ليتر نمونه خون از رگ وداج گردن با استفاده از لوله هاي ونجکت حاوي ماده ضد انعقاد EDTA گرفته و به آزمايشگاه منتقل شد. استخراج DNA از نمونه ها با كمك كيت اختصاصي DNAfst )جوانمرد و همکاران( انجام شد. از دو روش اسپکتوفتومتري و الکتروفوز بر روي ژل آگارز ويژگيهاي كمي و كيفي DNA تعيي گرديد. آغازگرهاي اي مقاله بر اساس تحقيق Mciull و همکاران )1997( به شرح زير طراحي گرديد: Forwrd 5`- CCA AGC GTG AGA CAG AAT AC-3` Reverse 5`-AGG AGG GAT AGG AGC AAG AT-3` با استفاده از اي آغازگرهاي اختصاصي قطعه اي به طول 219 جفت باز از ژن IGFBP3 تکثير گرديد. دستگاه ترموسايکلر براي انجام واكنش زنجيره اي پليمراز )PCR( با برنامه حرارتي زير استفاده شد: واسرشت سازي اوليه DNA به مدت 1 دقيقه و 91 درجه سانتيگراد انجام 33 سيکل با واسرشت سازي DNA طي 33 جانيه و 91 درجه سانتيگراد اتصال آغازگر به DNA طي 63 جانيه و 58 درجه سانتيگراد و بسط آغازگر طي 2 دقيقه و 72 درجه سانتيگراد و بسط انتهايي 2 دقيقه و 72 درجه سانتيگراد. جهت مشاهده محصوالت واكنش زنجيره اي پليمراز از ژل آگارز 2 و ولتاژ 83 ولت به مدت 1 ساعت استفاده شد. رنگ آميزي ژلها نيز با اتيديوم برومايد انجام شد. محصوالت واكنش زنجيره اي پليمراژ به كمك آنزيم محدود كننده )برشي( HeIII و در دماي 37 درجه مورد هضم آنزيمي قرار گرفت. براي آنزيم HeIII در داخل اي قطعه 219 جفت بازي يك جايگاه برشي وجود دارد كه قطعات 216 و 33 بازي توليد ميکند. رنگ آميزي ژل با اتيديوم برومايد mg/ml( 13( انجام شد و جهت مشاهده باندها از ژل آگارز %2 استفاده شد. برآورد فراواني آللي و ژنوتيپي در اي جامعه و همچني برآورد فراوانيهاي مشاهده شده براي ژنوتيپ ها و مقايسه آنها با فراوانيهاي مورد انتظار بدست آمده با استفاده از فراوانيهاي آللي بدست آمده و بررسي تعادل هاردي- وينبرگ با استفاده از آزمون مربع كاي اسکور )X2( انجام شد. در اي مطالعه احتمال برقراري تعادل هاردي- وينبرگ با استفاده از هر دو معيار مربعكاي و نسبت درستنمايي با استفاده از نرم افزار POPGENE 32 مورد آزمون قرار گرفت Yeh( و همکاران 1999(. 552

نتایج و بحث درخشندگي و وضوح باندهاي به دست آمده نشان دهنده غلظت باالي DNAي استخراج شده و نيز عدم وجود آلودگي پروتئيني RNA و باندهاي غير اختصاصي بود. سنجش مقدار DNA و ميزان آلودگي نمونهها با دستگاه نانوداراپ ارزيابي شد كه ميانگي نسبت جذب در طول موج 263 نانومتر به 283 نانومتر حدود 2 بود. حاصل هضم آنزيم HeIII بر روي قطعه مذكور قطعات 213 و 36 جفت بازي بود. در ژنوتيپ CC هيچگونه هضمي صورت نگر فت و بنابراي قطعه تکثير شده 219 جفت بازي مشاهده شد در نمونه هاي با ژنوتيپ TT آنزيم محدود كننده برش ايجاد نمود و بنابراي قطعات 213 و 36 جفت بازي در اي ميشها مشاهده شد و در ميشهاي با ژنوتيپ CT نيز هر سه قطعه 213 219 و 36 جفت بازي مشاهده گرديد. قطعه تکثير شده در محلي بي 233 و 333 جفت باز ماركر نشانگر بود )219 جفت باز(. بنابراي ميتوان اي نتيجه را گرفت كه اي قطعات با محصوالت PCR محققاني چون SHEN Min و همکاران )2313( مطابقت داشت. تعداد ژنوتيپهاي مشاهده شده از نمونه هاي هضم شده توسط آنزيم در جدول 1 آمده است. از بي است. 133 نمونه DNA Df X T 2 استخراج شده در 93 نمونه PCR قطعه مورد نظر و هضم آنزيمي انجام شده است كه نتايج آن در جدول مذكور آمده Proility X T 2 جدول 1- نتايج آزمون كاي اسکور )XT2( براي تعادل هاردي- وينبرگ Genotypes CC CT TT Os.(O) 36 60 3 Exp.(E) 36/63 61/78 4/83 (O-E) 2 /E 0/000 0/006 0/010 X T 2 7/780 1 8/83 Ns نتايج حاصل از آزمون كاي اسکور در جدول 1 كه شامل مقدار كاي اسکور محاسبه شده بر اساس تفاوت مقادير مشاهده شده و مقادير مورد انتظار براي سه ژنوتيپ مربو به اي جايگاه ژني برابر با 3/337 بوده كه در مقايسه با كاي اسکور جدول )3/38( بسيار كوچکتر است )0.05<p( و بنابراي در اي جايگاه ژني )اينترون 1 ژن )IGFBP3 در اي جمعيت ميتوان گفت كه تعادل هاردي وينبرگ برقرار است. به عبارت ديگر فراوانيهاي مشاهده شده براي اي ژنوتيپها و فراوانيهاي مورد انتظار آنها در حالت تعادل هاردي وينبرگ در جمعيت حاضر اختالف معني داري از نظر آماري وجود ندارد و تعادل برقرار است. نتايج بدست آمده در اي مطالعه نشان ميدهد كه در جمعيت شال مورد بررسي فراوانيهاي آللي و فراوانيهاي ژنوتيپي از يك نسل به نسل ديگري جابت مانده و تحت تاجير عوامل برهم زننده فراوانيهاي ژني از جمله جهش ژنتيکي انتخاب مهاجرت و نيز عوامل غيرسيستماتيك از جمله رانش ژنتيکي قرار نگرفته است. دليل احتمالي اي امر ميتواند 55

ناشي از عدم حضور اي عوامل بر هم زننده فراواني آللي در جمعيت باشد و يا اينکه در صورتي كه هر يك از اي عوامل وجود داشته باشند با ديگر عوامل به يك نقطه تعادل رسيده اند كه مانع از تغيير فراوانيهاي ژني شده است. البته يکي از مهمتري اي عوامل گزينش در اي گله است. بر اساس اطالعات موجود در اي گله هيچگونه انتخاب و كار اصالح نژادي كه بتواند در اي ژن تغييري ايجاد نمايد صورت نگرفته است چون در غير اينصورت فراواني ژن مذكور از حالت تعادل خارج ميشد. نتیجهگیری کلی - در اي جايگاه ژني نتوع ژنتيکي و چندشکلي )وجود دو آلل و سه ژنوتيپ( مشاهده ميشود. - در جمعيت مورد بررسي تعادل هاردي وينبرگ برقرار است كه نشان دهنده عدم تغيير فراوانيهاي آللي و فراوانيهاي ژنوتيپي بي نسلها است. منابع فقيه ايماني. س. ع محمد رضا محمد آبادي علي اسماعيلي زاده كشكوئيه رسول خدابخش زاده. 1636. مطالعه چند شكلي ژن IGFBP3 در نژاد گوسفند كرماني به روش.PCR-SSCP اولين كنگره بين المللي و سيزدهمين كنگره ژنتيک ايران. ايران. تهران. - Amr A. EL-Hnfy nd Hlim H. Slem. 2009. PCR-RFLP of IGFBP-3 Gene in Some Egyptin Sheep Breeds. Americn-Eursin J. Agric. & Environ. Sci., 5 (1): 82-85. - Ali. B.A, A. A. EL-Hnfy nd H. H. Slem. 2009. GENETIC BIODIVERSITY STUDIES ON IGFBP-3 GENE IN EGYPTIAN SHEEP BREEDS. Biotechnology in Animl Husndry 25 (1-2), p 101-109. - Choudhry. V, Pushpendr Kumr, V. K. Sxen1, T. K. Bhttchry, Bhrt Bhushn, Arjv Shrm nd K. A. Ahmed. 2006. Effect of Leptin nd IGFBP-3 Gene Polymorphisms on Serum IgG Level of Cttle Clves. Asin-Aust. J. Anim. Sci. Vol. 19, No. 8 : 1095 1099 - Mohmmddi, M.R. (2012). Polymorphism ssocition of IGFBP3 gene with cshmir production in Rini Cshmir Got. Modern Genetics Journl 7: 115-120. 555

چند شكلی ژن IGFBP 3 در گوسفند نژاد شال با استفاده از تكنیک PCR-RFLP * ابراهيم قريني علي قاضي خاني شاد گروه علوم دامي دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه ساوه ايران Emil: Erhimghrini@gmil.com چكیده ژن IGFBP3 بر روي كروموزوم 1 گوسفند قرار دارد. هدف از مطالعه حاضر بررسي چندشکلي در اينترون 1 اي ژن در ميشهاي نژاد شال به روش PCR-RFLP بود. استخراج DNA از 133 راس ميش نژاد شال و با كمك كيت اختصاصي DNAfst انجام و استخراج تکثير ناحيه 219 جفت كيلو باز ژني مورد نظر با استفاده از پرايمرهاي اختصاصي صورت گرفت. هضم آنزيمي قطعات مورد تکثير نيز با كمك آنزيم HeIII صورت گرفت. نتايج تحقيق نشان داد كه براي اي جايگاه ژني سه ژنوتيپ وجود دارد. فراواني ژنوتيپي CT CC و TT به ترتيب 36 59 و 5 درصد مشاهده شد و فراواني آللي C و T نيز به ترتيب 3/77 و 3/23 بدست آمد. کلمات کلیدی: پلي مورفيسم ژن IGFBP3 گوسفند نژاد شال مقدمه بيوتکنولوژي يا زيست فناوري يکي از اميدهاي قرن آينده براي رفع بسياري از نيازهاي بشر و راه حلي براي مشکالت زيست محيطي به شمار مي رود و يکي از كليدهاي فناوري جهان مي باشد كه سهم عمده اي از بودجه كشورها را به خود اختصاص داده است. برخالف انسولي هورمون هاي فاكتور رشد شبه انسولي يا IGF در مايعات بيولوژيکي به يکي از 6 پروتئي باند شونده (IGFBP) وصل مي شود كه عمده تري آنها پروتئي تيپ 3 مي باشد. اي پروتئي ها نقشهاي متفاوتي در تنظيم فعاليت بيولوژيکي IGF دارند. پروتئي باند شونده تيپ 3 به عنوان حامل IGF عمل كرده و نيمه عمر آن را طوالني تر ميکند و در سطح سلولي IGFBP ها ميتوانند سبب فعال يا غير فعال شدن فعاليت بيولوژيکي هورمون IGF شوند. و همکاران )2311( با تحقيق بر روي گاوهاي مصر پلي مورفيسم قابل توجهي را در ژن IGFBP3 Othmn گزارش نمودند. آنها سه ژنوتيپ CC AA و AC را به ترتيب با فراواني ژنوتيپي 22 22 و 56 درصد گزارش نمودند. 557

قاضي خاني شاد و همکاران )1392( با مطالعه قطعه 651 بازي از ژن IGFBP3 در گوسفندان نژاد زل با استفاده از تکنيك PCR-SSCP پنج الگوي ژنوتيپي را براي اي چايگاه ژني گزارش نمودند.آنها فراواني الگوهاي ژنوتيپي را به ترتيب 13/33 6/67 3/33 66/67 و 13 درصد گزارش نمودند. اي تحقيق باهدف بررسي وجود چند شکلي در ژن IGFBP3 در گوسفندان نژاد شال صورت گرفته است. مواد و روشها نمونه گيري خون از 133 راس ميش خالص نژاد شال موجود در مجتمع دامداري و كشاورزي موقوفه بيمارستان آيت اهلل گلپايگاني )ره( قم به عمل آمد. مقدار 5 ميلي ليتر نمونه خون از رگ وداج گردن با استفاده از لوله هاي ونجکت حاوي ماده ضد انعقاد EDTA گرفته و در فالسك حاوي يخ خشك سرد به آزمايشگاه منتقل شد. استخراج DNA آنها با كمك كيت اختصاصي DNAfst )جوانمرد وهمکاران( انجام شد. به منظور تعيي ويژگيهاي كمي و كيفي DNA از دو روش اسپکتوفتومتري و الکتروفوز بر روي ژل آگارز استفاده شد. نوع سيکل واسرشته سازي اوليه واسرشته سازي اتصال آغازگر بسط آغازگر تکرار مرحله 2 الي )35 1 مرتبه( بسط نهايي آغازگر نگهداري محصول جدول 1 - برنامه نهايي چرخه حرارتي در واكنش زنجيره اي پليمراز دما 95 C زمان 5 دقيقه 33 جانيه 13 جانيه 53 جانيه - 5 دقيقه - 95 C 62 C 72 C 72 C 1 C - طراحي آغازگرهاي مورد استفاده در اي تحقيق بر اساس مقاله Mciull و همکاران )1997( انحام گرفت) 3 (. با استفاده از اي آغازگرهاي اختصاصي قطعه اي به طول طول 219 جفت باز از ژن IGFBP3 تکثير گرديد. محصوالت واكنش زنجيره اي پليمراژ به كمك آنزيم محدود كننده )برشي( HeIII و در دماي 37 درجه مورد هضم آنزيمي قرار گرفت. براي آنزيم HeIII در داخل اي قطعه 219 جفت بازي يك جايگاه برشي وجود دارد كه قطعات 216 و 33 بازي توليد ميکند. رنگ آميزي ژل با اتيديوم برومايد mg/ml( 13( انجام شد و جهت مشاهده باندها از ژل آگارز %2 استفاده شد. نتایج و بحث 555

و 3 براي استخراج و جداسازي DNA از كيت اختصاصي DNAfst )جوانمرد و همکاران( استفاده شد. براي ارزيابي DNA استخراج شده نيز نخست نمونهها بر روي ژل 1 الکتروفورز شدند و از وجود DNA اطمينان حاصل شد. درخشندگي و وضوح باندهاي به دست آمده نشان دهنده غلظت باالي DNAي استخراج شده و نيز عدم وجود آلودگي پروتئيني RNA و باندهاي غير اختصاصي است. سپس جهت سنجش مقدار DNA و ميزان آلودگي نمونهها با دستگاه نانوداراپ ارزيابي شد. ميانگي نسبت جذب در طول موج 263 نانومتر به 283 نانومتر حدود 2 بود. قطعات تکثير شده حاصل از PCR قطعه 219 جفت بازي در گوسفندان تحت تيمار آنزيم برش دهنده HeIII قرار گرفت حاصل هضم اي آنزيم بر روي قطعه مذكور قطعات 213 و 36 جفت بازي بود. در ژنوتيپ CC هيچگونه هضمي صورت نگر فت و بنابراي قطعه تکثير شده 219 جفت بازي مشاهده شد در ميشهاي با ژنوتيپ TT آنزيم محدود كننده برش ايجاد نمود و بنابراي قطعات 213 و 36 جفت بازي در اي ميشها مشاهده شد و در ميشهاي با ژنوتيپ CT نيز هر سه قطعه 213 219 و 36 جفت بازي مشاهده گرديد. نتايج PCR براي تکثير قطعه مورد نظر )اينترون 1( از جايگاه ژني IGFBP3 بر روي ژل در نشان داد قطعه تکثير شده در محلي بي 233 و 300 جفت باز ماركر نشانگر بود )219 جفت باز(. بنابراي ميتوان اي نتيجه را گرفت كه اي قطعات با محصوالت PCR محققاني چون SHEN Min و همکاران )2313( مطابقت داشت. جدول 2: فراواني ژني و ژنوتيپي در جمعيت مورد نظر فراواني آللها فراواني ژنوتيپها T C TT CT CC 5 32 53 تعداد 3/23 3/77 3/35 3/36 3/59 فراواني)درصد( از بي 93 نمونه اي كه جايگاه مورد نظر تکثير و هضم شد تعداد 32 53 و 5 نمونه مربو به ژنوتيپهاي CT CC و TT با فراوانيهاي ژنوتيپي 36/ 3/59 3/35 بودند و بنابراي فراواني آلل هاي Cو T به ترتيب 3/77 و 3/23 بدست آمد. در اي جايگاه مورد مطالعه در جمعيت گوسفندان شال داراي چند شکلي )پلي مورفيسم( ميباشد و در جايگاه مورد مطالعه 3 ژنوتيپ مشاهده شد كه نتايج بسياري از محققان از جمله )1998( Gllher, )2312( Hiying مشابه نتايج اي تحقيق ميباشد كه 3 ژنوتيپ در اي جايگاه مشاهده نمودند اما با نتايج ايماني و همکاران )1393( و قاضي خاني و همکاران )1392( كه با كمك 5 PCR-SSCP ژنوتيپ در اي جايگاه تشخيص دادند Choudhry, و 555

همکاران )2336( كه با كمك PCR-RFLP فقط 2 ژنوتيپ در اي جايگاه گزارش دادند و نيز Amr و همکاران )2339( و Ali و همکاران )2339( كه عدم وجود پلي مورفيسم در نواحي متفاوت اي ژن در نژادهاي مختلف گوسفند و بز را گزارش نموده اند مغايرت دارد. نتیجهگیری کلی نتايج اي تحقيق نشان داد كه در اي جايگاه ژني )IGFBP3( بيش از يك آلل )دو آلل( و براي اي جايگاه نيز سه ژنوتيپ مشاهده ميشود كه دليل بر وجود چندشکلي در اي جايگاه ژني است. منابع فقيه ايماني. س. ع محمد رضا محمد آبادي علي اسماعيلي زاده كشکوئيه رسول خدابخش زاده. 1393. مطالعه چند شکلي ژن IGFBP3 در نژاد گوسفند كرماني به روش.PCR-SSCP اولي كنگره بي المللي و سيزدهمي كنگره ژنتيك ايران. ايران. تهران قاضي خاني شاد. ع حسي مرادي شهر بابك مصطفي صادقي و رضا فرجي. مطالعه چندشکلي ژن IGFBP3 و ارتبا آن با صفات الشه و تركيب اسيدهاي چرب و برخي فراسنجه هاي خون در گوسفند نژاد زل با روش.PCR- SSCP مجله بيوتکنولوژي كشاورزي. جلد 12 سال 5 شماره 97-113. 1: -1-2 3- Amr A. EL-Hnfy nd Hlim H. Slem. 2009. PCR-RFLP of IGFBP-3 Gene in Some Egyptin Sheep Breeds. Americn-Eursin J. Agric. & Environ. Sci., 5 (1): 82-85. 4- Choudhry. V, Pushpendr Kumr, V. K. Sxen1, T. K. Bhttchry, Bhrt Bhushn, Arjv Shrm nd K. A. Ahmed. 2006. Effect of Leptin nd IGFBP-3 Gene Polymorphisms on Serum IgG Level of Cttle Clves. Asin-Aust. J. Anim. Sci. Vol. 19, No. 8 : 1095 1099 5- Mciull, J.H., H.M. Zhng nd S.K. Denise, 1997. A. novel polymorphism in the ovine insulin-like growth fctor inding protein-3 (IGFBP-3) gene. Anim. Genet., 28: 375. 555

چكیده مقایسه سطح ایمنوگلوبولین جی )IgG( موجود در آغوز گاوهای هلشتاین ایران در شكم های اي تحقيق با هدف انجام مقايسه سطح ايمنوگلوبولي مختلف زایش * محمد غالم آزاد علي قاضي خاني شاد و جعفر يدي * گروه علوم دامي دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه ساوه ايران * Emil: gholmzd.mohmmd@yhoo.com جي )IgG( موجود در آغوز گاوهاي هلشتاي ايران در شکمهاي مختلف زايش انجام شد. بدي منظور تعداد 63 راس گاو شيري هلشتاي از سه دوره شيردهي اول با نسبت تقريبا يکسان به صورت تصادفي انتخاب و با استفاده از كيت اختصاصي االيزا براي سنجش ميزان ايمونوگلوبولي G در آنها اندازه گيري شد. ميانگي تيتر ايمنوگلوبوبي در كل آزمايش 9/93 62/57± نانوگرم در هر ميلي ليتر آغوز بود. ميانگي اي متغير در دوره شيردهي اول دوم و سوم به ترتيب ± 7/23 59/82 ± 9/51 61/33 و ± 11/61 68/11 نانوگرم در هر ميلي ليتر بود. نتايج آناليز واريانس نشان دهنده تاجير معني دار دوره شيردهي بر روي سطح ايمنوگلوبولي بود )3/35<P(. مقايسه ميانگي اي صفت در سه دوره نشان داد كه گاوهايي كه دو دوره سوم شيردهي ميباشند به طور معني داري ايمنوگلوبولي باالتري نسبت به دو شکم ديگر دارن اما بي دوره هاي اول و دوم شيردهي هيچ اختالف معني داري وجود نداشت. كلمات كليدي: ايمنوگلوبي G كلستروم شکم زايش گاو شيري هلشتاي مقدمه ايمونوگلوبولي ها را دسته اي از مولکول هاي بدن ميدانند كه در سيستم ايمني فعاليت مي نمايند و مانند ساير پروتئي هاي سرم داراي بار الکتريکي هستند و در صورت قرارگيري در ميدان الکتريکي برحسب بار جدا شده و در منحني الکتروفورز عمدتا در منطقه گاما قرار مي گيرند. وقتي ايمونوگلوبولي براي يك آنتي ژن خاص ترشح شده باشد به آن آنتي بادي مي گويند. جنس ايمونوگلوبولي ها عمدتا پروتئي است )%96-82 %( و مقدار كمي هم قند يا كربوهيدرات دارند پس جنس آن ها گليکو پروتئي است. بنابراي جنس آنتي باديها گليکوپروتئيني متعلق به خانواده پروتئيني ايمونوگلبولي (Ig) است كه وزن مولکولي آن بي 163333 تا 973333 است. مولکول هاي آزاد آنتي بادي را پالسماسل ها ( كه از تکثير و تمايز دودمان هاي لنفوسيت B به وجود مي آيند( ترشح مي كنند. آنتي بادي هاي ترشح شده يا در پالسما گردش مي كنند و در موقع لزوم رگهاي خوني را ترک نموده و به بافت ها مي رسند و يا اينکه در ترشحات برخي اپي تليوم ها وجود دارند. ساير آنتي بادي ها مولکول هايي آزاد نيستند بلکه پروتئي هاي غشايي سطح لنفوسيت ها هستند. 555

پاسخ ايمني شامل دو سيستم مکمل همورال و سيستم ايمني است. در سيستم همورال كه عليه عفونتهاي باكتريايي و ويروس هاي خارج سلولي عمل مي كند پروتئي هايي به نام ايمونوگلبولي يا آنتي بادي عمل مي كنند. اي پروتئي ها به باكتري ها ويروسها و مولکول هاي بزرگ خارجي اتصال يافته و آنها را براي تخريب نشان دار مي كنند. ايمونوگلبولي ها %23 پروتئي هاي خون را تشکيل مي دهند و توسط لنفوسيت هاي B توليد مي شوند. IgG فراوانتري نوع ايمونوگلبولي و %75 ايمونوگلبولي سرم را تشکيل مي دهد كه در خالل پاسخ هاي ايمني به ميزان زيادي توليد مي شود. IgG تنها ايمونوگلبوليني است كه از سد جفتي عبور كرده و به سيستم گردش خون جني منتقل مي شود و براي مدت زمان مشخصي نوزاد را در مقابل عفونت ها محافظت مي كند. در پرورش گاو شيري توليد گوساله هاي سالم و بدنبال آن گاوهاي شيري مهمتري مساله است چرا كه هر سوال 25 درصد از گاوهاي شيري هر مزرعه به داليل مختلفي از جمله ناكافي بودن توليد شير بيماري لنگش حذف و تليسه هواي جوان جايگزي آنها مي شوند. به منظور دستيابي به حداكثر سود مديريت پرورش گوساله هاي شيرخوار سالم بسويار مهوم مي باشد. با توجه به اينکه سيستم ايمني گوساله بعد از تولد هنوز نابالغ است و هنوز قادر بوه توليود ايمنوگلوبوولي كوافي براي مبارزه با عفونتها و عوامل بيماري زا نيست ل ذا م صر ف بوه موقوع و كوافي آغووز بوسويله گوسوا له توازه متو لو د شو ده مهمتري عامل مديريتي در سالمتي گوساله است. آغوز نخستي خروج ترشحات پستاني پس از زايوش و مجموعوه اي از پروتئينهاي اختصاصي غير قابل جايگزي و غير اختصاصي انتقال يافته از جريان خون و ترشحات غده هاي شيري در چند هفته آخر آبستني است. از وظايف آغوز انتقال فاكتورهاي ايمنولوژيکي به نوزاد توامي موواد مغوذي مناسوب ضودعفوني كردن و تميز كردن دستگاه گوارش نوزاد تامي هورمونها و مواد محرک رشد است فلسفه مصرف آغوز در اوايل تولد بوه نحوه ارتبا سيستم خوني مادر و نوزاد بر مي گردد. در گونه هاي مختلف پستانداران عبور ايمنوگلوبولي مادر از جفت به ضخامت و تعداد اليه هاي مختلف موجود بي خون مادر و نوزاد بستگي دارد. نووع جفوت در نشوخوار كننودگان از نووع اپيتليوكوريال مي باشد كه در آن بافت پوششي جني در تماس مستقيم با بافت رحم بوده و داراي 6 اليه اسوت و بنوابراي عبور مولکولهاي كامل ايمنوگلوبولي مادر به جني در اي نوع جفوت امکانپوذير نموي باشود و در نتيجوه نووزاد نشوخوار كنندگان بطور كامل به ايمنوگلوبولينهاي دريافتي از آغوز وابسته است و با همي استدالل خون گوساله تا زماني كوه آغووز مصرف نشده فاقد ايمنوگلوبولي است يا مقدار بسيار جزئي ايمنوگلوبولي در آن جريان دارد. با وجود اي موضووع زموان جذب مستقيم ايمنوگلوبولي آغوز از طريق سيستم گوارش نسبتا كوتاه است و معموال تا قبل از س 6 هفتگوي موي تووان ايمنوگلوبولينهاي با منشاء آغوز را در خون گوساله رديابي كرد. Wlterو همکاران )2311( و نيز HEINRICHS و همکاران )2339( سطح ايمنوگلوبولي و بوويژه ايمنوگلوبوولي G را تحت تاجير عواملي چون نژاد و دوره شيردهي حيوان گزارش نمودند. Boucher و همکاران كيفيت آغوز و بويژه ايمنوگلوبولي هاي آغوز در گوسفند نژاد مرينوس و دورپر را تحت تواجير نژاد و نيز جيره غذايي ميشها ميدانستند. هدف از انجام اي تحقيق بررسي و مقايسه سطح ايمنوگلوبولي جي )IgG( موجود در آغوز گاوهاي هلشوتاي ايوران در شکمهاي مختلف زايش است. 555

مواد و روشها در اي تحقيق از 63 راس گاو شيري تازه زا متعلق به گاوداري صنعتي افضليان نائيني با ظرفيت 6333 راس با توليد 2683 گاودوشا واقع در آبيك قزوي نمونه آغوز به ميزان 8 سي سي در لوله هاي آزمايش گرفته شد. گاوها از سه دوره شيردهي مختلف )به ترتيب 23 23 و 17 راس از شکمهاي اول دوم و سوم( نمونه هاي آغوز بالفاصله به آزمايشگاه مبناواقع دركرج منتقل گرديد تا سطح ايمنوگلوبولي آنها تعيي گردد. براي تعيي سطح ايمنوگلوبولي 23 ميليگرم پودر )آغوز( را دقيقا وزن كرده در يك ليوان كوچك ريخته و توسط همزن مغناطيسي در حدود 15 ميليليتر محلول PBS حل نموديم. هنگامي كه پودر كامال حل شد محلول را به يك فالسك حجمي 23 ميليليتري انتقال داديم. جهت رساندن حجم به 23 ميليليتر PBS را افزوده بطوريکه كف مرز بااليي محلول در فالسك بايد دقيقا با خط 23 ميليليتر فالسك برابري كند. در فالسك را گذاشته و كامال مخلو ميکنيم تا محلول كاليبراسيون آماده شود )دقت تست االيزا تا حد زيادي به دقت در ايجاد شيب كاليبراسيون وابسته است(. محلول كاليبراسيون را همانطور كه در جدول ذيل آمده رقيق نموديم )رقيقسازي 1/5 برابر(. محلول پايه 1o dilution 2o dilution 3o dilution 4o dilution 5o dilution 6o dilution 7o dilution جدول 1: طرز رقيق نمودن نمونه هاي آغوز براي آزمايش رقت )آغوز( 1/1 غلظت 321233 نانوگرم/ميليليتر 216133 نانوگرم/ميليليتر 111389 نانوگرم/ميليليتر 96359 نانوگرم/ميليليتر 61339 نانوگرم/ميليليتر 12693 نانوگرم/ميليليتر 28162 نانوگرم/ميليليتر 18975 نانوگرم/ميليليتر 1 / 1/5 1 / 2/25 1 / 1 / 1 / 1 / 1 / 3/375 5/3625 7/59375 11/39363 17/385938 دو چاهك براي هر رقت و حداقل 333 ميکروليتر از هر رقت تهيه نموديم. )133 ميکروليتر در هر چاهك(. رقتهاي نمونههاي نامعلوم را در PBS تهيه كرديم. فاكتور رقيقسازي جهت اعمال مبتني بر غلظت تقريبي ايمونوگلوبولي نمونه- هاست بدي جهت حياتي است كه تراكم نوري )OD( نمونههاي تست بايد بي كمتري و بيشتري مقدار شيب كاليبراسيون واقع شود. كلستروم يا آغوز را به نسبت 1333 1 / رقيق نموديم. جهت آناليز واريانس داده ها از رويه GLM در نرم افزار SAS استفاده شد. مقايسه ميانگي سه گروه نيز با كمك آزمون چند دامنه اي دانکي صورت گرفت. 551

IgG (ng/ml) نتایج و بحث نتايج شاخصهاي توصيفي سطح ايمنوگلوبولي در كل آزمايش و نيز در سه گروه گاوهاي تحت مطالعه در جدول 2 آمده است: گروه شكم اول شكم دوم شكم سوم کل تعداد )راس( 16 میانگین )نانوگرم/ میلی لیتر( 59/82 انحراف معیار )نانوگرم/ میلی لیتر( 7/23 حداقل )نانوگرم/ میلی لیتر( 13 حداکثر )نانوگرم/ میلی لیتر( 73 71 83 83 33 13 33 9/51 11/61 9/93 61/33 68/11 62/57 16 11 96 همانگونه كه در جدول آزمايش 9/93 2 62/57± مشخص است با حداقل و حداكثر و 13 ميانگي مقدار ايمنوگلوبولي در آغوز كل گاوهاي 73 نانوگرم در هر ميلي ليتر آغوز بود. نتايج آناليز واريانس نشان ميداد كه اي صفت تحت تاجير س گاو شيري يا به عبارتي دوره شيردهي گاو قرار ميگيرد) P>3/35 (. مقايسه ميانگي گاوهاي سه دوره شيردهي نشان داد كه ميانگي اي متغير در دوره شيردهي اول دوم و سوم به ترتيب ± 7/23 59/82 ± 9/51 61/33 و ± 11/61 68/11 بود. از سوي ديگر مقايسه ميانگي اي صفت در سه دوره نشان داد كه گاوهايي كه دو دوره سوم شيردهي ميباشند به طور معني داري ايمنوگلوبولي باالتري نسبت به دو شکم ديگر دارند اما بي دوره هاي اول و دوم شيردهي هيچ اختالف معني داري وجود نداشت هر چند ميانگي اي متغير در گاوهاي دوره شيردهي دوم باالتر بود. همکاران )2339( مطابقت داشت. نتايج تحقيق حاضر نيز با نتايج مطالعه نمودار 1: مقايسه ميانگي ايمنوگلوبولي Wlterو همکاران )2311( و نيز HEINRICHS و g در سه دوره شيردهي 70 68 66 64 62 60 58 56 54 Prity 1 Prity 2 Prity 3 552

نتیجهگیری کلی نتايج نشان ميدهد كه تاجير دوره شيردهي گاوها بر سطح ايمنوگلوبولي در آغوز آنها معني دار است. ميانگي سطح ايمنوگلوبولي در گاوها با افزايش تعداد شکم هاي زايش افزايش مي يابد و در مقايسه در دوره سوم باالتر از دو دوره اول است. -3-1 منابع Boucher, Z. 2014. Breed nd diet effects on ewe colostrum qulity, lm irthweight nd the trnsfer of pssive immunity. A disserttion sumitted in prtil fulfilment of the requirements for the degree of Animl Science (Honours). Chrles Sturt University, Wgg Wgg. -Gouilleux-Grurt V, H. Chpel, S. Chevret, M. Lucs, M. Mlphettes, C. Fieschi. 2013. Efficiency of immunogloulin G replcement therpy in common vrile immunodeficiency: correltions with clinicl phenotype nd polymorphism of the neontl Fc receptor. Clinicl & Experimentl Immunology. 171: 186 194. Wlter L. Hurley nd Peter K. Theil. 2011. Perspectives on Immunogloulins in Colostrum nd Milk. Nutrients 2011, 3, 442-474; - Zhng R, Zho Z, Zho Y, Kcskovics I, Eijk Mv, Groot Nd, Li N, Hmmrstrom L. 2009. Assocition of FcRn Hevy Chin Encoding Gene (FCGRT) Polymorphisms with IgG Content in Bovine Colostrum. Animl iotechnology 20:4 :pg 242-6. 55

بررسی ارتباط ژنتیكی ژن کد کننده FcRn با سطح ایمنوگلوبین آغوز در گاوهای شیری هلشتاین ایران * محمد غالم آزاد علي قاضي خاني شاد و جعفر يدي * گروه علوم دامي دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه ساوه ايران * Emil: gholmzd.mohmmd@yhoo.com چكیده اي تحقيق با هدف بررسي ارتبا ژنتيکي بي ژن كد كننده FcRn يا همان FCGRT با سطح ايمنوگلوبولي G در گاوهاي شيري هلشتاي ايران صورت گرفت. بدي منظور از 63 راس گاو شيري نژاد هلشتاي متعلق به يکي از گله هاي صنعتي نمونه خون و نمونه آغوز بالفاصله بعد از زايمان گرفته شد. به منظور انجام تست ايمونولوژيکي و تعيي ميزان ايمونوگلوبولي جي نمونه هاي آغوز با استفاده از كيت اختصاصي و روش االيزا آناليز شدند. همچني از نمونه هاي خون گرفته شده نيز DNA ژنومي استخراج و تکثير قطعه ژن با كمك واكنش PCR مورد نظر صورت گرفت. نمونه هاي تکثير شده با استفاده از تکنيك PCR-SSCP تعيي ژنوتيپ شدند. ارتبا ژنتيکي بي الگوهاي ژنوتيپي مشاهده شده و وضعيت ايمونوگلوبولي جي در كلستروم گاوها با كمك نرم افزار SAS و در قالب رويه GLM مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه بي پلي مورفيسم مشاهده شده در ژن FCGRT و سطح ايمونوگلوبولي G موجود در كلستروم گاوهاي شيري ارتبا معني داري وجود دارد. از بي سه الگوي ژنوتيپي گاوهاي داراي الگوي ژنوتيپي B داراي ايمونوگلوبولي باالتري نسبت به دو الگوي ديگر بودند. مقدمه پرورش گوساله مناسب بخش مهمي از سرمايه گذاري مفيد در صنعت گاو شويري بووده و هنووز بوه عنووان يکوي از سرمايه هاي عمده در صنعت گاو شيري مورد غفلت است. بررسي هاي انجام شده در كشور آمريکا نشان داده كه مرگ و مير گوساله ها از زمان تولد تا از شير گيري در سال 1991 حدود 8/1 درصد و در سال 11 1995 درصد بوده در حالي كه مرگ و مير تليسه ها بعد از شير گيري در همان سال ها به ترتيب 2/2 و 2/1 درصد بوده است.) 1 ( بنابراي درصد زيادي از مرگ و مير گوساله ها در دوره نسبتا كوتاه قبل از شيرگيري رخ مي دهد. موديريت پورورش گوساله ها در فاصله زماني بي تولد تا از شيرگيري تاجير زيادي بر تعداد تليسه هاي جايگزي و سودآوري گله هواي گواو شيري دارد. توليد انبوه تليسه هاي سالم براي دستيابي به موفقيت اقتصادي و تامي آينده گله گاوهواي شويري ضوروري است.اغلب مديران گله هاي گاو شيري ساليانه 25 تا 35 درصد گاوهاي گلوه را بوه داليول مختلوف از قبيول توليود كوم ) 23 درصد( مشکالت توليد مثلي) 13 درصد( ورم پستان )8 درصد( صدمه ديدن) 28 درصد( مورگ و ميور )5 درصود( فروش )8 درصد( تركيب نامناسب بدن كتوز و عوامل ناشناخته ديگر )15 درصد(حذف مي كننود بنوابراي بايود تليسوه كافي براي جايگزي كردن وجود داشته باشد. محافظت به موقع و درست از گوساله هاي تازه متولود شوده شوانس زنوده ماندن آنها را افزايش داده و بروز عفونت را به حداقل خواهد رساند. )1( 555

از بي عوامل مديريتي تعيي كننده سالمت و زنده ماني گوساله ها )بهداشت تغذيه مناسب و كافي و... ) تغذيوه بوه موقع و به مقدار كافي آغوز مهم تري آنهاست.آغوز اولي ترشحات پستان در 21 ساعت اول بعود از زايوش اسوت و از نظر خصوصيات فيزيکي و شيميايي كامال با شير متفاوت است مواد جامد آن دو برابر مواد معدني آن سه برابر و پروتئي آن پنج برابر شير است. آغوز اولي منبع غذايي گوساله تازه متولد شده و منبع غني از ايميونوگلوبولي هاسوت كوه بوراي حفظ سالمتي گوساله ضروري هستند. سيستم ايمني گوساله در زمان تولد نا بالغ بوده و قادر بوه توليود ايميونوگلوبوولي كافي براي مقابله با عفونت ها نيست. جفت گاو از انتقال ايميونوگلوبولي سرم مادري به گوساله جلوگيري مي كنود.در نتيجه گوساله بدون داشت ايمني اكتسابي كافي متولد مي شود و بعد از تولد تقريبا به طور كامل وابسته به انتقال غير فعال ايميونوگلوبولي هاي مادري از آغوز مي باشد.كميت كيفيت و زمان تغذيه آغوز مهم تري عواملي هستند كه سوالمت و مرگ و مير گوساله را تحت تاجير قرار مي دهند. زمان تغذيه آغوز به جهت محدوديت زماني در جذب ايميونوگلوبولي ها به صورت دست نخورده از اهميت ويژه اي برخوردار است.عوامل مختلفي از جمله س گاو طول دوره خشکي مقودار اولي توليد وضعيت ايمني مادر سابقه واكسيناسيون ترشح شير يا دوشش قبل از زايش فصل سال و تغذيه گاو در قبول از زايش بر كيفيت آغوز تاجير دارند. ايمنوگلوبولي )IgG(G ايمنوگلوبولي غالب در آغوز محسوب مي شود زيرا نزديوك به 65-93 درصد از كل ايمنوگلوبولي آغوز را تشکيل موي دهود. غلظوت ايمنوگلوبولينهواي M,A, G در آغووز گواو بوه ترتيب 13-13 15-73 15-83 درصد مي باشد. انتقالIgG به درون آغوز قبل از زايمان كامل مي گردد بنابراي اگور گواو پيش از زايش دوشيده شود و يا آغوز از پستان تراوش كند آغوز بعد از زايمان داراي IgG ناچيزي خواهد بود. )3( هدف از انجام اي تحقيق بررسي گاوهاي شيري هلشتاي ايران است. رابطه بي پلي مورفيسم ژن FCGRT و ارتبا آن با سطح ايمونوگلوبوولي آغووز مواد و روشها به منظور انجام اي تحقيق نمونه هاي خون )8 سي سي( و نمونه هاي آغوز ( 8 سي سي( از 63 راس گاو شيري هلشتاي بالفاصله بعد از زايمان گرفته شد. نمونه آغوز براي اندازه گيري ايمونوگلوبولي به آزمايشگاه مبناواقع در كرج و نمونه هاي خون نيز براي استخراج DNA و تعيي ژنوتيپ حيوانات براي جايگاه ژني FCGRT به آزمايشگاه گروه علوم دامي دانشگاه تبريز منتقل شدند. براي تعيي غلظت اينموگلوبولي G نيز از روش ELIZA كه اساسا اي روش براي رديابي هر جفت ماده اي كه مثل آنتي ژن و آنتي بادي بهم گرايش داشته و قدرت اتصال مناسبي نسبت بهم دارند استفاده شد. اي روش قادر به اندازه گيري هم ايمنوگلوبولي G و هم M است و در اي تحقيق از كيتهاي تجاري IgG/ELISA شركت Genesis انگلستان استفاده شد. از سوي ديگر تکثير جايگاه 232 جفت بازي مورد نظر نيز به كمك واكنش زنجيره اي پليمراز با استفاده از پرايمرهاي 23 نوكلئوتيدي زير انجام شد ( Doleschll و همکاران :)2335 557

F: 5-GCGCGGATCAAATTAGTGGG-3 R: 5-AGCGAGCGATAGTTCTCTGC-3 تعيي ژنوتيپ نيز با تکنيوك چنود شوکلي فضوايي رشوته منفورد )SSCP( صوورت گرفوت. جهوت انجوام SSCP محصوالت PCR نمونههاي مختلف در ژل پليآكريل آميد الکتروفوز و تعيي جهوش گرديدنود. محصووالت PCR بوه منظور تك رشتهاي شدن به مدت 5 دقيقه در 95 C قرار گرفتند و سپس بالفاصله به ظرف يخ منتقل گرديدند. براي انجوام SSCP از ژل پليآكريل آميد 13 درصد در سيستم الکتروفورز عمودي استفاده گرديد. رنگ آميوزي ژل هوا نيوز بوا روش نيترات نقره انجام گرفت. همچني براي بررسي ارتبا ژنتيکي بي ژنوتيپهاي اي جايگاه ژني با ميزان سطح ايمو ون گلوبولي G از رويه GLM درنرم افزار SAS و در قالب مدل آماري زير استفاده شد: Y ijk =µ+p i +G j +e ijk كه در اي مدل شيردهي حيوان Y ijk مقدار غلظت ايمونوگلوبولي آغوز µ ميانگي غلظت ايمونوگلوبولي آغوز در كل جمعيت P i G j ژنوتيپ جيوان در جايگاه مورد نظر و ژنوتيپها نيز با كمك آزمون چند دامنه اي دانک صورت گرفت. e ijk دوره اجرات باقيمانده )اشتباه آزمايشي( بود. مقايسه ميانگي نتایج و بحث نمونه هاي DNA استخراج شده از 63 داراي درخشندگي و وضوح باال بر روي ژل بود كه اي امر غلظت باالي DNA ي استخراج شده و نيز عدم وجود آلودگي پروتئيني RNA و عدم وجود باندهاي غير اختصاصي را نشان ميداد. ميانگي نسبت جذب در طول موج 263 نانومتر به 283 نانومتر در نمونه ها نيز حدود 2 بود كه بسيار مطلوب بود. قطعه تکثير شده نيز در روي ژل داراي كيفيت مناسبي بود )شکل 1( 555

شکل 1: قطعه تکثير شده 232 جفت بازي ژن FCGRT بر روي ژل شکل 2: پلي مورفيسم مشاهده شده در جايگاه ژني FCGRT از بي 63 نمونه SSCP شده همانگونه كه در شکل 2 آمده است تعداد نمونه هاي مربو بوه سوه الگووي ژنووتيپي AB AA و CC به ترتيب 28 27 و 8 راس با فراواني 11 13 و 13 درصد بود. نتايج آناليز واريانس با كمك نورم افوزار SAS نشان از وجود ارتبا معني دار بي پلي مورفيسم مشاهده شده در اي جايگاه با سطح ايمونوگلوبولي آغوز داشت. )3/31<p(. ميانگي غلظت ايمونوگلوبولي در سه الگوي مشاهده شده B AA و C بوه ترتيوب 67/35 61/55 و 19/25 نانوگرم در هر ميلي ليتر بود. مقايسه اي سه الگو حاكي از وجود تفاوت معني دار در بوي ايو سوه الگوو بوود بطوريکوه گاوهاي با الگوي B باالتري سطح ايمونوگلوبي را در آغوز از خود نشان ميدادند و گاوهاي C نيز بطور معني دار غلظت ايمونوگلوبولي G كمتري را در آغوز خود داشتند. )2313( ZHANG با كمك PCR-SSCP به مطالعوه پروموتوور ژن FCGRT در 189 راس گاو شيري پرداختند. آنها به مطالعه 3 بخش مختلف اي ژن پرداخنتد و فراوانيهاي ژني مختلفوي را براي اي 3 ناحيوه گوزارش نمودنود. در ناحيوه 1 فراوانوي AB AA و BB بوه ترتيوب %25/13 %59/26 و %15/31 مشاهده كردند در حالي كه در ناحيه دوم فراواني CD CC و DD به ترتيب %23/63 %56/61 و %22/75 بود. در ناحيه 3 نيز فراواني سه ژنوتيپ EF EE و FF به ترتيب %1/59 %12/17 و %86/21 بود. تجزيه تحليل توالي نشوان دهنوده 3 555

جهش نقطه اي منفرد در نقا تکثير شده بود. همچني به غير از نقطه اول دو نقطه ديگر در تعادل هواردي وينبورگ قورار داشتند. Ishii-Wte و همکاران )2313( تمامي مناطق اگزوني و اينترونوي ژن FCGRT را در 126 فورد ژاپنوي مطالعوه كردند. آنها 33 ژنوتيپ مختلف را گزارش نمودند كه 17 تاي آنها ژنوتيپهاي جديد بودند. آنها ارتبا معني داري بي پلوي مورفيسم اي ژن و سطح اي آنتي بادي در خون اي افراد پيدا نمودند. Zhng و همکواران )2339( نيوز هاپلوتيپهواي FCGRT )كود كننوده زنجيوره سونگي ) و ارتبوا آن را بوا سوطح ايمنوگلوبي كلستروم گاوي مورد مطالعه قرار دادند. آنها 1 نوع SNP كه در 5 گروه هاپلوتيپي قرار داشتند را در مجموعوا 19 راس گاو شيري ارزيابي كردند.آنها ارتبا ژنتيکي بااليي بي هاپلوتيوپ پونجم و سوطح بواالي ايمنوگلووبي كلسوتروم گزارش نمودند. نتايج اي تحقيق با نتايج Zhng و همکاران )2339( كه ارتبا ژنتيکي بااليي بي يکي از 5 هاپلوتيپ مشاهده شده و سطح باالي ايمنوگلوبولي كلستروم گزارش نمودند مطابقت دارد. همچني )2313( ZHANG نيز با تحقيق به كمك PCR-SSCP بر روي پروموتور ژن FCGRT در گاو شيري فراوانيهاي ژني مختلفي را براي 3 ناحيه مورد بررسي گزارش نمودند و در هر يك از سه ناحيه 3 ژنوتيپ گزارش نمودند كه با تحقيق حاضر همخواني دارد. نتیجهگیری کلی بي پلي مورفيسم مشاهده شده در ژن FCGRT و سطح ايمونوگلوبولي G موجود در كلستروم گاوهاي شيري ارتبا معني داري بدست آمد. گاوهاي داراي الگوي ژنوتيپي B داراي ايمونوگلوبولي باالتري نسبت به دو الگوي ديگر بودند. -5-6 منابع شهسوار. ا. 1387. اجر جيره هاي داراي دانه گندم يا ذرت در قبل از زايش گاوهاي شيري بر كيفيت آغوز و سالمت گوساله ها. پايان نامه كارشناسي ارشد. دانشگاه ايالم. 2- Burton JL, Kennedy BW, Burnside EB, Wilkie BN, Burton JH. Vrition in serum concentrtions of immunogloulins G, A, nd M in Cndin Holstein-Friesin clves. J Diry Sci 1989; 72:135 149. -1 3- Doleschll M, Zho Y, Myer B, Hmmrstrom L, Kcskovics I. 2005. Isoltion of the gene encoding the ovine neontl Fc receptor. Vet Immunol Immunopthol; 108:145 150 4 -Freierger T, B. Rvčuková, L. Grodecká. 2010. No ssocition of FCRN promoter VNTR polymorphism with the rte of mternl fetl IgG trnsfer. Volume 85, Issue 2, Pges 193 197, 5 -Gouilleux-Grurt V, H. Chpel, S. Chevret, M. Lucs, M. Mlphettes, C. Fieschi. 2013. Efficiency of immunogloulin G replcement therpy in common vrile immunodeficiency: correltions with clinicl phenotype nd polymorphism of the neontl Fc receptor. Clinicl & Experimentl Immunology. 171: 186 194. 555

6 -Ishii-Wte A1, Sito Y, Suzuki T, Td M, Ukji M, Mekw K, Kurose K, Kniw N,Swd J. 2010. Genetic polymorphisms of FCGRT encoding FcRn in Jpnese popultion nd their functionl nlysis. Drug Met Phrmcokinet.;25(6):578-87. 7. Vnn RC, Hollowy JW, Crstens GE, Boyd ME, Rndel RD. Influence of clf genotype on colostrl immunogloulins in Bos turus nd Bos indicus cows nd serum immunogloulins in their clves. J Anim Sci 1995; 73:3044 3050. 8 - Zhng R, Zho Z, Zho Y, Kcskovics I, Eijk Mv, Groot Nd, Li N, Hmmrstrom L. 2009. Assocition of FcRn Hevy Chin Encoding Gene (FCGRT) Polymorphisms with IgG Content in Bovine Colostrum. Animl iotechnology 20:4 :pg 242-6. 555

چكیده تنوع ژنتیكی ژن FCGRT در گاوهای هلشتاین ایران با استفاده از تكنیک PCR-SSCP * محمد غالم آزاد علي قاضي خاني شاد و جعفر يدي * گروه علوم دامي دانشگاه آزاد اسالمي واحد ساوه ساوه ايران * Emil: gholmzd.mohmmd@yhoo.com هدف از تحقيق حاضر بررسي تنوع ژنتيکي و محاسبه فراوانيهاي ژني و ژنوتيپي و نيز بررسي وضعيت تعادل هواردي وينبرگ در ژن FCGRT گاوهاي شيري هلشتاي ايران به روش PCR-SSCP بود. بدي منظور نمونوه گيوري خوون و بدنبال آن استخراج DNA از 63 راس گاو شيري نژاد هلشتاي و با كمك كيوت اختصاصوي DNAfst انجوام شود. بوا كمك واكنش زنجيره اي پليمراز تکثير ناحيه 232 جفت باز ژن مورد نظور بوا اسوتفاده از پرايمرهواي اختصاصوي صوورت گرفت. جهت انجام SSCP محصوالت PCR نمونههاي مختلف در ژل پلويآكريول آميود الکتروفووز و تعيوي جهوش گرديدند. محصوالت PCR به منظور تك رشتهاي شدن به مدت 5 دقيقه در 95 C قرار گرفتند و سپس بالفاصله به ظورف يخ منتقل گرديدند. براي انجام SSCP از ژل پليآكريل آميد 13 درصد در سيستم الکتروفوورز عموودي اسوتفاده گرديود. رنگ آميزي ژل ها نيز با روش نيترات نقره انجام گرفت. نتايج اي تحقيق سه الگوي ژنوتيپي بوراي ايو جايگواه ژنوي را نشان ميداد. فراواني سه الگوي ژنوتيپي AB AA و CC به ترتيب 11 13 و 13 درصد مشاهده شد و فراواني آللي A و B و C نيز به ترتيب 3/22 3/61 و 3/13 بدست آمد. نتايج تجزيه و تحليل داده هاي ژنتيك جمعيوت نشوان داد كوه در جمعيت حاضر تعادل هاردي وينبرگ برقرار نيست. کلمات کلیدی: تنوع ژنتيکي ژن FCGRT گاو هلشتاي مقدمه PCR-SSCP براي داشت گاوهاي پرتوليد در آينده بايد گوساله هاي با توان ژنتيکي باال را سالم و تندرسوت پورورش دهويم. بهوره وري گاوداري تا حد زيادي مشرو به اي امر است. بر اي اساس بايد عمليات بهداشتي و خوراک دهي گوساله ها را بوه درستي انجام داد. در اولي روزهاي زندگي گوسا له ها افزو ن بر اي كه بوراي رشو د ع ضوله و توامي ا نورژي بوه چربوي و پروتيي نياز دارند به فاكتورهاي رشد هورمونها و بسياري از مولکولهاي زيستي هم محتاج هستند. آغوز تامي كننده ايو نيازهاي اساسي است. در تغذيه گوساله آغاز توليدي مادر نسبت به شير مادر داراي سطوح باالتري از پروتيينهوا ويتوامي ها محركهاي رشد و مواد ايمنولوژيکي است و بدي منظور براي حفظ هموستازي و تامي نيازهاي مربو به نگهوداري و رشد گوساله بهتر از شير اسوت. خ صوصويت مهو م آغووز در برابور اكثور موواد خوو راكي موواد ايمنو لووژيکي آ ن و بوويژه ايمونوگلوبولي ها است كه باعث كاهش احتمال وقوع بيماريهايي از قبيل اسوهال و پنومووني و نيوز مورگ و ميور گوسواله شيرخوار ميشود. )1( در گونه هاي مختلف پستانداران عبور ايمنوگلوبولي مادر از جفت به ضخامت و تعداد اليه هاي مختلف موجود بوي خون مادر و نوزاد بستگي دارد. نوع جفت در نشخوار كنندگان از نوع اپيتليوكوريال موي باشود كوه در آن بافوت پوششوي جني در تماس مستقيم با بافت رحم بوده و داراي 6 اليه است و بنابراي عبور مولکولهاي كامول ايمنوگلوبوولي موادر بوه 515

جني در اي نوع جفت امکانپذير نمي باشد و در نتيجه نوزاد نشخوار كنندگان بطور كامل به ايمنوگلوبولينهاي دريوافتي از آغوز وابسته است و با همي استدالل خون گوساله تا زماني كه آغوز مصرف نشده فاقود ايمنوگلوبوولي اسوت يوا مقودار بسيار جزئي ايمنوگلوبولي در آن جريان دارد. با وجود اي موضوع زمان جوذب مسوتقيم ايمنوگلوبوولي آغووز از طريوق سيستم گوارش نسبتا كوتاه است و معموال تا قبل از س 6 هفتگي مي توان ايمنوگلوبولينهاي بوا منشواء آغووز را در خوون گوساله رديابي كرد. ايمنوگلوبولينها دسته اي از پروتئينها به شمار مي آيند كه بوسيله سلولهاي پالسما در نتيجه تاجير متقابل لنفوسيتهاي B حساسيت آنتي ژن توليد مي شود. ايمنوگلوبولينها داراي وزن مولکولي 183333-933333 دالتون هستند. همه مولکولهواي ايمنوگلوبولي از يك يا چند منومر داراي زنجيره پلي پپتيدي كه دو زنجيره سنگي اسوت تشوکيل شوده انود. زنجيوره هوا بوسيله پيوند دي سولفيدي به هم متصل شده اند. ايمنوگلوبولي )IgG(G ايمنوگلوبولي غالوب در آغووز محسووب موي شود زيرا نزديك به 65-93 درصد از كل ايمنوگلوبولي آغوز را تشکيل مي دهد. غلظوت ايمنوگلوبولينهواي M,A, G در آغوز گاو به ترتيب 13-13 15-73 15-83 درصد مي باشد. انتقال IgG)G) به درون آغوز قبل از زايمان كامل مي گردد. بنابراي اگر گاو پيش از زايش دوشيده شود و يا آغوز از پستان توراوش كنود آغووز بعود از زايموان داراي IgG نواچيزي خواهد بود. هدف از انجام اي تحقيق بررسي پلي مورفيسم و تنوع ژنتيکي و محاسبه فراوانيهواي ژنوي و ژنووتيپي و نيوز بررسوي وضعيت تعادل هاردي وينبرگ در ژن FCGRT گاوهاي شيري هلشتاي ايران به روش PCR-SSCP است. مواد و روشها در اي تحقيق از 63 راس گاو شيري تازه زا متعلق به گاوداري صنعتي با ظرفيت توليدي 6333 راس دوشا واقع در آبيك قزوي و 2633 نمونه خون به ميزان 8 سي سي در لوله هاي آزمايش حاوي ماده ضد انعقاد گرفته شد. نمونه هاي خون بالفاصله به آزمايشگاه دانشگاه تبريز منتقل گرديد تا براي جايگاه ژني مورد نظر تعيي ژنوتيپ گردند. استخراج DNA از نمونه هاي خون با كمك كيت اختصاصي DNAfst انجام شد. تکثير ناحيه 232 جفت بواز ژن مورد نظر از نمونه هاي DNA استخراج شده با كمك واكنش زنجيره اي پليمراز و بوا اسوتفاده از پرايمرهواي اختصاصوي صورت گرفت. پرايمرهاي مورد استفاده براي تکثير قطعه 232 جفت بازي از ژن مورد نظر به صورت زير بود: F: 5-GCGCGGATCAAATTAGTGGG-3 R: 5-AGCGAGCGATAGTTCTCTGC-3 جهت انجام SSCP محصوالت PCR نمونوههواي مختلوف در ژل پلويآكريول آميود الکتروفووز و تعيوي جهوش گرديدند. محصوالت PCR به منظور تك رشتهاي شدن به مدت 5 دقيقه در 95 C قرار گرفتند و سپس بالفاصله به ظورف 511

يخ منتقل گرديدند. براي انجام SSCP از ژل پليآكريل آميد 13 درصد در سيستم الکتروفوورز عموودي اسوتفاده گرديود. رنگ آميزي ژل ها نيز با روش نيترات نقره انجام گرفت. براي بررسي فراوانيه يا آللي ژنوتيپي محاسبه هموزيگوسيتي و هتروزيگوسيتي و بررسي تعادل هاردي وينبرگ از آزموون مربع كا (x2) و نرم افزار POP Gene 3.2 استفاده شد. 63 نمونه تعداد نمونه هواي مربوو بوه سوه نتایج و بحث در اي تحقيق سه الگوي ژنوتيپي براي اي جايگاه ژني ديده شد. از بي الگوي ژنوتيپي AB AA و CC به ترتيب 28 27 و 8 راس با فراواني ژنوتيپي 11 13 و 13 درصد مشاهده شد. بر ايو اساس فراواني آللهاي A و B و C نيز به ترتيوب 3/22 3/61 و 3/13 بدسوت آمود. نتوايج تجزيوه و تحليول داده هواي ژنتيکي نشان داد كه در جمعيت حاضر تعادل هاردي وينبورگ برقورار نيسوت. Zhng و همکواران )2339( هاپلوتيپهواي FCGRT )كد كننده زنجيره سنگي ) و ارتبا آن را با سطح ايمنوگلوبي كلستروم گاوي مورد مطالعه قرار دادنود. آنهوا 1 نوع SNP كه در 5 گروه هاپلوتيپي قرار داشتند را در مجموعا 19 راس گاو شويري ارزيوابي كردنود.آنهوا ارتبوا ژنتيکوي بااليي بي هاپلوتيپ پنجم و سطح باالي ايمنوگلوبي كلستروم گزارش نمودند. شکل 1: نتايج تکثير قطعه ژني 232 جفت بازي مورد نظر )چپ( و نتايج حاصل از SSCP محصوالت PCR )راست( Ishii-Wte و همکاران )2313( تمامي مناطق اگزوني و اينترونوي ژن FCGRT را در 126 فورد ژاپنوي مطالعوه كردند. آنها 33 ژنوتيپ مختلف را گزارش نمودند كه 17 تاي آنها ژنوتيپهاي جديد بودند. آنها ارتبا معني داري بي پلوي مورفيسم اي ژن و سطح اي آنتي بادي در خون اي افراد پيدا نمودند. )2313( ZHANG بوا كموك PCR-SSCP بوه مطالعه پروموتور ژن FCGRT در 189 راس گاو شيري پرداختند. آنها به مطالعه 3 بخوش مختلوف ايو ژن پرداخنتود و فراوانيهاي ژني مختلفي را براي اي 3 ناحيه گزارش نمودند. در ناحيه 1 فراوانوي AB AA و BB بوه ترتيوب %25/13 %59/26 و %15/31 مشاهده كردند در حالي كه در ناحيه دوم فراوانوي CD CC و DD بوه ترتيوب %23/63 %56/61 و %22/75 بود. در ناحيه 3 نيز فراواني سه ژنوتيپ EF EE و FF به 512